Sağlığın finansmanı ve Türkiye için sağlık finansman modeli önerisi
Financing health care and a model proposal for Turkey
- Tez No: 208286
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞERİFE TÜRCAN ÖZŞUCA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Sigortacılık, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Health Care Management, Insurance, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 351
Özet
Bu çalışma dünya da ve Türkiye'de uygulanan sağlık finansman yöntemlerini tüm nüfusa sağlık güvencesi sağlanması ve sağlık hizmetlerine ulaşım, sağlık finansmanında adalet, sağlık finansmanında verimlilik ve sağlık finansmanının sürdürülebilirliği ölçütleri ile incelemektedir. Çalışma, Türk sağlık finansman sisteminde yaşanan sorunlara çözüm olması amacıyla kabul edilen ve 2007 Temmuz ayında yürürlüğe girmesi öngörülen Genel Sağlık Sigortası sistemini de değerlendirme kapsamına almıştır. Yapılan değerlendirme, Türk sağlık finansman sisteminde anılan ölçütler açısından önemli sorunlar bulunduğunu, dahası bu sorunların önemli bir bölümünün çözüm olması amaçlanan Genel Sağlık Sigortası sisteminde de varlığını sürdüreceğini ortaya koymaktadır. Türkiye'nin istihdama dayalı sağlık finansman sistemi, kayıt dışı istihdam ve işsizliğin yüksekliği gibi sosyo-ekonomik sorunlar nedeniyle tüm nüfusa sağlık güvencesi sağlayamamaktadır. Bu sorunların yanısıra ekonomik büyümenin yeterince istihdam yaratamaması, gelir dağılımının bozukluğu ve yaygın yoksulluk düzeyi sağlık güvencesinin yaygınlaştırılmasını engellemektedir. Bu sorunlar GSS sisteminin de tüm nüfusa sağlık güvencesi sağlamasını engelleyecektir. Ayrıca bugün olduğu üzere GSS sisteminde de bazı sigortalılar için prim borcu bulunmama koşulunun aranması, fiili kapsamı daraltacaktır. Yüksek cepten ödemeler ve GSS ile öngörülen ek kullanıcı katkıları, güvenceye rağmen hizmete ulaşımı engellemeye devam edecektir. Ödeme gücünü belirleyecek tüm gelirler yerine ücret veya kazanca dayalı katkıların varlığı ve bu katkıların oransal oluşu, hem şimdiki sistemde hem de GSS sisteminde dikey adaletin sağlanmasını engellemektedir. İstihdam statüsüne göre farklılaştığı için mevcut sistemde yatay adaletin sağlanmasını engelleyen farklı prim oranları, tek bir prim oranı öngören GSS sisteminde yatay adaletin artmasına katkı sağlayacaktır. Cepten ödemelerin yüksekliği hem dikey hem yatay adaleti engellemeye devam edecektir. Her iki sistemde de, belirli bir süre prim ödemiş olma ve bazı sigortalılar için prim borcu bulunmama şartlarının dışında, yapılan katkı miktarı ile kullanılan hizmet arasında herhangi bir ilişkinin aranmaması ve kişilerin hastalık risklerinin farklılığı, kişilerarası yeniden dağıtıma katkı sağlamaktadır. Bağımlılar ve pasif sigortalılar için ek katkı öngörülmemesi yeniden dağıtıma olumlu yönde yansımaktadır. Finansmanda verimlilik açısından yapılan değerlendirme, ağırlıklı olarak sosyal sigortacılığa dayalı bir sistemin varlığının maliyetleri kontrol etme sorunu yarattığını ortaya koymaktadır. GSS'nin de maliyetleri arttırması beklenmektedir. Sağlık finansmanının iş hareketliliği ve işgücü piyasası esnekliği, işgücü maliyetleri ve uluslararası rekabete etki açılarından genel ekonomiye etkisi incelendiğinde, sosyal güvenlik kurumlarında yardımlara hak kazanma koşulları ve yardım miktarındaki farklılıklar nedeniyle kurumlararası yapay geçiş çabalarının gündeme geldiği gözlenmektedir. Prim ödeme yükümlülüklerindeki farklılıklar dolayısıyla bu geçişkenliğin GSS sisteminde de devam etmesi beklenmektedir. Türkiye'de yüksek işgücü maliyetleri sadece uluslararası rekabette dezavantaj yaratmamakta, işsizliğin ve kayıt dışı istihdamın artışını da körüklemektedir. Türkiye'de toplam sağlık harcamalarının GSMH içindeki payı OECD ortalamasının altındadır. Kaynakların çeşitli sağlık hizmetleri arasındaki dağılımı, maliyet etkililiği en yüksek olan koruyucu sağlık hizmetlerine ayrılan kaynakların çok düşük olduğunu göstermektedir. Öte yandan, hastane harcamalarının büyük bir çoğunluğunun ayaktan tedavi hizmetleri için yapılmış olması önemli bir verimsizlik göstergesi olup, sevk sisteminin etkili bir şekilde uygulanmadığını ortaya koymaktadır. GSS Yasası'nın koruyucu sağlık hizmetlerini sigorta kapsamına alması, anılan hizmetleri yerine getirmekle sorumlu bulunan Sağlık Bakanlığı hizmetleri ile çakışıp kaynakların verimsiz kullanımına yol açabilecektir. Türk sağlık finansman sisteminde bir bölümü gelir azaltıcı, diğer bir bölümü gider arttırıcı özelliklere sahip gelişme ve uygulamalar finansmanda sürdürülebilirliği doğrudan etkilemektedir. Gelir azaltıcı etmenler; işgücüne katılım oranının düşüklüğü, kayıt dışı ve enformel istihdamın yaygınlığı, işsizliğin artışı gibi istihdam yapısı sorunları ile artan ekonomik büyümenin istihdam yaratamaması, gelir dağılımının bozukluğu, yoksulluğun yaygınlaşması, prime esas ücret düzeyinin düşüklüğü, prim tahsilatının tam olarak yapılamaması ve aktif pasif oranındaki düşüştür. Gider arttırıcı etmenler ise; prim karşılığı olmayan ödemeler ile sağlık harcamalarının