Geri Dön

The role of personality characteristics, psychomotor/cognitive abilities and driver behaviours and skills in predicting accident involument

Kaza yapma sıklığını yordamada kişilik özelliklerinin, psikomotor/bilişsel yeteneklerin, sürücü davranışlarının ve becerilerinin rolü

  1. Tez No: 123040
  2. Yazar: TÜRKER ÖZKAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. BELGİN AYVAŞIK, DOÇ. DR. NEBİ SÜMER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Traffic accidents, driver behaviours and skills, psychomotor/cognitive tests, and personality characteristics
  7. Yıl: 2002
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 136

Özet

ÖZTRAFİK KAZALARINI YORDAMADA KİŞİLİK FAKTÖRLERİNİN, PSİKOMOTOR/ BİLİŞSEL YETENEKLERİN, SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARI VE BECERİLERİNİN ROLÜ Özkan, Türker Yüksek Lisans, Psikoloji Bölümü Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Belgin Ayvaşık Ortak Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Nebi Sümer Ocak 2002, 120 sayfa Bu çalışmanın amacı, kişilik özellikleri ve psikomotor ve bilişsel yetenekler, sürücü davranışları ve becerileri ile trafik kazaları arasındaki ilişkileri kapsamlı modeller temelinde incelemektir. Bu amaçla, kişilik özelliklerini ölçen bir grup ölçek ile (örn., Kısa Semptom Envanteri, Arnett Heyecan Arama Envanteri, Arnold Kızgınlık Ölçeği, ve Alkol Kullanım Ölçeği) birlikte sürücü davranışlarını ölçmeye yönelik ölçekler (örn., Sürücü davranış Ölçeği ve Sürücü Beceri Envanteri) ve TÜBİTAK-ODTÜ-BİLTEN tararından sürücülerin psikoteknik değerlendirmesi amacıyla geliştirilen bir grup psikomotor/bilişsel yetenek testleri (Monoton Dikkat Testi, Seçici Dikkat Testi, Periferal Görme Testi, Tepki Zamanı Testi, Koordinasyon Testi, ve Hız ve Mesafe Algı Testi) 128 sürücüye uygulanmıştır. Korelasyon analizlerine ve sürücü gruplarını sonuç değişkenler üzerinde karşılaştırmaya yönelik KOVARYANS analizlerine ek olarak, sürücü davranışları ve becerilerinin kişilik özellikleri, psikomotor/bilişsel beceriler ve kaza yapma sıklığı arasında aracılık görevi yaptığı bir model LISREL regresyon analizi kullanılarak sulanmıştır. Bulgular, bazı demografik değişkenlerin (örn., yaş ve yılda katedilen yol), belirli kişilik özellikleriyle (örn. heyecan arama), psikomotor/bilişsel yeteneklerle (örn.seçici dikkat), sürücü davranışlarıyla (örn. İhlaler) ve kaza yapmayla ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar genç sürücülerin görece yaşlı sürücülere göre daha yüksek düzeylerde heyecan arama, trafik ihlaleri ve kaza yapma eğiliminde olduğunu göstermiştir. Ayrıca, koordinasyon