Dijital çağda ebeveynlik: Yapay zekâ tutumları, dijital ebeveynlik yeterlikleri ve dil gelişimi desteği arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Parenting in the digital age: Examining the relationships between artificial intelligence attitudes, digital parenting competencies and language development support
- Tez No: 968524
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MAZHAR BAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Dijital Ebeveynlik, dijital yeterlik, yapay zekâ, dil becerileri, Digital Parenting, digital competence, artificial intelligence, language skills
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
Bu tez çalışmasının amacı, ortaokul öğrencilerinin ebeveynlerinin dijital ebeveynlik becerilerinin ve yapay zekâya yönelik tutumlarının çocuklarının dil becerilerini geliştirmelerine etkisini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada hem ebeveynlerin dijital ebeveynlik öz yeterliklerini hem de yapay zekâ teknolojisine dair tutumlarını belirleyerek, bu faktörlerin çocukların dil becerilerinin gelişimine etkisini açıklamak hedeflenmektedir. Çalışma nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modelinin alt türlerinden olan korelasyonel araştırma ve nedensel-karşılaştırmalı araştırma modelleri birlikte kullanılarak oluşturulmuştur. Türkiye genelinde 5, 6, 7 ve 8. sınıfa devam eden öğrencilerin anne babalarından oluşan 438 kişilik bir örneklemden veri toplanmış, geçerli 416 veri ise analiz edilmiştir. Verileri toplama sürecinde araç olarak katılımcıların kişisel özelliklerini belirlemek adına Demografik Bilgi Formu, ebeveynlerin dijital becerilerinin düzeyini belirlemek için Dijital Ebeveynlik Özyeterlik Ölçeği, yapay zekâya dair tutumlarını anlamak için Yapay Zekâya Yönelik Tutum Ölçeği ve Dil Becerisinde Ebeveyn Desteği Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçeklerin güvenirlik ve geçerlik testleri yapılmış ve ölçeklerin tamamının yüksek güvenirlik düzeyinde oldukları tespit edilmiştir. Veriler Google Form aracılığıyla toplanmış ve SPPS 26 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ayrıca ölçek puanları arasındaki ilişkilerin incelenmesi için de Pearson korelasyon yöntemi kullanılmıştır. İkiden fazla kategorisi olan değişkenler için ise ANOVA yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda katılımcıların çoğunluğunun kadın olduğu ve 30-50 yaş aralığında yer aldığı tespit edilmiştir. Katılımcıların dijital ebeveynlik öz yeterliği ile yapay zekâya yönelik tutumları arasında zayıf düzeyde, dijital ebeveynlik özyeterliği ile dil becerisinin gelişiminde ebeveyn desteği arasında ise orta düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna karşı, ebeveynlerin yapay zekâ teknolojisine yönelik tutumları ile dil becerisinin gelişiminde ebeveyn desteği arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Çoklu regresyon analizi sonuçları doğrultusunda ise, dijital ebeveynlik öz yeterlik becerileri, çocukların dil becerilerinin gelişimini desteklemede anlamlı bir etken olarak öne çıkarken; yapay zekâ teknolojisine yönelik tutumun bu doğrultuda anlamlı bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Demografik değişkenler açısından yapılan analizlerde; erkek katılımcıların yapay zekâya yönelik tutumlarının kadın katılımcılara göre daha olumlu olduğu, yüksek eğitim düzeyine sahip anne babaların ise hem yapay zekâya yönelik tutumlarının hem de dil becerilerinin gelişimine destek düzeylerinin daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca, yapay zekâ uygulamalarını günlük yaşamlarında sıkça kullanan ebeveynlerin dijital becerilerine dair öz yeterliklerinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular, ebeveynlerin dijital yeterliklerinin geliştirilmesinin çocukların dil becerilerinin gelişimine pozitif bir katkı sağladığını, yapay zekâ teknolojisine dair olumlu tutumun ise tek başına yeterli olmadığını tespit edilmiştir. Bu açıdan, ebeveynlerin dijital öz yeterlik becerilerini geliştirecek eğitim programlarının planlanması, yapay zekâ teknolojisinin dil becerileri özelinde kullanılması için teşvik edilmesi ve dijital ebeveynlik etkinliklerinin desteklenmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to examine the effects of parents of middle school students' digital parenting skills and attitudes towards artificial intelligence on the development of their children's language skills. In line with this purpose, the study aims to determine both parents' digital parenting self-efficacy and their attitudes towards artificial intelligence technology and to explain the effects of these factors on the development of children's language skills. The study was created by using correlational research and causal-comparative