Türkiye Türkçesinde sıfat ve zarfların pekiştirme ve derecelendirme yolları
The Ranking and intensification of the adjectives and adverbs in Turkey Turkish
- Tez No: 120637
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. GÜZİN TURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: sıfat, zarf, derecelendirme, azalma, çoğalma, Adjective, adverb, ranking, decrease, increase. I1CDB0L
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
103 ÖZET Türkiye Türkçesinde sıfat ve zarflar çeşitli yöntemlerle azalma, çoğalma, eşitlik ve yeterlilik yönünde derecelendirilebilmektedir. Sıfat ve zarfları derecelendirmede çeşitli eklerden, kelimelerden, kelime gruplarından ve söz diziminin imkanlarından faydalanılır. Sıfat ve zarfların anlamını yoğunlaştırma ve pekiştirme demek olan çoğalma derecesinin iki boyutu vardır. Bunlardan ilkinde sıfat ve zarf işlevli kelimenin derece bakımından üstünlüğü, başka unsurlara ait tarz ya da nitelikle karşılaştırılarak ortaya çıkarılır. İkincisinde ise sıfat ve zarf işlevli kelime, başka unsurlarla değil bizzat kendisiyle, yani derecelenmemiş asıl anlamıyla karşılaştırılır. Sıfat ve zarfların anlamsal bakımdan yoğunluğunu azaltmak demek olan azalma derecesi de iki boyuta sahiptir. Birincisi, sıfat ve zarf işlevli kelimenin belirttiği niteliği ya da tarzı düşürme, yarıya indirgeme yönünde; ikincisi ise niteliği ya da tarzı, sıfat ve zarf işlevli kelimenin asıl anlamına yaklaştırma, benzer hale getirme yönündedir. Eşitlik derecesinden kasıt nitelik ya da tarzın iki unsur tarafından eşit miktarlarda taşınması; yeterlilik derecesi ise nitelik veya tarzın ne az ne de fazla, yeterince olmasıdır. Çalışmada, sıfat ya da zarf işlevli kelimelere tür dereceleri sağlayan yapılar anlatılacaktır, yapılara ait işlevler üzerinde durulacaktır. Ekler bahsinde, ek işlevlerinin daha net anlaşılması ve tarihsel sürecinin takip edilebilmesi için yer yer ek etimolojilerinden de bahsedilecek, konuya açıklık getirmek için örnekler edebi eserlerden seçilecek ve künyeleri ile birlikte verilecektir.
Özet (Çeviri)
104 ABSTRACT It is possible to rank the adjectives and adverbs of the Turkish language as spoken in Turkey by using several methods; decrease and increase, equality and adequacy. In ranking adjectives and adverbs, the suffixes, words, word groups and word coxepositions are benefited from. There are two dimensions to the rank of increase; the intensification and reinforcement of the meaning of adjectives and adverbs. In the first, the superiority of the adjective and adverb is brought out by comparison with other components. In the second, the adjective and adverb is not compared with other components, but with itself, the un ranked real meaning of the word. The decrease of adjective and adverbs in term of meaning also has a double dimension to it. The fist is with respect to decreasing or halving the attributes or manner of what the adjective and refers to, and the second is to bring the attribute or manner close in meaning to what of the adjective and adverb. The intention of the rank of equality is when the attribute or manner close in meaning. The intention of the rank of equality is when the attribute and manner are embodied in equal quantity in the two components, and the rank of adequacy is for the attribute or manner to be neither too much nor too little, but of adequate use. In this work, the structures that rank types will be analyzed.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesinde ad, sıfat ve zarflar arasındaki dizimsel ilişki
Syntagtical relationship between nouns, adjectives and adverbs in modern Turkish
MEHMET YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Hakas Türkçesinde isim
Nouns in Khakkas Turkish
MEHMET KARA
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Tarihi kuzey Türkçesinde zarf-fiiler
Başlık çevirisi yok
ABDULLAH DEMİRAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SADETTİN ÖZÇELİK
- Türkçede zaman
The Tenses in Turkish
SALİH KÜRŞAD DOLUNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ÖZBAY