Hâcegîzâde Mustafa bin Muhammed'in 'Şerhu mi'eti kelime' isimli eserinin neşri ve incelenmesi
Critical edition and review of Hâjegîzâde Mustafa bin Muhammad's manuscript titled 'Şerhu mi'eti̇ kelime'
- Tez No: 968712
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİM ÖZNURHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Arap dili ve belagati, Hâcegîzâde Mustafa bin Muhammed, Şerhu mieti kelime, Dört halife, Vecize, Arabic language and rhetoric, Hâcegîzâde Mustafa bin Muhammed, Şerhu mieti kelime, Four caliphs, Aphorisms
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
XVI. asır Osmanlı âlimlerinden olan Hâcegîzâde Mustafa b. Muhammed'in,“Şerhu Mieti Kelime”adlı eseri, dört büyük halifeye ait hikmet, ahlâk ve ahkâma dair yüzer adet vecizenin şerhi mahiyetindedir. Hâcegîzâde'nin bu eseri, dört halifenin veciz sözleri hakkında yapılmış ve“Sad Kelime”ismiyle edebî bir tür hâlini almış şerh çalışmalarının bir örneği niteliğinde olup ondan dört asır önce yaşamış olan fars edebiyat âlimi Reşîdüddin Vatvât'ın yaptığı derleme ve şerhi esas alarak hazırlanmıştır. Hâcegîzâde, vecizelere önce Türkçe, daha sonra incelemesini yaptığımız Arapça bir şerh yazmıştır. Bu şerhte vecizelerin taşıdığı edebî özellikler, gramer ve lügat incelikleri ele alınmıştır. Şârih, öncelikle Arapça sözle ne kastedildiği zikrettikten sonra o sözde yer alan kelimelerin lügat manalarına işaret etmiş, deyimsel ifadeleri izah etmiştir. Sonrasında da ayet-i kerime, hadis-i şerif, kelâm-ı kibar ve şiir kabîlinden istişhadlarda bulunmuştur. Bu tezin konusu, Hâcegîzâde'nin Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonunda 1048 no. ile kayıtlı bulunan“Şerhu Mieti Kelime”isimli yazma eserinde her bir vecizeye yapılan şerhin dil ve belagat açısından incelenmesidir. Bu çalışmada, eser, Türkçe şerhlerin farklı nüshalarıyla karşılaştırılarak neşre hazırlanmıştır. Eserde müellifin takip ettiği şerh yöntemi ele alınmış; lügat açısından ve belâgat açısından vecizelerde yer alan bilgiler örnekleriyle ele alınmıştır. İncelememizde ayrıca yazma nüshada yer alan gramer hataları ve yazım yanlışları belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Hâcegîzâde Mustafa b. Muhammed was a 16th-century Ottoman scholar who served as a muderris (professor) and qadi (judge). The work entitled“Şerhu Mieti Kelime”is a commentary by Hâcegîzâde on hundreds of aphorisms related to wisdom, morality, and jurisprudence belonging to the four great caliphs. This work by Hâcegîzâde is an example of commentaries on the aphorisms of the four caliphs, which have become a literary genre known as“Sad Kelime”. It is based on the compilation and commentary by the Persian literary scholar Reşîddüddin Vatvât, who lived four centuries earlier. Hâcegîzâde first wrote a Turkish commentary on the aphorisms compiled by Vatvât, and then wrote an Arabic commentary, which we are examining here. In this Arabic commentary, Hâcegîzâde discusses the literary characteristics, grammar, and lexical subtleties of the aphorisms. The commentator first mentions what is meant by the Arabic word, then points out the lexical meanings of the words in that phrase and explains the idiomatic expressions. He then cites verses from the Qur'an, hadiths, sayings of the wise, and poetry that he believes confirm the meaning of each phrase. The subject of this thesis is the examination of the commentary on each aphorism in Hâcegîzâde's manuscript titled“Şerhu Mieti Kelime,”registered under no. 1048 in the Reşid Efendi Collection of the Süleymaniye Library, in terms of language and rhetoric. In this study, Hâcegîzâde's work has been prepared for publication by comparing it with different copies of his previous Turkish commentary. The commentary method followed by the author in the work is described; his analyses in terms of vocabulary and eloquence are discussed with examples. In our study, we also identified grammatical faults and spelling mistakes in the manuscript.
Benzer Tezler
- Şerh-i Kelimât-ı Çehâr Yâr-ı Güzîn (İnceleme-metin)
Şerh-i Kelimât-ı Çehâr Yâr-ı Güzîn (Analysis-text)
ERSİN DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN YILMAZ
- A. P. Platonov'un eserlerinde insan
Man in the works of Andrei Platonov
LEYLA HACIZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Batı Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAKUP KARASOY
- Wuthering Heights By Bronté and A Hero of Our Time By lermontov
Bronté'nin Uğultulu Tepeler'i ve Lermontov'un Zamanımızın Bir Kahramanı
GÜNEL HACIZADE
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
İngiliz Dili ve EdebiyatıOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
DR. DENİZ ARSLAN
- Etkileyici pazarlaması: Tüketicilerin digital etkileyicisi ile özdeşmesi ve dijital iletişim yönetimindeki kişiliğin rolü
Influencer marketing: Identification of consumers with their digital influencer and the role of personality in digital communication management
BANU HACIZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halkla İlişkilerBahçeşehir ÜniversitesiPazarlama İletişimi ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İDİL KARADEMİRLİDAĞ SUHER
- Türkiye ve Azerbaycan ceza hukukunda insan ticareti suçu
Human trafficking offence in Türkiye and Azerbaijan criminal law
AMİD HACİZADE