Geri Dön

Anadolu ağızlarında zarf-fiil ekleri

Gerund affixes in Anatolian accents

  1. Tez No: 133792
  2. Yazar: YASEMİN TAŞCI
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. GÜZİN TURAL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2003
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 458

Özet

“Ağız”bir dilin veya lehçesinin sınırları içinde belli bölge veya topluluklara özgü sözlü anlatım yollarının bütünü olarak tanımlanmaktadır. Anadolu'ya gelen boyların esasını Oğuzlar teşkil etmiştir. Dolayısıyla dil ve ağız yapısının esası bütünüyle Oğuz Türkçesine dayanmaktadır. 24 Oğuz boyundan 23'ü Anadolu'nun iskânında yer almıştır. Anadolu ağızları üç ana ağız grubuna ayrılmıştır: 1. Doğu Grubu ağızları 2. Kuzeydoğu Grubu ağızları 3. Batı Grubu ağızları. Anadolu ağızlarındaki zarf-fiil eklerinin çeşitliliği, bu eklerdeki genişleme eğilimi, eklerin arkaik şekillerinin ve yazı dilinden farklılıklarının belirlenmesine yönelik olarak yaptığımız bu çalışmada eklerin ses düzeni, işlevleri ve kullanım özellikleri ele alınmış ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Zarf-fiiil ekleri kullanım alanları ve kullanım sıklıkları bakımından farklı coğrafî dağılımlar göstermektedir. Bu coğrafi dağılım ve tercihler Anadolu'nun başta Oğuzlar olmak diğer Türk boylarından müteşekkil yapısı ile yakından ilgilidir. Anadolu ağızlarında çok çeşitli ek, zarf ve edatlarla ortaya çıkan yazı dilinden çok farklı şekiller, ek yığılması olayının çeşitli boyutlarını sergilemektedir. Bu sürecin böyle devam edeceği anlaşılmaktadır, örneğin - arak zarf-fiil ekinin -dan ayrılma hâli ekiyle genişletilmiş -araktan şekli daha sonra -a ile -araktana şeklinde genişletilmiştir. Bu şeklin -araktanam, - araktanak ya da -araktanaz şeklinde gelişmesi ihtimal dahilindedir.Zarf -fiil eklerinin ağızlardaki şekilleri gibi işlevleri de yazı dilindekinden fazladır. Birçok ek, en eski işlevlerini ağızlarda muhafaza etmektedir.

Özet (Çeviri)

“Accent”is defined as the whole of verbal ways of expression peculiar to a certain region or community within the borders of a language or dialect. The basis of the tribes coming to Anatolia is formed by the Oghuz tribe. Therefore the essence of the language and accent structure depends upon the Oghuz Turkish. 23 of the 24 Oghuz tribes have taken part in the settlement of Anatolia. Anatolian accents are divided into three main accent groups: 1. Eastern Group accents, 2. Northeastern Group accents, 3. Western Group accents. In this study which we prepared for the purpose of determining variety of affixes of gerund in Anatolian accents, tendency of extension in these affixes, their archaic types and their differences from written language, we examined the sound system, function and usage characteristics of affixes and reached the following: Affixes of gerund represent different geographical distributions from the point of view of their usage of field and their frequent usages. This geographical distribution and preferences are relevant closely to the structure of Anatolia consisting of“Oghuz Turks”on top and other Turkish tribes. Types different from written language which emerge together with various affixes, adverbs and particles in Anatolian accents exhibit various dimensions of the event of affix accumulation. It is understood that this procedure will continue in this manner. For example, the -arak gerund affix was expanded and turned into -araktan by the -dan ablative affix, which waslater expanded into -araktana by -a affix. It is possible that this form should develop as -araktanam, -araktanak or -araktanaz. Functions as well as forms of affixes of gerund in accents are also much more than those of written language. Many affixes preserve their oldest functions in the accents.

Benzer Tezler

  1. Anadolu ağızlarında sıfat-filler

    Başlık çevirisi yok

    AHAT ÜSTÜNER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Türk Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesi

    PROF.DR. TUNCER GÜLENSOY

  2. Trabzon ve yöresi ağızları

    Başlık çevirisi yok

    FUAT ÖRÜNDÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. BİLGEHAN ATSIZ GÖKDAĞ

  3. Kerkük, Diyarbakır, Şanlıurfa, ve Harput ağızlarının fonetik ve morfolojik mukayesi

    Başlık çevirisi yok

    ÖNDER SAATÇİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Türk Dili Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. FATMA ÖZKAN

  4. Savaştepe yöresi yörük ağızlarının incelenmesi ve Türkçe'nin gelişip zenginleşmesine katkıları

    Studying savaştepe district yörük dialects and the contribution of Turkish's development and to grow rich

    İSMAİL TEOMAN GÜNEŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    PROF. DR. ŞERİF ALİ BOZKAPLAN

  5. Türkiye Türkçesi ağızlarında şimdiki zaman kavramı ve ekleri

    The concept of present tense and its suffixes in Turkish dialects

    İLBİLGE ÇERÇİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıFırat Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET BURAN