Gümrük Birliği ve Avrupa Birliği'ne giriş sürecindeki Türk KOBİ'lerinin sorunları, çözüm önerileri ve Türkiye için bir destek ve teşvik modeli
Through custom union and on the way of accession to European Union, the problems of Turkish SMEs and solution proposals: A support and incentive model for Turkey
- Tez No: 125123
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ARGUN KARACABEY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 494
Özet
ÖZET 21. yüzyıl ekonomilerini şekillendirecek sanayileşmedeki yeni yapılanmanın en önemli yönü, standart mal üretimine dayanan kitle tipi üretim tarzından mal çeşitlemesine dayanan atelye tipi üretim tarzına geçilmiş olması ve bunun doğal sonucu olarakta bu yeni ortama uyum sağlama yeteneği hayli fazla olan küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin dikkatleri çekerek önem kazanmaya başlamış olmasıdır. Bir zamanlar başarısız olduğu için büyüyememiş, küçük ölçeklerde kalmaya mahkum, sürekli yardıma muhtaç ve ekonomilerin kamburu olarak kabul edilen KOBİ'ler artık ekonomik dinamizmin temeli, işsizliği azaltmanın vasıtası, sosyal refahı artırıp gelir dağılımını düzeltmenin yegane yolu ve bölgesel kalkınmanın temel yolu olarak algılanmaktadır. KOBİ'lerin; bilgi sağlama sorunu, teknoloji, buluş ve inovasyon sorunu, kalite ve standartizasyon sorunu, vergisel sorunlar, yönetim ve işgücü-mesleki eğitim sorunları, pazarlama ve ihracat sorunu gibi değişik nitelikli sorunları var olmasına rağmen, KOBÎ'ler üzerine yapılan hemen hemen her çalışmada üzerinde mutabakat sağlanan ve en önemli sorun olarak görülen husus, finansman problemidir. Bu çalışmada iddia edilen görüş ise, finansman alanının yeni KOBİ'lerin doğması veya varolanların mevcudiyetlerini sürdürmeleri açısından çok önemli olduğu; az gelişmiş ve Türkiye'nin de dahil olduğu gelişmekte olan ülkelerdeki KOBİ'lerin finansman açısından bir çok yanlış ve eksikliklerinin olduğu, fakat günlük tartışmaları ve özellikle Türkiye'deki literatürü meşgul edecek derecede“en önemli”sorun olarak yansıtılmasının doğru olmadığıdır. Özellikle Türk KOBİ'leri açısından bir çok sorunun ana kaynağı olan yönetim sorunları ile ar-ge, teknoloji ve inovasyon sorunları çok daha büyük önem arz etmektedir. Aynca, öncelikli olmasa dahi KOBİ'ler için önemi inkar edilemeyecek olan bir sorun alam oluşturan finansman, salt kredi kullanımına da indirgenmemelidir. En üst düzeyde GATT (General Agreement on Trade and Tarrifs)'ın temsil ettiği küreselleşme karşısında, 15 üye ülke ve yaklaşık 350 milyon tüketicili Avrupa Birliği, bölgeselleşme akımının en önemli örneğidir. Tüm olumsuz ekonomik gelişmelere karşın Türkiye, hem küreselleşme yolunda GATT' a taraf olarak hem de -462-bölgeselleşme yolunda AB üyeliğine başvurup öncelikle Gümrük Birliği'ni gerçekleştirerek bu akımların dışında kalmamıştır. 6 Mart 1995 tarihinde Ortaklık Konseyi Toplantısından çıkan 1/95 sayılı Karar sonrası esasında Türkiye uzun bir süre“ne olduğu tam olarak bilinmeyen”bir olguyla karşı karşıya kalmıştır. Yeni bir dönem ile karşılaşılacağı bilinmekle birlikte, bu yeni dönemin tam olarak nasıl şekilleneceği konusunda ilk aşamada sadece yüzeysel bilgiler gündemde yer tutmuştur. Gümrük Birliği 'nin olası etkileri kamuoyunda tartışılmaya başlandıktan sonra yavaş yavaş bazı gerçekler ortaya çıkmaya başlamıştır. Gümrük Birliği'nin KOBİ'ler üzerine olan etkileri incelendiğinde, Gümrük Birliği'nin özellikle ilk dönemlerde Türk KOBİ'leri üzerinde olumlu ve olumsuz bazı etkiler yarattığı ancak ilerleyen dönemlerde bu yeni ortama alışılmaya başlandığı tespit edilmiştir. Sağlanan destek ve teşvikler açısından AB ile Türkiye karşılaştırmasında bazı genellemeler yapılabilir. Karşılaştırmaya göre Türkiye, AB normlarına en yakın destek ve teşvik mekanizmasına KOBİ'lerin ihracata yönlendirilmesi ve uluslararasılaşması ile finansman kaynaklarının güçlendirilmesi ve bunlara ulaşımda sahiptir. Ancak, gerek ihracat gerekse fınansal destek ve teşviklerde yurtdışındaki başarılı örnekler incelenerek benzer mekanizmalar Türkiye'de kurulmuş olmasına rağmen en büyük sorun, bu mekanizmaların fonksiyonel olmaları için gerekli olan parasal kaynağın yaratılarak sisteme dahil edilememesidir. Karşılaştırma sonucuna göre Türkiye'nin en zayıf olduğu alan, KOBİ'ler üzerindeki idari ve bürokratik engellerin kaldırılması yönündeki gayretlerdir. AB'ndeki yapıya uygun olarak bu çalışma kapsamında geliştirilen modelde, sanayide yeniden yapılanma çok önemli olup, sanayide yeniden yapılanma sürecinde ilk aşamada, sanayileşme politikasının teknoloji, bilgi üretimi ve eğitimini esas alan altyapı yönü“olmazsa olmaz”bir zorunluluktur. Bu sürecin diğer kritik yönü ise, bu altyapı üzerine ülkeye rekabet gücü kazandıracak sektörlerin seçimidir.