Geç tayf türü yıldızların etrafındaki toz oluşumunun tayfsal analizi
Spectral analysis of dust shells around the late-type stars
- Tez No: 133232
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL AYDIN, PROF. DR. MOSHE ELİTZUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Astronomy and Space Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Astronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
ÖZET Doktora Tezi GEÇ TAYF TÜRÜ YILDIZLARIN ETRAFINDAKİ TOZ OLUŞUMUNUN TAYFSAL ANALİZİ Mustafa HELVACI Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Astronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı Danışman : Prof. Dr. Cemal AYDIN Eş Danışman : Prof. Dr. Moshe ELİTZUR Bu çalışmada; yıldız evriminin önemli bir aşamasını teşkil eden, anakoldan evrimleşmiş, M tayf türünde, Oksijence Zengin Kabuğa Sahip Asimtotik Dev Yıldızlarının (O-AGB) fiziksel ve kimyasal özelliklerini daha iyi belirleyebilmek amacıyla 1328 adet O-AGB yıldızının düşük yoğunluklu kırmızıöte tayfi incelenmiştir. Bu tür yıldızlarının en belirgin özelliği tayflarında 9.8 ve 18 mikron dalga boylarında salma bantlarının gözlenmesi ve bant şiddetlerinin kabuğun kimyasal özelliği ve optik kalınlığına göre değişim göstermesidir (Joint IRAS Working Group 1986, Habing 1995 ve Ivezic et al. 1997) Çalışmanın birinci aşamasında; DUSTY (Ivezic et al. 1997) teorik tayf ve model üretme programı kullanılarak geniş bir teorik model veri tabanı oluşturulmuştur. İkinci aşamada başta IRAS katalaoglan (IRAS Low Resolution Spectral Atlas 1986,1988) olmak üzere toplam yedi katalog taranarak AGB yıldızı olarak tanımlanmış (Joint IRAS Working Group, 1986) 1328 adet yıldızın gözlemsel tayfı teorik olarak modellenmiştir. Modellenen tayflar salma bantlarının şekli ve şiddeti gibi özelliklerine göre sınıflanmıştır. İlgi çekici bulgulardan birisi; merkezi yıldızın sıcaklığının artmasına paralel olarak 9.8 mikron salma bandının şiddetinin de artmasıdır. Bu bulgu gözlemlerden doğrudan 9.8 mikron salma bandının şiddetini elde ederek toz zarf içinde gömülü yıldızın sıcaklığının tahmin edilebilmesini sağlamaktadır. Bir diğer bulgu, 11. 4 mikron salma bandı şiddetinin toz zarfın kimyasal bileşiminde bulunan SİC (Silikat Carbide) oranının tespit edilmesinde kullanılabileceğinin ortaya konmasıdır. SİC oranı arttıkça zarfın optik derinliğinin de artması SiC oranının fazla olduğu yıldızların daha yaşlı olduğunu göstermektedir (Habing 1995). Ayrıca 9.8 ve 18 mikron salma bandı şiddetleri oranının [9.8/18] optik derinlikle güçlü bir korelasyon sergilediği görülmüştür. Bu sonuç literatürde (Whitlock 2001) yoğun bir şekilde tartışılan“Kütle kaybı tuzlarının zamanla değişim gösterip göstermediği?”sorusuna açıklık getirmektedir. Elde edilen model fit sonuçlan kullanılarak çizilen [60-25] ve [25-12] renk-renk diyagramında, zarf alt sınırı sıcaklığı (Td)aynı olan AGB Yıldızlarının [25-12] eksenine parelel, aynı kol üzerinde bulunduğu gözlenmiştir. Td'nin azalmasıyla birlikte optik derinliğin de azaldığı görülmüştür. Td'nin azalmasına parelel olarak optik derinliğin azalması; kabuğun yıldızdan uzaklaştığım ve kabuğun genişleme hızının (kabuktan kaybolan madde miktarının) yıldız yüzeyinden kaybolan madde miktarından daha fazla olduğunu göstermektedir. Özet olarak [60-25] ve [25-12] renk-renk diyagramı AGB yıldızlarının evrimsel açıdan sınıflanabilmesine olanak sağlamaktadır. AGB evresi boyunca kabuktan uzaya atılan madde miktarının sabit olmadığı ve optik derinliğin azalmasına paralel olarak madde kaybının da azaldığı bu çalışmayla kanıtlanmıştır. Ayrıca, [60-25] ve [25-12] değerleri kullanılarak bu çalışmada sunulan renk-renk diyagramından ilgilenilen yıldızın Td'sinin, ve [9.8/18] salma şiddetleri oram ile optik derinlik ilişkisinden yararlanarak yıldızın optik kalınlığının, zarfin kimyasal bileşiminin ve merkezi yıldızın sıcaklığının hiç bir karmaşık işlem yapmadan sadece gözlemsel değerler kullanılarak tahmin edilebilmesini sağlayan bir yöntem geliştirilmiştir. 2003, 156 Sayfa ANAHTAR KELİMELER : Geç Tayf Türü Yıldızlar, AGB yıldızlan, Toz kabuk, Kırmızıöte ışınım, Kuramsal Modelleme
Özet (Çeviri)