research models, which are subtypes of the relational screening model from quantitative research designs. Data were collected from a sample of 438 parents of students attending 5th, 6th, 7th and 8th grades across Turkey, and 416 valid data were analyzed. In the data collection process, the Demographic Information Form was used to determine the personal characteristics of the participants, the Digital Parenting Self-Efficacy Scale to determine the level of parents' digital skills, the Attitude Towards Artificial Intelligence Scale to understand their attitudes towards artificial intelligence and the Parental Support Scale in Language Skills. Reliability and validity tests of these scales were conducted and it was found that all of the scales had a high reliability level. The data were collected via Google Form and analyzed using the SPPS 26 program. In addition, the Pearson correlation method was used to examine the relationships between scale scores. The ANOVA method was used for variables with more than two categories. As a result of the findings, it was found that the majority of the participants were female and between the ages of 30-50. It was found that there was a weak positive significant relationship between the participants' digital parenting self-efficacy and their attitudes towards artificial intelligence, and a moderate positive significant relationship between digital parenting self-efficacy and parental support in the development of language skills. On the other hand, it was found that there was no significant relationship between parents' attitudes towards artificial intelligence technology and parental support in the development of language skills. In line with the results of multiple regression analysis, digital parenting self-efficacy skills stood out as a significant factor in supporting the development of children's language skills; It was found that the attitude towards artificial intelligence technology did not have a significant effect in this direction. In the analyzes made in terms of demographic variables; It was revealed that male participants had more positive attitudes towards artificial intelligence than female participants, and that parents with higher levels of education had higher attitudes towards artificial intelligence and higher levels of support for the development of language skills. In addition, it was determined that parents who frequently use artificial intelligence applications in their daily lives have higher self-efficacy in terms of their digital skills. The findings of the study showed that developing parents' digital competencies makes a positive contribution to the development of children's language skills, and that a positive attitude towards artificial intelligence technology alone is not sufficient. In this respect, it is recommended that educational programs be planned to develop parents' digital self-efficacy skills, that artificial intelligence technology be encouraged to be used specifically for language skills, and that digital parenting activities be supported.
Benzer Tezler
- Dijital medya ve çocuk:Sosyalleşmenin yeni boyutları
Di̇gi̇tal medi̇a and chi̇ld: New di̇mensi̇ons of soci̇ali̇zati̇on
ABDURRAHMAN ÖZKAN
- Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli aşkın ebeveynlik grup psikoeğitim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin sınanması
Development and testing of the effectiveness of transcendent parenting group psychoeducation program based on acceptance and commitment therapy
ARCA ADIGÜZEL
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATILGAN ERÖZKAN
- Velilerin dijital ebeveynlik farkındalık düzeyleri ile çocuklarının eğitimine katılımı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between parents' digital parenting awareness levels and their participation in their children's education
NURSEDA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiOsmaniye Korkut Ata ÜniversitesiAile Danışmanlığı ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜJDAT AVCI
- Dijital habitus üzerinden yeni ebeveynlik modeli: Çocuk mahremiyeti ihlali bağlamında 'Sharenting'
New parenting model through digital habitus: 'Sharenting' in the context of child privacy violation
SEVRA SU TATLIOĞLU
- Mother(ing) in the digital age: Exploring the interplay of social support, perfectionism, and parenting attitudes among Instagram-using mothers
Dijital çağda anne (lik): Instagram kullanıcısı anneler arasındaki sosyal destek, mükemmeliyetçilik ve ebeveynlik tutumlarının etkileşiminin incelenmesi
ELİF YUBAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Psikolojiİzmir Ekonomi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA FALİH KÖKSAL