Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonlarındaki 16. ve 17 yüzyıl ayakkabı örneklerinde görülen motif ve desenler
The motifs and patterns seen in 16th and 17th century shoe samples from the Topkapi Palace Museum collections
- Tez No: 968636
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURSEN GEYİK DEĞERLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Giyim Endüstrisi, Clothing Industry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tekstil ve Moda Tasarımı Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. ve 17. yüzyılları mimariden giyim kuşama her alanda Türk kültürüne özgü en değerli eserlerin ortaya konulduğu dönem olmuştur. Bu dönemlere ait Osmanlı padişahlarının, giysi ve aksesuar örneklerine Topkapı Sarayı Müzesi Elbiseyi Hümayun bölümünde rastlamak mümkündür. Giysi ve aksesuarların sergilendiği Müze'de ayakkabılarda yer almaktadır. Kumaş ve deri sayalı olan ayakkabıların bazılarında desen ve süslemeye yer verilmezken bazılarının üzerinde baskı boyama, işleme teknikleri veya kumaş dokuma teknikleri ile oluşturulan süsleme veya desenlerin olduğu görülmektedir. Sergi alanında bulunan ve literatür taraması sonucu ulaşılan 16. ve 17. yüzyıllarda Saray halkı için üretilmiş ayakkabılar üzerindeki süslemeler Türk sanat tarihi açısından oldukça dikkat çekicidir. Rumiler, geometrik şekiller, güneş, yıldız, peleng nakşı, hilal, çintemani, lale, karanfil, penç, hançer yaprakları, yin-yang gibi motiflerdin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş desen kompozisyonları baskı boyama, dokuma veya işleme teknikleri kullanılarak ayakkabılar üzerine uygulanmıştır. Bu çalışmada Topkapı Sarayı Müzesine ait 16. ve 17. yüzyıllarda üretilmiş deri sayalı pabuç, çakşır, mest- pabuç, kalçın türlerinden oluşan 16 ayakkabı örneği, üretim yöntemi ve süslemeleri açısından incelenmiştir. Mest-pabuç örneklerinden birinin mesti ve pabucu üzerindeki desenler ayrı ayrı çalışılmıştır. Seçilen örnek eserlerden birinin desen kompozisyonu kararmadan dolayı tamamlanamamış ancak bazı motifleri ortaya çıkartılabilmiştir. Ayakkabılar üzerindeki motif ve desen kompozisyonları“Shoe Master”programı ile oluşturulmuştur. Elde edilen desenlerin“Adobe Photoshop”ve“Adobe İllüstratör”programları kullanılarak birim raporları, renk düzenlemeleri ve raportları yapılmıştır. Seçilen Ayakkabı örnekleri üretim yöntemi açısından da çözümlenerek Sultan 4. Murat'a ait TSM 13/451 envanter numaralı pabucun benzerinin günümüz teknolojilerinden de yararlanılarak yeniden üretimi yapılmıştır. Ayakkabı desenlerinden bazılarının deri üzerine dijital baskısı yapılarak başarılı sonuçlar elde edilmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda üretilmiş deri saray ayakkabıları üzerinde yer alan kaybolmaya yüz tutmuş motif ve desen kompozisyonları, günümüz tasarımcılarına ilham olacak Türk süsleme sanatlarına özgü örnekler içermektedir. Elde edilen sonuçlar literatüre ve gelecekte ihtiyaç duyulabilecek restorasyon çalışmalarına da kaynak oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
The Ottoman Empire's 16th- and 17th-century faces, from architecture to clothing, are the most valuable examples of Turkish culture in every aspect. These examples of Ottoman sultans' styles and accessories can be found in the Imperial Dress section of the Topkapı Palace Museum. The museum, where clothing and accessories are exhibited, features the warmth of the ground on the shoes. The creation of ornaments or designs on the undersides of shoes with fabric and leather uppers, which do not feature patterns or ornamentation, is achieved through printing, printing techniques, or fabric documentation techniques. A literature review conducted in the exhibition area revealed that the ornaments on shoes produced for the palace in the 16th and 17th centuries are quite interesting from the perspective of Turkish art history. Pattern compositions created by combining motifs such as rumi, geometric shapes, rose, star, pelen motif, crescent, cintemani, tulip, carnation, penç, dagger motifs, and yin-yang motifs are extracted using print-dyeing, weaving, or erşme techniques. This study examines the production method and the designs of 16 leather-uppered shoes, including shoelaces, chakşırs, mest-pabuçs, and calçıns, produced in the 16th and 17th centuries in the Topkapı Palace Museum. The patterns of one of the mest-pabuç styles were carefully studied. The unfinished open ice motifs of one of the selected shakşır works were revealed before the pattern composition was decided. The motif on the shoe was created using the“Shoe Master”program. Unit reports, color adjustments, and reporting were prepared using Adobe Photoshop and Adobe Illustrator. The selected shoemakers were illuminated, praised, and shimmered, reflecting the religious technology of the shoe belonging to Sultan Murat IV, which is included in the TSM 13/451 inventory. The shoe patterns were hand-digitized on the leather of the shoes, and the knees were bent, making them glow. The distinctive motifs and pattern compositions found on leather palace shoes produced in the 16th and 17th centuries erode the Turkish arts of religion and inspiration. The results obtained should be used in literature and in future restoration projects.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı ve Sadberk Hanım Müzesi koleksiyonlarındaki cep saatlerini süsleyen resimlere bir bakış
A look at the pictures on the pocket watches in the collections of Topkapı Palace Museum and Sadberk Hanım Museum
SERPİL ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiBursa Uludağ ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELVAN TOPALLI
- Fuzûlî'nin Leylâ ve Mecnûn mesnevisinin resimli örnekleri
Illustrated copies of Fuzûlî?s Leylâ and Mejnûn
ÜNAL ARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Contextualizing the age of Sultan Süleyman the magnificent: Perceptions of Ottoman art in The United States, 1929-1987
Muhteşem Sultan Süleyman dönemi sergisi bağlamında Amerika'da Osmanlı sanatı algıları, 1929-1987
ZEYNEP SİMAVİ
Doktora
İngilizce
2023
Sanat Tarihiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Mesnevi ciltlerinde tezyinat ve teknik
Ornamentation and technique in the bindings of Mesnevi volumes found in the Topkapi Palace Museum Library
NAZLI DURMUŞOĞLU UTKU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Kağıt sanatları ve Kalender Paşa: I. Ahmed Albümü
Kalender Pasha and paper arts: Album of the Sultan Ahmet I
NİL BAYDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI