Şermin Yaşar'ın eserlerinde tipler
The types in Şermin Yaşar's works
- Tez No: 968699
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALPER GÜNAYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Şermin Yaşar, hikâye, tip analizi, arketip, psikolojik tip, Şermin Yaşar, story, type analysis, archetype, psychological type
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Şermin Yaşar, çocuk edebiyatı yazarı olmasının yanı sıra Tarihi Hoşça Kal Lokantası, Göçüp Gidenler Koleksiyoncusu, Gelirken Ekmek Al, Kalk Yerine Yat, Deli Tarla ve Söyleme Bilmesinler adlı roman ve öyküler de kaleme almıştır. Söz konusu eserlerin şahıs kadroları incelendiğinde karakterlerin çoğunlukla tipolojik özellikler gösterdiği ve bunların tekrar eden biçimde kullanıldığı tespit edilmiştir. Tiplerde olaylara karşı yaklaşım, bakış açısı, duygu ve düşüncelerin ortak olduğu saptanmıştır. Prof. Dr. Nurullah Çetin, Roman Çözümleme Yöntemi adlı kitabında tipleri“sosyal tipler, psikolojik tipler”gibi alt başlıklara ayırırken Jung, Psikolojide Tipler adlı eserinde“içe dönük ve dışa dönük”şeklinde tasnif etmiştir. Çalışmamızda bu tasnifler temel alınmıştır. Sosyal tipler; kişide doğuştan var olmayıp içinde yaşadığı topluma bağlı olarak sonradan kazandığı statü ve unvanlara göre belirlenir. Akrabalık ilişkileri ve mesleki unvanlara bağlı olarak kurgulanan kişiler, sosyal tip olarak nitelendirilmiştir. Yazarın anlatılarında anne-çocuk ilişkisi geniş yer tutmaktadır. Mesleklerine göre tiplerde kendine en fazla yer bulan tip, esnaf tipidir. Yazarın bakkal dedesinin yanında çocukluk yıllarında edindiği deneyim, bu meslek erbaplarını yakından gözlemlemesini ve onların özelliklerini eserlerine canlı bir şekilde aktarabilmesini sağlamıştır. Psikolojik tiplerde bireyin doğuştan getirdiği özelliklere bağlı olarak gelişen duygu durumları, davranış biçimleri ile kişilerin yaşantısına bağlı olarak gelişen iç çatışmalar, özlemler ve duygusal kırılmalar incelenmiştir. Cimrilik, üşengeçlik, öfkeli olma, dominantlık, uysallık ve hassaslık gibi tipik özellikler insan fıtratının bir yansımasıdır. Melankoli veya depresiflik ise ölüm, terk edilme, mağduriyet, ihmal veya travma gibi unsurlara bağlı olarak gelişen, yaşantı ile ortaya çıkan ruhsal durumları yansıtmaktadır. Kolektif bilinçdışının bir tezahürü olan arketipler de eserlerde çeşitli şekillerde kendine yer bulmuştur. Persona, gölge, anima ve animus gibi arketiplerin sıkça kullanıldığı tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışma ile Şermin Yaşar'ın roman ve hikâyelerinde yer alan tiplerin sınıflandırılması, tekrar eden tipolojik yapıların belirlenmesi ve bu tiplerin yazarın anlatısal tercihleriyle ilişkisi ortaya konulmuştur. İnceleme sonucunda, özellikle psikolojik tiplerin belirgin bir şekilde öne çıktığı ve bu yapıların yazarın bireysel yaşam tecrübeleriyle güçlü bağlar taşıdığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In addition to being a children's literature writer, Şermin Yaşar has also written novels and stories, including Tarihi Hoşça Kal Lokantası, Göçüp Gidenler Koleksiyoncusu, Gelirken Ekmek Al, Kalk Yerine Yat, Deli Tarla ve Söyleme Bilmesinler. An examination of the characters in these works reveals that the characters often exhibit typological characteristics, and these are used repeatedly. It has been determined that the types share a common approach to events, perspective, emotions, and thoughts. In her book“Method of Novel Analysis,”Prof. Dr. Nurullah Çetin categorizes types under subheadings such as“social types”and“psychological types,”while Jung, in his work“Types in Psychology,”classifies them as“introverted”and“extroverted.”Our study is based on these classifications. Social types are socially constructed through acquired status and titles rather than being inherent. Kinship structures and professional roles are central to this construction. In the author's work, the mother-child relationship is particularly prominent. Among occupational types, tradesmen are most frequently depicted, shaped by the author's early observations of his grocer grandfather. Psychological types explore emotional states and behaviors shaped by innate traits, as well as internal conflicts and longings arising from personal experience. Traits like stinginess, laziness, anger, dominance, compliance, and sensitivity reflect inherent aspects of human nature, while conditions such as melancholy or depression stem from experiences related to death, abandonment, trauma, or neglect. Archetypes, a manifestation of the collective unconscious, have also found their way into various forms in works. Archetypes such as persona, shadow, anima, and animus have been frequently used. This study classifies the types found in Şermin Yaşar's novels and short stories, identifies recurring typological structures, and reveals their relationship to the author's narrative choices. The study reveals that psychological types, in particular, stand out prominently and that these structures bear strong ties to the author's individual life experiences.
Benzer Tezler
- Şermin Yaşar'ın eserlerinde eğitim meselesi
The issue of education in Şermin Yaşar's works
YEŞİM NUR KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMEL NALÇACIGİL ÇOPUR
- Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarının estetik ölçütler bağlamında incelenmesi
An investigation of Şermin Yaşar's children's books in the context of aesthetic criteria
TÜLİN CEBECİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGiresun ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN ŞAHİN
- Şermin Yaşar'ın çocuklara yönelik eserlerinde söz varlığı
Vocabulary in Şermin Yaşar's works for children
DİLEK EVLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EROL AKSOY
- Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi
An examination of Şermin Yaşar's children's books in terms of values education
RUMEYSA DÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RABİA YILAR
- Şermin Yaşar'ın çocuk hikâyelerinin söz varlığı açısından incelenmesi
An examination of Şermin Yasar's children's stories in terms of vocabulary
NUR BETÜL AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiSınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKİYE ÇAĞIMLAR