Mevlâna İdris Zengin'in fabl anlatım yönüyle masallarının incelenmesi
An analysis of Mevlana İdris Zengin's tales in terms of fable narration
- Tez No: 968602
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Fabl anlatım, yüzyıllardır dünya edebiyatında kullanılan bir türdür. Başlangıçta toplumsal ve siyasal amaçlarla kullanılan fabl, özellikle içerdiği hayvan karakterlerin de etkisiyle pedagojik ve psikolojik ölçütlere uygun hale getirildiğinde çocuklara hem eğlenceli hem de öğretici bir alan sunmuştur. Doğu'da İbnü'l Mukaffa'nın Kelile ve Dimne çevirileri ile başladığı düşünülen fabl Batı'da La Fontaine ve Ezop gibi isimlerle gelişmiştir. Türk edebiyatında Şeyhi'nin Harname'si klasik dönemin ilk fabl örneğidir. Batılı anlamda fabl ise Tanzimat döneminden itibaren Şinasi ve Ahmet Mithat Efendi gibi isimlerin çocuklara yönelik eserlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Cumhuriyet döneminde La Fontaine ve Ezop çevirileriyle bu gelenek sürmüştür. 1980'lerden itibaren çocuk edebiyatı ideolojik bir hâl alırken, Mevlâna İdris Zengin'in ustası kabul ettiği Cahit Zarifoğlu da fablı kullanmıştır. Günümüzde, daha çok çocuk edebiyatı yazarlığı ile bilinen Mevlâna İdris Zengin, fabl anlatımı en etkili kullanan isimlerden olmuştur. Yazar, Acayip Hayvanlar (Dünyanın En Uğurböceği, Filozof Köpek, Gazoz Ceşmesi, Kardan Tavşan, Kuşkucu Horoz, Kuyruğu Dumanlı Kedi, PihaNesuMuv, Romantik Tilki, Uçan Eşek, Vejetaryen Aslan) ve Hayvanlar İş Başında (Bakkal Kaplan, Baloncu Kirpi, Diş Hekimi Timsah, Doktor Tilki, Kasap Köpek, Öğrenci Eşek, Öğretmen Öküz, Trafik Polisi Kurbağa) serilerinde, yer yer aykırı unsurlar kullanmış, çoğu zaman ise hayvan karakterlere; mizahî, özgün özellikler yükleyerek klişeliği yenmiş, kendine has bir fabl tarzı yakalamıştır. Bu çalışmada Mevlâna İdris Zengin'in Acayip Hayvanlar ve Hayvanlar İş Başında serileri Batılı bir tür olan“fabl”anlatıma göre çocuk edebiyatı da dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Yazarın; bu masallarda verdiği mesajlarla ve masalların, zengin arka planıyla -yazar hakkında yazılanlar ve söylenilenlerden de yola çıkarak- evrensel bir değer kazandığı ifade edilebilir.
Özet (Çeviri)
The fable as a narrative form has been employed in world literature for centuries. Initially used for social and political purposes, the fable—especially through its animal characters—offered children both an entertaining and instructive field once it was adapted to pedagogical and psychological criteria. In the East, the tradition is considered to have begun with Ibn al-Muqaffaʿ's translations of Kalila and Dimna, while in the West it was developed by figures such as La Fontaine and Aesop. In Turkish literature, Şeyhî's Harname is regarded as the first classical example of the fable. In the Western sense, however, the fable began to be employed in the works directed at children by authors such as Şinasi and Ahmet Mithat Efendi during the Tanzimat period. In the Republican era, this tradition continued through translations of La Fontaine and Aesop. From the 1980s onward, as children's literature took on an ideological dimension, Cahit Zarifoğlu—recognized as a master by Mevlâna İdris Zengin—also made use of the fable. Today, Mevlâna İdris Zengin, who is best known as a children's literature author, has become one of the most effective contemporary practitioners of fable narration. In his series Acayip Hayvanlar (Dünyanın En Uğurböceği, Filozof Köpek, Gazoz Ceşmesi, Kardan Tavşan, Kuşkucu Horoz, Kuyruğu Dumanlı Kedi, PihaNesuMuv, Romantik Tilki, Uçan Eşek, Vejetaryen Aslan) and Hayvanlar İş Başında (Bakkal Kaplan, Baloncu Kirpi, Diş Hekimi Timsah, Doktor Tilki, Kasap Köpek, Öğrenci Eşek, Öğretmen Öküz, Trafik Polisi Kurbağa), the author at times employs unconventional elements, while more often endowing animal characters with humorous and original qualities that overcome cliché, thereby establishing a distinctive style of fable writing. This study evaluates Mevlâna İdris Zengin's Acayip Hayvanlar and Hayvanlar İş Başında series with reference to the Western genre of the fable, taking into account the context of children's literature. It may be argued that through the messages conveyed in these tales, and through the rich background of the stories—supported also by what has been written and said about the author—they attain a universal value.
Benzer Tezler
- Mevlâna İdris Zengin'in çocuk kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi
Examination of Mevlâna İdris Zengin's chilren's books in terms of vocabulary
DİLBER DİDEM CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENER DEMİREL
- Mevlâna İdris Zengin'in anlatılarındaki karakterlerin rol-model olma açısından incelenmesi
An analysis of the characters in Mevlâna İdris Zengin's narratives in terms of their role-model qualities
NEŞE TAMİNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İHSAN KAYA
- Mevlana İdris Zengin'in çocuk edebiyatı türündeki eserlerinin değerlendirilmesi
Mevlana İdris Zengin evaluation of children's literature works in kind
ZEYNEP POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EVREN KARATAŞ
- Mevlâna İdris Zengin'in masal kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri açısından incelenmesi
The study of Mevlâna İdris Zengin's tale books in respect of basic elements of children's literature
MEHMET YASA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİZ KILINÇ
- Mevlâna İdris Zengin'in hikâye ve masallarındaki iletiler ve bu iletilerin Türkçe eğitimi açısından incelenmesi
The messages in Mevlâna İdri̇s Zengi̇n's story and tales and its study in the Turkish language education
BEDREDDİN SİNA KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAYRETTİN AYAZ