“Sanayide yeniden yapılanma”kavramı çerçevesinde Türkiye'de yapılan bir genel yanlış, sadece yurtdışında rekabet gücü yüksek olan sektörlerin genellikle Türkiye'nin lokomotif sektörleri olarak adlandırılmasıdır. Bu değerlendirmelerin haklı yönleri olmakla birlikte eksik olan yönleri de çok fazladır. Eksik olan hususlardan birisi, -463-Türk sanayi yapısının sadece bu mevcut lokomotif sektörlerden ibaret olmaması gerektiği ve henüz Türkiye'de mevcut olmayan, fakat geleceği şekillendirmesi beklenen yeni teknolojilere dayalı iş kollarının dikkate alınmamasıdır. 2000 'li yıllara ilişkin Türk sanayileşme politikasının dayandırılacağı sektörlerin seçiminde ağırlıklı bir bölümün bu yeni teknolojilere dayalı iş kollarına verilmesi gerekmektedir. Çalışma kapsamında önerilen modelin 4 önemli unsuru bulunmaktadır. Bunlar sırası ile, KOBİ ihtiyaçlarının tesbiti ve ortaya konması; bu ihtiyaçlara yönelik politikaların oluşturulması; bu politikalar çerçevesinde KOBİ'lere sunulacak olan soyut ve somut nitekli yardımların belirlenmesi; bu yardımların KOBİ'lere ulaşımını sağlayacak kurumsal kapasitenin belirlenmesidir. Çalışma kapsamında yapılan öneriler ile geliştirilmesi girişiminde bulunulan modelin eksikleri veya yanlışları ne olursa olsun, günümüzün değişen koşullan ve sanayileşme trendleri çerçevesinde Türk KOBİ'lerinin dağınık destek ve teşvik mekanizmaları yerine, ilgili tüm hususları bir bütün halinde dikkate alan, Devlet' in müdaheleci olma yerine ağırlıklı olarak düzenleyici olduğu, etkin bir yapı ile içinde yer aldığı bütüncül modeller çerçevesinde desteklenmesi ve değerlendirilmesi artık bir gereklilik arz etmektedir. -464-
Özet (Çeviri)
SUMMARY The most important aspect of the reconstruction of industrialisation that will shape the economies of the 21st century is to transfer from mass production type based on standard goods production to workshop production type based on varieties of goods and, as a result, the growing importance of small and medium size enterprises (SMEs) that attracted huge amount of attention because of their ability to adapt the conditions of this new environment. SMEs that used to be perceived as unsuccessful parties of economies, humpback in economies, destined to remain in small scales forever, in the need of a continuous support are now considered as the fundamental parties of economic dynamism, the tool of reducing unemployment, the only way of reforming income distribution via increasing social welfare and the unique solution to regional development. Although SMEs struggle with a number of problems such as the difficulties in procurement of information and selection of appropriate technology, invention and innovation problems, catching the necessary quality and standardisation difficulties, excessive tax burdens, vocational training and administrative problems, marketing and internationalisation problems, the most common problem that constitutes a consensus in nearly every piece of study on SMEs is accepted as finance related problems. The view claimed in this study is that the reflection of financing problems of SMEs is not the most important one SMEs face and not the only issue engaging daily disputes and literature on SMEs especially in Turkey whereas it is an undeniable fact that financing is one of the crucial fields for new SME entries as well as existing SMEs and financing policies towards SMEs in developing countries including Turkey have a lot of mistakes and deficiencies. Conversely, administrative deficiencies, difficulties in the selection of appropriate technology and invention and innovation problems that are the main sources for the creation of various other problematic fields of SMEs give appearance of more importance for Turkish SMEs. Besides, the financing of SMEs that constitutes an undeniable problematic field should not be deemed as solely loan usage. -465-European Union (EU) with 15 member countries and a market of 350 million consumers is the best example of regionalism trend against General Agreement on Trade and Tariffs (GATT) that represents globalisation trend at the top level. In spite of all negative economic developments in Turkey, Turkey has managed to be a part both for GATT on the way to globalisation and EU, in the form of custom union for the time being, on the way to regionalism so that it does not stay out of these trends in the world. Following the decree num. 1/95 came out of Partnership Council Meeting on 06.03.1995 that confirmed the launch of custom union to be in force as of 01.01.1996, Turkey was confronted with a fact that preoccupied minds as a mysterious concept for a long period of time. Indeed, everybody knew that a new era would be about to start but there was only a little bit shallow information about how exactly this new era would take on a shape. The awareness and facts of custom union have begun to come out gradually only after the debates about the possible effects of custom union were started in public. When examining the effects of custom union on Turkish SMEs, it is noticeable that custom union has brought both some significant advantages and disadvantages initially and afterwards it became an ordinary and familiar incident. It is quite likely that a comparison could be made between Turkey and EU with respect to support and incentive measure types and some certain generalisations could be made accordingly. In a comparison in this respect, it is attracted attention that Turkey has the support and incentive mechanisms that are very similar to EU norms aiming at both directing Turkish SMEs into internationalisation process as well as export efforts and strengthening financial sources and providing access to them. Nevertheless, although successful and ideal systems have been formed for both export and financial support and incentive mechanisms by getting inspiration from the best practices of those abroad, the missing part of the system in Turkey that is vital for the sake of these mechanisms is the financial resources that should be raised and injected to the system. The weakest side of Turkey in comparison between Turkey and EU with respect to support and incentive measure types is that Turkey lacks of efforts in order to remove red tape and administrative obstacles on SMEs. -466-The reconstruction of industry has a crucial role in the model developed and proposed in line with EU norms at this study and infrastructural aspect of the reconstruction policy of industry based on technology and information generation as well as information management is a must at the first step. The second extremely important side of this process is the selection of sectors that would make the country gain competitive strength. A general fallacy made within the framework of“reconstruction of industry”concept in Turkey is that only the sectors that have high degree of competitive advantage abroad are said as pioneering sectors. Even if this argument is correct to some extent, it is also deprived of a number of realities that are missing. For instance, one of the missing points of this argument is that Turkish industry structure should not be composed of only existing pioneering sectors. Putting it into another way, it is the shortcoming of this argument that the sectors which do not exist for the time being but expected to shape the future and based on new technologies are not taken into account. However, it is the right course that certain emphasis should be placed on sectors based on new technologies rather than existing ones in Turkey's industrial policies that would carry Turkey into 21st century. The model proposed in this study has the following influential items in order: identification and bringing up of SMEs' needs; formation of appropriate policies meeting the needs; designation of abstract and concrete type helps offered to SMEs in accordance with policies; determination of institutional capacity of the model that would deliver the help to SMEs. Regardless the wrong or right aspects of the model proposed and the suggestions made in this study, messy and confusing support and incentive mechanisms aiming Turkish SMEs should be reviewed within the framework of changing environment and new industrialisation trends. As a matter of fact, those messy and confusing support and incentive mechanisms should certainly be replaced by the contemporary ones where all related issues are considered as a whole, governments are accepted as especially regulatory bodies rather than intervening bodies and SMEs should be motivated and supported in line with these principles. -467-
Benzer Tezler
- Yeni ekonomi, dinamikleri, etkileri, araçları bu çerçevede Türkiye örneği
New economy, its dynamics and tools, and in this cope, Turkey
GENCAY COŞKUN
- Avrupa Birliği'nde ekonomik ve parasal birlik ve Türk bankacılık sisteminin Avrupa Birliği'ne uyumu
Başlık çevirisi yok
FEYHAN KALPAKLIOĞLU
- Türkiye'de serbest bölge uygulamaları sorunları ve Avrupa Birliği uygulamalarıyla karşılaştırma
The problems of the free zone applications in Turkey and the comparision of them with the applications in European Union
CANAN KANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Kamu YönetimiGazi ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HİKMET KAVRUK
- Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin dış ticaret yönünden değerlendirilmesi
A Study for examining the relationships between Turkey and European Union in the foreign trade
SİNAN BASKAN
- Gümrük birliğinin Türk vergi sistemine etkileri
Effects of the customs union to Turkish tax system
ERDEM ERCAN