testinin, sürücü olanlarla olmayanları ve kaza yapanlarla yapmayanları birbirinden ayırdığı bulunmuştur. Bulgular, kişilik faktörlerinin ve psikomotor/bilişsel yeteneklerin kaza yapmadan daha çok, ağırlıklı olarak sürücü davranışları ve becerileriyle ilişkili olduğunu ve kişilik özelliklerinin daha çok sürücü davranışları ve becerileri aracılığıyla kaza yapmayla ilişkili olduğunu göstermiştir. Örneğin, sürücü hataları, yenilik arayışı, tehlikeli alkol kullanımı, kızgınlık ve psikolojik belirtiler tarafından yordanırken; ihlaler, heyecan arama, duygu yoğunluğu, tehlikeli alkol kullanımı, kızgınlık, psikolojik belirtiler, ve bazı psikomotor/bilişsel testler (örn., monoton dikkat, periferal görme, seçici dikkat, koordinasyon) tarafından anlamlı olarak yordanmıştır. Sonuçlar, güvenli sürücülük becerilerinin, yenilik arayışı, duygu yoğunluğu, tehlikeli alkol kullanımı, kızgınlık ve psikolojik belirtiler ile olumsuz yönde anlamlı olarak ilişkili olduğunu göstermiştir. Benzer şekilde, sürücülük becerileri, yenilik arayışı, kızgınlık ve psikolojik belirtiler ile olumsuz yönde ilişkilidir. Psikomotor/bilişsel testler ise hem güvenli sürücülük hem de sürücülük becerileri ile ilişkili gözükmektedir. Özetle bulgular, ihlaller ve sürücülük becerilerinin kaza yapma sıklığını anlamlı olarak yordadığını ancak, sürücü hataları ve güvenli sürücülük becerilerinin kazaları yordamada anlamlı olmadığını göstermiştir. Özetle sonuçlar, kaza yapma sıklığını, sürücü davranışları ve becerilerini yordamada heyecan arama ve tehlikeli alkol kullanma alışkanlığının en kritik kişilik özellikleri olduğunu ortaya koymuştur. Psikomotor/bilişsel yeteneklerin yordama gücü dikkate alındığında ise monoton ve seçici dikkat ile koordinasyon becerilerinin ihlalleri yordamada en önemli beceriler olduğu bulunmuştur. Bulgular, vuyüksek düzeyde dikkat seviyesine ve daha iyi koordinasyon becerisine sahip sürücülerin daha riskli araç kullanma ve daha sık kaza yapma eğiliminde olduğunu işaret etmektedir. Genel olarak bu bulgular yüksek düzeyde sürücülük becerisine sahip olan, daha sık ihlal yapan ve psikomotor/bilişsel testlerde daha iyi performans gösteren, ancak güvenli sürücülük becerisi düşük olan sürücülerin bunun tam tersi bir örüntü gösteren sürücülere oranla daha riskli araç kullandıklarını ve daha sık kaza yaptıklarını ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın bulgularının yorumlanmasında örneklem sayısının sınırlı olması ve bazı yöntemsel sınırlılıklar dikkate alınmalıdır. Anahtar Sözcükler Trafik Kazaları, Sürücü Davranışları ve Becerileri, Psikomotor/Bilişsel Testler ve Kişilik faktörleri

