Ayaşlı ile Kiracıları'nda anlatıcı sorunsalı
The problem of the narrator in Ayaşlı ile Kiracıları
- Tez No: 145577
- Danışmanlar: DR. SÜHA OĞUZERTEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: ahlâk, anlatıcı, bürokrasi, sınıf m, narrator, ethics, bureaucracy, class iv
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
ÖZET Bir imparatorluğun çöküşüne ve bir ulus-devletin kuruluşuna tanıklık eden yazarlardan biri olan Memduh Şevket Esendal'ın (1884-1952) Ay aslı ile Kiracıları adlı romanı, Türk edebiyatının en önemli yapıtlarından biri sayılır. İlk olarak Vakit gazetesinde tefrika edilen roman, 1934 yılında kitap olarak basılmıştır. Ayaşlı ile Kiracıları, 1942 yılında CHP Roman Ödülü yarışmasında beşincilik aldıktan sonra yazar ve eleştirmenlerin dikkatini çeker. Bugüne kadar roman, daha çok dilinin yalınlığı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında yaşanan toplumsal değişimleri yansıttığı gibi açılardan ele alınmış, ancak romanın yorumlanmasında belirleyici olan anlatıcının konumu irdelenmemiştir. Bu tezde, romanın şekillenmesinde kilit konumda bulunan Anlatıcı karakterinin işlevi, kültürel, sınıfsal ve anlatısal açılardan değerlendirilmiştir. Romanda bir banka memuru, rastlantı sonucunda taşındığı bir apartmanın dokuz odalı katında birlikte yaşadığı kişileri ve tanık olduğu olayları anı biçiminde anlatır. Samimi bir söylemle anılarını yazmaya başlayan Anlatıcı, pansiyon olarak değerlendirilebilecek bu mekânda yaşayan kişileri yakından tanıdıkça, burada bulunuşundan rahatsızlık duymaya başlar. Roman, Anlatıcı'nın bakış açısına giren kişilerle gittikçe genişler; ancak, bu genişleyen yapı içinde ahlakî bakımdan gittikçe çürüyen bir zeminin açığa çıktığı görülür. Eğlenceye, esrara, kumara, paraya düşkünlük, dedikoduculuk, çıkarcılık, bencillik, sorumsuzluk ve sevgisizlik ortamında ahlâkî değerlerin romandaki birçok karakter tarafından yok sayılması, roman boyunca Anlatıcı'nın tanık olduğu durumlardır. Eşlerin birbirini aldattığı, çocukların ihmal edildiği bu ortamda, ortalama okurun kabul edebileceği bir yaşantı söz konusu değildir. Anlatıcı ise, çalışkan, dürüst, saygın, eşitlikçi ve samimidir. O, yüksek bir bürokrat ve aydın olarak bu insanlar arasında ayrıksı bir konumdadır. Anlatıcı'nın romanın sonunda yaptığı mutlu ve saygın evlilik, pansiyondaki insanlardan ve onların temsil ettiği değerlerden farklı olduğunu bir kez daha gösterir. Romanda, Anlatıcı, iki farklı anlatım biçimini kullanır. Birincisi, pasif bir gözlemci gibi seyirlik bir dünyayı gözler önüne serer; ikincisi, gözlemlediği bu dünyadaki olumsuzlukları kendi değer sistemi açısından fazla vurgulamadan eleştirir. Anlatıcı, değer yargılarında bulunmuyor izlenimini yaratarak tarafsız olduğuna okuyucuyu inandırmaya çalışır. Böylece, romanın anlatısal yapısının yakından incelenmesi, ahlâkî duruş ve kültürel statü bakımından Anlatıcı ile apartman sakinleri arasındaki ayrımı açığa çıkarır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The Problem of the Narrator In Ay aşh Me Kiracıları As a writer who witnessed the collapse of the Ottoman Empire and the foundation of the Republic of Turkey, Memduh Şevket Esendal (1884-1952) rose to prominence as the author of Ayaşlı ile Kiracıları (Ayaşh and His Tenants), which is considered one of the most important novels of the Republican era in Turkish literature. The novel, after being serialized in the newspaper Vakit, was published in book form in 1934. Ayaşlı ile Kiracıları attracted the attention of many writers and critics after it won the fifth place in the Novel Competition of Cumhuriyet Halk Partisi (the Republican Party) in 1942. So far, appraisals of it have been centered on its usage of plain language and its accurate reflection of societal transformation during the early Republican period. However, the position of the narrator, which is highly decisive in shaping the novel, has been scarcely explored in criticism. In this thesis, the function of the narrator as a character will be analyzed in terms of his cultural distinction, class position, and narrative practices. In the novel, a bank officer writes his memories about the people he has lived with and the events he has witnessed in the nine-room flat of an apartment building. The narrator, who writes his memories in a seemingly sincere manner, as he comes to know the other tenants more closely, starts to feel uneasy about living in this place, a kind of boarding house. As the story develops the narrator introduces and scrutinizes many new characters, but at the same time, these characters begin to reveal their serious ethical shortcomings. Throughout the novel the narrator witnesses the moral deterioration of the environment which is rampant with drug addiction, gambling, material greed, gossip, selfishness, irresponsibility, and a general lack of love and care. Characters such as unfaithful couples and neglected children present an atmosphere that is unacceptable to ordinary citizens and average readers. On the other hand, it is understood upon close examination that the narrator himself epitomizes the hard-working, honest, and respectable citizen with egalitarian values. Among the people of questionable moral standards he stands out as a high bureaucrat and intellectual. The occasion of his happy and respectable marriage towards the end of the novel once again underscores his difference from the other tenants and the values they represent. The narrator mainly employs two narrative strategies throughout the novel. Firstly, he presents his world ostensibly as a passive spectator. Secondly, he presents a critique of this world without excessively accentuating his different value system. Therefore, he gives the impression that he is not imposing any value judgments upon his fellow tenants, who are in fact characters created by him. He tries to persuade the reader that he is in fact objective and acquiescent. Thus, a close examination of the narrative construction of the novel brings to light the difference between the narrator and the other people boarding the apartment house in terms of ethical standpoint and cultural status.
Benzer Tezler
- Yabancılara Türkçe öğretiminde edebî metinlerin yazınsal göstergebilim aracılığıyla özetlenip uyarlanması: Ayaşlı ile Kiracıları örneği
Summary and adaptation of literary texts through literary semiotics in teaching Turkish to foreigners: The example of Ayaşlı ile Kiracıları
UĞUR GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRULLAH KAHYA
- Memduh Şevket Esendal'ın romanlarında cümle
The sentence in the novels of Memduh Şevket Esendal
ADİYE ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE İLKER
- Türk romanında mekân
Place in Turkish novel
FERDA ZAMBAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. VEDAT KURUKAFA
- Memduh Şevket Esendal'ın romanlarında deyim, atasözü ve kalıp sözler
Proverb, idiom and formulaic words/expression in Memduh Şevket Esendal's novels
MEHMET ALİ KİRAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEDİHA MANGIR
- Мемдух Шевкет Эсендалдын өмүрү, Чыгармачылыгы : 'Бир кучак гүл' аңгемесин кыргыз тилине которуу жана анализдөө
Memduh Şevket Esendal'ın hayatı, sanatı ve eserleri; «Bir Kucak Çiçek» hikayesinin Kırgız Türkçesine çeviri ve tahlili
NAZGÜL MURZAKMATOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2005
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİCAN CİGİTOV