Doğu Türkçesi ile yazılmış bir Kitāb-ı Ta'bìr-nāme: Dil incelemesi – metin – Türkiye Türkçesine aktarım - dizin
A Kitāb-i Ta'bir-nāme, written in Eastern Turkic: Language features, text, modern Turkish translati̇on, index
- Tez No: 577295
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP ALPER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Çağatayca, Doğu Türkçesi, tabirname, Kitāb-ı Tā'bír-nāme, Muhammed ibn Şerif, Chagatai Turkic, Eastern Turkish, tabirname, Kitāb-ı Ta'bír-nāme, Muhammed ibn Şerif
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 320
Özet
Yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız bu çalışma, Doğu Türkçesi ile yazılmış Berlin Staatsbibliotek'te 1725 numarada kayıtlı Kitāb-ı Tā'bir-nāme adlı eserin dil bilgisi özelliklerini, transkripsiyonlu metnini, Türkiye Türkçesine aktarımını ve dizin çalışmasını içermektedir. Eser 1320/1902 yılına aittir. Yazarı Muhammed ibn Şerif olarak metinde zikredilmiştir. Yazarı hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Arap harfli metin toplam 69 varaktır. Nesir türünde yazılmış olmakla birlikte eserin sonunda biri Farsça biri Türkçe iki beyit bulunmaktadır. Eserde rüyada görülen çeşitli nesnelerin, canlıların, durumların tabiri anlatılmaktadır. Eseri, ait olduğu saha bakımından çeşitli dil özellikleri ve kelime hazinesine bakarak Doğu Türkçesinin bugün devamı niteliğinde olan Yeni Uygur Türkçesine dahil edebiliriz. Çalışmamızın“Giriş”bölümünde rüyanın ve rüya yorumunun Batı ve Doğu kaynaklarında nasıl algılandığı üzerinde kısaca durulmuş, ardından Türkiye'deki Batı Türkçesi ile yazılmış ve üzerine çalışma yapılmış tabirnamelere değinilmiştir. Akabinde Türkiye'deki Doğu Türkçesi ile yazılmış tabirname çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. Sonrasında çalışmaya konu olan eserin adı, içeriği, ait olduğu saha hakkında bilgi verilmiştir.“Dil Özellikleri”bölümünde öncelikle eserin yazım özelliklerinden bahsedilmiş, ardından eser ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz dizimi açısından değerlendirilmiştir.“Metin”bölümünde Arap harfli metnin transkripsiyonu verilmiş, ardından“Türkiye Türkçesine Aktarım”bölümünde de metin günümüz Türkçesine aktarılmıştır.“Dizin”bölümünde metinde kullanılan sözcükler anlamlarıyla birlikte alfabetik olarak sıralanmıştır.“Sonuç”kısmında eserle ilgili özelliklerden hareketle genel bir değerlendirme yapılmıştır. Rüya kavramı Batılı araştırmacılar tarafından bilimsel bir mesele olarak değerlendirilmektedir. Ancak İslami kaynaklarda daha çok din merkezli olarak yorumlanmıştır. Bu durumun sebepleri araştırmaya değerdir. Doğu Türkçesi ile kaleme alınan tabirname kitapları ile ilgili olarak yeterli çalışmanın bulunmaması göz önüne alındığında eserin konu bakımından bundan sonra yapılacak olan çalışmalara katkı sağlayacağı kanaatindeyiz. Aynı zamanda içerdiği kelime kadrosu bakımından da Doğu Türkçesinin mirasçılarından olan Yeni Uygur Türkçesi alanındaki çalışmalara da katkısı olacağı düşüncesindeyiz.
Özet (Çeviri)
This study we prepared as a master's thesis, tabirnames that have been studied Kitāb-ı Ta'bir-nāme, registered in Eastern Turkish, as 1725, in Berlin Staatsbibliothek were studied in terms of grammatical features, transcribed text, the translation of Modern Turkish and the Turkish index. The work belongs to 1320/1902. The author is mentioned in the text as Muhammad ibn Sharif. No information about the author has been reached. The text in Arabic is 69 leaves. Although the prose is written in the genre, there is one Persian and two Turkish couplets. The work describes the various objects, living things, situations mentioned in the dream. We can include the work in the New Uighur Turkish which is the continuation of Eastern Turkish by looking at various language features and vocabulary. In the“Introduction”of our study, it is focused on dream and how the interpretation of dream is perceived in West and East sources, then it is mentioned that the tabirnames which were studied in the Western Turkish in Turkey. Furthermore, information about the activities of the Eastern Turkish is given. Afterwards, information about the name, content and the area of the work that is the subject of the study are given. In the“Language Features”section, the spelling characteristics of the work were mentioned and then the work was evaluated in terms of phonology, morphology and syntax. In the“Text”section, the text transcription of Arabic letters was given, then in the“Modern Turkish Translation”section, the text was translated to the Modern Turkish. In the“Index”, the words used in the text are listed alphabetically together with their meanings. In the“Conclusion”, a general evaluation was made based on the characteristics related to the work. Considering that there are not enough studies about the books written in Eastern Turkish, we believe that the work will contribute to the works that will be done after that. Also, we believe that it will contribute to the studies in terms of words, in the field of New Uighur Turkish which is one of the heirs of Eastern Turkish.
Benzer Tezler
- Kitâb-ı Gazât der Mülk-i Çin (Giriş-inceleme-metin-dizin)
Kitâb-i Gazât der Mülk-i Çin (Introduction-review-text-index)
NACİYE KARAHAN KÖK
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÇİMEN ÖZÇAM
- Doğu Türkçesi ile yazılmış Kelile ve Dimne tercümesi (1b-50a) gramer-metin-tercüme-sözlük
Transcription, translation, lexicon and language features of Kalile and Dimna translation(1a-50b)
GYULCAN BAYRAMİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE GÜL SERTKAYA
- Tıp El Kitabı (Handbook of Medicine) filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım
Başlık çevirisi yok
SEDEF BUĞDAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAKIRCI
- Batı Türkçesi ve Doğu Türkçesinde -sA biçimbirimi ve şart ifadesi üzerine karşılaştırmalı bir çalışma (15. ve 16. yüzyıllardan seçilen metinler örnekleminde
A comparative study on suffix -sa and condition expression at western Turkish and eastern Turkish (In the sample of selected texts from the 15th and 16th centuries)
ÇİĞDEM KALEGERİ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Mirzâ Mehdî Han Esterâbâdî, Senglah: Mebâniyü'l-Lügat ve Kitâbü'l-Elif (1v.-119r.)
Mirzâ Mahdi Han Astarâbâdi, Sanglakh: Mabâniyu'l-Lugat and Kitâbu'l-Alif (1v.-119r.)
MEHMET RIZA HEYET
Doktora
Türkçe
2021
DilbilimAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. SEMA BARUTCU ÖZÖNDER