ABSTRACT SPECTRAL ANALYSIS OF DUST SHELLS AROUND THE LATE-TYPE STARS Mustafa HELVACI Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Astronomy and Space Sciences Supervisor : Prof. Dr. Cemal AYDİN Fellow Supervisor : Prof. Dr. Moshe ELITZUR In this study, an analysis of low resolution spectra of the late type (O-AGB: Asymtotic Gaint Branch) stars which have been an oxygen rich envolope has been investigated in order to determine their more detailed physical and chemical properties. One of the best known characteristics of those type AGB stars is 9.8 and 18 |im silicate band emission features seen in their spectra at infrared windov. 9.8 and 18 (un emission band strenghts show a strong correlation with chemical composition of surrounding shell (Joint IRAS Working Group, 1986, Habing,1995 ve Ivezic et al. 1997). In the first stage of this study, it has been produced a very large theoretical model data base using the Code Dusty written by Ivezic and Elitzur at University of Kentucky (Ivezic 1997). In the second stage, beginning with IRAS catalogues (IRAS Low Resolution Spectral Atlas 1986,1988), seven different other observational catalogues have been searched and observational fluxes of 1328 O-AGB stars collected into a master data file. Using the theoretical model data base, the observational specra of 1328 O-AGB stars have been modeled and classified according to their emission band features and strenghts. One of the interesting results of the study is that as the temperature of the central star increases, 9.8 um emission band strenght increase accordingly. This finding shows that the stellar temperature of embeded star in the dust shell can be estimated directly from observations by measuring 9.8 (im emission band strenght. It has been also showed that 11.4 um SiC (Silicate Carbid) emission band strenght that can be obtained from observations is very sensitive to SiC aboundant and it can be used to estimate SiC ratio in the shell. O-AGB stars that have bigger SiC ratio in their shell are older and optically thicker than silicate dominant shells (Habing 1995). Additionaly, It has been proved in this study that there is a significant correlation between the ratio of 9.8 and 18 um silicat emission band strenghts, [9.8/18], and overal optical thickness of the shell. This results answer to a solid question which is that if there is a correlation between mass loss velocity and time dependency. It has been found that overal optical depth is sensitive to the sublimation temperature (Ta). Also It has been showed that [60-25] and [60-25] observational colors can be used to estimate Td from observations. Td determines the range of overal optical depth and evolutionary stage of the shell. Using [9.8/18], Td and [60- 25] and [60-25] correlations, stellar temperature, chemical composition of the shell, the sublimation temperature (Td) and optical depth is obtained and O-AGB stars classified. 2003, 156 Pages KEY WORDS : Late-Type Stars, AGB Stars, Dust Shell, Infrared Emission, Theoretical Modeling
Benzer Tezler
- Geç tayf türü yıldızların TMCalc kullanılarak çizgi derinlik oranlarından etkin sıcaklıklarının ve [Fe/H] oranlarının belirlenmesi
Determination of effective temperatures and [Fe/H] ratios of latespectral type stars from line depth ratio using TMCalc
AYŞE YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Fizik ve Fizik MühendisliğiNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TANER TANRIVERDİ
- Yıdızların gelişiminde aktivitenin önemi
Başlık çevirisi yok
GÜNAY TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Astronomi ve Uzay BilimleriEge ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SERDAR EVREN
- ZAMS sonrası orta kütleli yıldızların kimyasal bollukları ile atmosfer parametreleri arasındaki ilişkiler
The relationships between atmosphere parameters and chemical abundances of post ZAMS stars of intermediate mass
YAHYA NASOLO
Doktora
Türkçe
2023
Astronomi ve Uzay BilimleriAnkara ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYMA ÇALIŞKAN TÜRKSOY
- A tayf türünden salma çizgili süperdev yıldızların moröte tayf özellikleri: 6CAS, sağaçıklık CYG (DENEB), HR 1040
The Ultraviolet spectral characteristics of A-type emission-line supergiant stars: 6CAS, a CYG (DENEB), HR 1040
TANER TANRIVERDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Astronomi ve Uzay BilimleriAnkara ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FEHMİ EKMEKÇİ
- Kırmızı öbek adayı HD 94264 (46 LMi) yıldızının element bolluk analizi
Elemental abundance analysis of red clump candidate star HD 94264 (46 LMi)
BETÜL CİVELEKLER
Doktora
Türkçe
2022
Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET TAŞKIN ÇAY