Özet (Çeviri)

ABSTRACT THE ROLE OF PERSONALITY CHARACTERISTICS, PS YCHOMOTOR/COGNTnVE ABILITIES AND DRIVER BEHAVIOURS AND SKILLS EST PREDICTING ACCIDENT INVOLVEMENT Özkan, Türker M. S., Department of Psychology Supervisor : Doç. Dr. Belgin Ayvaşık Co-Supervisor : Doç. Dr. Nebi Sümer January 2002, 120 pages The aim of the study was to examine the interplay between personality characteristics, cognitive / psychomotor abilities, and driver behaviours in predicting accident involvement. With this purpose, several personality scales, (i.e., Brief Symptom Inventory, Araett Sensation Seeking Inventory, Arnold Hostility Subscale, and Alcohol Consumption Scale), measures of driver behaviours and skills (i.e., Driver Behaviour Questionnaire and Driver Skill Inventory) and tasks measuring psychomotor/cognitive abilities (i.e., monotonous attention test, selective attention test, peripheral vision test, reaction time test, coordination test, and speed and distance perception test) which were developed by TÜBİTAK-ODTÜ-BİLTEN for the purpose of psychotechnical assessment of drivers, were applied to 128 drivers. In addition to correlation analyses and One-way ANCOVA's comparing driver groups on certain outcome variables, a proposed model in which driving behaviours and skills mediate the link between personality traits, psychomotor/cognitive abilities and accidents were tested by a LISREL regression analysis. As expected, results revealed that certain demographic variables (e.g., age and annual mileage) were associated mwith some of the personality characteristics (e.g., sensation seeking), psychomotor/cognitive abilities (e.g., selective attention), driver behaviours (e.g., violations), and accident involvement suggesting that young drivers reported higher levels of sensation seeking, violations, and psychomotor/cognitive abilities than older drivers. Besides, computer based coordination task differentiated non-drivers from drivers and accident-free drivers from accident-involved ones. Results on proposed model demonstrated that personality traits and psychomotor/cognitive abilities were predominantly related to driver behaviours and skills rather than traffic accidents, and these traits were associated with accidents via driver behaviours or skills. For instance, driving errors were predicted by novelty seeking, dangerous drinking, hostility, and psychological symptoms while violations were predicted by novelty seeking, intensity, dangerous drinking, hostility, psychological symptoms, and certain psychomotor/cognitive abilities (e.g., monotonous attention, peripheral vision, selective attention, coordination). In addition, safety skills were negatively related to novelty, intensity, dangerous drinking, hostility, and psychological symptoms. Psychomotor/cognitive abilities were significantly correlated with both safety and driving skills, but not accident rate. Accident rate was directly predicted by violations and driving skills, but not driving errors and safety skills. The results suggested that sensation seeking and dangerous drinking are critical personality characteristics in predicting both accident involvement and risky driving. Regarding the predictive power of psychomotor/cognitive abilities, both monotonous and selective attention and the ability of coordination appeared to be the critical factors in predicting traffic violations implying that drivers having high levels of coordination skills and attention also tended to involve in risky driving and accident. Overall these results suggested that drivers who reported high levels of driving skills and violations IVand performed better on psychomotor/cognitive tasks, but also reported low levels of safety skills had more accidents and risky driving habits than those whose have an opposite pattern. Giving the limited sample size and methodological limitations of this study, these results should be interpreted cautiously.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    143785

    Uçuş eğitim performansının belirleyicileri üzerine Kara Kuvvetleri havacılığında bir çalışma

    Determinants of flight training performance: A research in the Turkish Army aviation

    MURAT KALE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Savunma ve Savunma TeknolojileriKara Harp Okulu Komutanlığı

    Savunma Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NEBİ SÜMER

  2. Tez No

    461565

    Okul öncesi çocukların olumsuz davranışlarının olumluya dönmesinde kil etkinliğinin katkıları

    Contributors of clay practises i̇n preschool children's behaviors transition from negative to positive

    MÜKERREM DİNGE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Uygulamalı Sanatlar Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OLCAY BORATAV

  3. Tez No

    306495

    Birey-örgüt uyumunun bireysel performans üzerindeki etkisinde kişilik özellikleri ve işe adanmışlığın rolü

    The role of personality characteristics and work engagement on the effect of individual performance outputs of person-organization fit

    MEHMET KURTPINAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    İşletmeHarp Akademileri Komutanlığı

    Savunma Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TÜRKER BAŞ

  4. Tez No

    603387

    The role of personality characteristics on the relationship between tendency of stigmatization and organizational commitment: A research on academic staff

    Damgalama eğilimi ve örgütsel bağlılık ilişkisinde kişilik özelliklerinin rolü: Akademik personel üzerine bir araştırma

    YUSUF AKKOCA

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    İşletmeAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Yönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HASAN ENGİN ŞENER

  5. Tez No

    557950

    Profesyonel turist rehberlerinin kişilik özelliklerinin algılanan hizmet kalitesi üzerindeki rolü

    The role of personality characteristics of professional tourist guides on perceived quality of service

    AYBÜKE ÖZSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    TurizmAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Seyahat İşletmeciliği ve Turist Rehberliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET TAYFUN

Geri Dön