Çok kriterli karar verme yaklaşımı ile kavşak performansının değerlendirilmesi
Evaluation of intersection performance using multi-criteria decision-making approach
- Tez No: 967390
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖNDER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Trafik, Ulaşım, Traffic, Transportation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Trafik Planlaması ve Uygulaması Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Bu çalışma, kent içi ulaşımda yer alan sinyalize kavşakların operasyonel ve çevresel performanslarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, farklı şehirlerde konumlanan toplam sekiz sinyalize kavşak ele alınmış ve her bir kavşak için sabit zamanlı, talep uyarmalı ve tam adaptif olmak üzere üç farklı sinyalizasyon senaryosu, AIMSUN simülasyon ortamında modellenmiştir. Elde edilen simülasyon verileri, on farklı performans kriterine göre analiz edilmiş ve TOPSIS yöntemi aracılığıyla sistemlerin karşılaştırmalı değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Böylece, her bir kavşak özelinde en uygun sinyal kontrol stratejisinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada dikkate alınan performans kriterleri; ortalama gecikme süresi, seyahat süresi, ortalama hız, trafik akımı (flow), yakıt tüketimi, CO₂ emisyonu, LOS (Hizmet Seviyesi), kavşak tipi (kontrol yöntemi: sabit/adaptif), yaya etkileşimi ve parklanma etkisinden oluşmaktadır. Her bir kriter, ağırlıklandırılmış normalize matris yöntemiyle değerlendirilmiş; alternatif senaryolar, ideal çözüme yakınlıklarına göre sıralanarak karar desteği sağlanmıştır.Elde edilen bulgular, adaptif sinyalizasyon sistemlerinin birçok kavşakta trafik performansını ve çevresel göstergeleri iyileştirme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bu iyileştirici etkinin her kavşakta aynı düzeyde gerçekleşmediği gözlemlenmiştir. Bu durum, adaptif sistemlerin her kavşakta doğrudan uygulanmasının doğru bir yaklaşım olmadığını göstermektedir. Sinyal kontrol sistemlerinin başarısı, yalnızca teknolojik altyapıya değil; aynı zamanda kavşakların fiziksel yapısı, trafik yoğunluğu, yaya hareketliliği ve çevresel koşullar gibi yerel dinamiklere de bağlıdır. Bu nedenle, adaptif sinyal sistemlerinin uygulanabilirliği her kavşak özelinde detaylı analizlerle değerlendirilmeli; koşulların uygun olmadığı durumlarda alternatif kontrol stratejileri göz önünde bulundurulmalıdır
Özet (Çeviri)
This study aims to evaluate the operational and environmental performance of signalized intersections within urban transportation systems. For this purpose, the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS), one of the Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods, was employed. Within the scope of the research, eight signalized intersections located in different cities were selected, and for each intersection, three signal control scenarios—fixed-time, actuated (demand-responsive), and fully adaptive—were modeled using the AIMSUN simulation environment. The resulting simulation data were analyzed based on ten distinct performance criteria, and a comparative evaluation of the systems was conducted using the TOPSIS method. Accordingly, the most suitable signal control strategy for each intersection was identified. The performance criteria considered in the study include average delay, travel time, average speed, traffic flow, fuel consumption, CO₂ emissions, Level of Service (LOS), intersection type (control method: fixed/adaptive), pedestrian interaction, and parking impact. Each criterion was evaluated through a weighted normalized decision matrix, and the alternatives were ranked based on their proximity to the ideal solution. The findings reveal that adaptive signal control systems generally have the potential to improve traffic performance and environmental outcomes across many intersections. However, this positive impact was not observed at the same level in all cases. This suggests that applying adaptive systems universally may not always be an appropriate approach. The effectiveness of signal control strategies depends not only on the technological infrastructure but also on intersection-specific factors such as physical layout, traffic volume, pedestrian activity, and environmental conditions. Therefore, the applicability of adaptive signal systems should be assessed individually for each intersection, and alternative strategies should be considered where conditions are not favorable.
Benzer Tezler
- Türk boğazları gemi trafik yönetimi etkinliğinin sistem dinamikleri ile modellenmesi: Sürdürülebilir deniz ulaştırma yatırımları yaklaşımı
Modeling effectiveness of vessel traffic management in the Turkish straits with system dynamics: Approaching of sustainable maritime transportation investments
BERAT DAĞKIRAN
Doktora
Türkçe
2024
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN BOLAT
- Mevcut kavşakların işlevinin CBS destekli konumsal ve istatistiksel olarak değerlendirilmesi
Evaluation of the functionality of existing intersections through GİS-supported spatial and statistical analysis
AZİZ UĞUR TONA
Doktora
Türkçe
2023
Jeodezi ve FotogrametriOndokuz Mayıs ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDEM EMİN MARAŞ
- Çok kriterli karar verme yaklaşımı ile e-ticaret firmalarının performansının değerlendirilmesi
Evaluation the performance of e-commerce companies with a multi-criteria decision-making approach
IŞIL ARISOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiBaşkent ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF TANSEL İÇ
- Çok kriterli karar verme yaklaşımı ile mobil uygulamalarda başarı faktörlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of success factors in mobile applications with multi criteria decision making approach
EMİNE ECEM ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KOKANGÜL
- Bütünleşik çok kriterli karar verme yaklaşımı ile boya sektöründe stratejik hammadde ve tedarikçi seçimi
Strategic raw material and supplier selection in paint industry with integrated multi-criteria decision making approach
EGE ADANIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonometriKütahya Dumlupınar ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN ARDA BURHAN