artışından kaynaklanmaktadır. Bu etmenlerin büyük bir bölümünün GSS sisteminde de varlığını sürdürecek olması, GSS sisteminin de sürdürülebilirliğini tehlikeye atacaktır. Sağlık finansmanında sürdürülebilirliği etkileyen bu yapısal sorunlar, çalışmada kullanılan ölçütlere sosyal sigortacılık yöntemi ile ulaşılmasını önemli oranda engellediğinden, çalışma Türkiye için vergilerle finansman yöntemine geçilmesini önermektedir. Ancak bu yapısal sorunların önemli bir bölümü ve vergi sisteminin adaletsizliği vergilerle finansman yöntemini de kısa dönem için uygun bir seçenek olmaktan çıkarmaktadır. Bu nedenle vergilerle finansmana orta veya uzun dönemde geçilmesi daha uygundur. Geçiş döneminde bazı iyileştirmelerle sosyal sigortacılıkla finansmanın sürdürülmesi yerindedir. Kısa dönemde sosyal sigortacılık ile finansmanda yapılabilecek iyileştirmeler: Primler ile kullanılacak hizmet arasındaki ilişkinin ortadan kaldırılması; Yeşil Kart sisteminin gözden geçirilerek daha sağlıklı bir ihtiyaç testinin belirlenmesi; prim tavanı uygulamasının kaldırılması ve primlerin yalnızca ücret üzerinden değil toplam gelir üzerinden alınması gibi finansmanda adaleti sağlayacak uygulamaların başlatılması; hem hizmete ulaşımı hem de finansmanda adaleti doğrudan etkileyen cepten ödemeler için etkili muafiyet mekanizmalarının geliştirilmesi ve koruyucu hizmetlere öncelik verilmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun özerk yapısının korunması ile Kuruma nitelikli yöneticiler atanması gibi finansmanda verimliliği arttıracak uygulamaların tercih edilmesidir.
Özet (Çeviri)
This study provides a general overview on health funding mechanisms both in Turkey and world within the frame of a series of policy objectives: providing healthcare coverage to all (universal coverage); access to health services as well as equity, efficiency and sustainability in health financing. The study also assesses the Social Insurance and the General Health Insurance (GHI) Act, which is planned to come into effect on July 7, 2007 and expected to bring solutions to the problems in health financing system in Turkey. The study indicated significant problems in terms of assessed topics and criterions above and that major parts of these problems will remain same in the new system as well. The employment-based Turkish health financing system cannot provide universal coverage due to the socio-economic problems such as unregistered employment and high rates of unemployment. Besides these problems, universal coverage can?t be fully realized due to the fact that economic growth cannot create adequate employment opportunities; income distribution is not just and poverty is a common problem in Turkey. These problems will also prevent GHI system from providing a universal coverage for whole population. Moreover, the provisions both in the current and GHI systems anticipating that some of the covered shouldn?t have premium debt will narrow the coverage in practice. Despite coverage, high rates of outof pocket payments and new user fees introduced in the GHI system will limit the access to health services. The income-related contribution and the proportional nature of this contribution hinder the vertical equity both in the current Turkish social health insurance system and the GHI system. On the other hand, different contribution rates, which vary in accordance with the occupational status and thus prevent the realization of horizontal equity in the current system, will increase the horizontal equity in GHI system as GHI system will introduce one contribution rate. High rates of out-of pocket payments will continue to hinder both vertical and horizontal equity in GHI system. As individual health risks vary widely, both the current and GHI system imply a considerable volume of vertical and horizontal redistribution. Both systems anticipate no correlation between the volume of contribution and benefited health services, which result in contribution to the interpersonal redistribution. Both systems require no extra cost for dependants as well as retired people, which also have positive effects on both interpersonal and general redistribution. The study proved that Turkish health financing system is likely to increase health costs because it predominantly depends on social health insurance. The GHI system is another factor which is also expected to increase the health expenditures. Different contribution rates and volume of benefits in current financing system in Turkey may give rise to artificial job mobility. This artificial job mobility is likely to continue in the GHI system because of the disparity in contributions. High employment costs in Turkey have a negative impact on international competition and encourage the unrecorded employment and increase the unemployment rates. The portion of overall total health expenditures in GDP in Turkey is lower than that of in OECD countries. The distribution of health sources shows that the sources allocated for the preventive health services, the cost-effectiveness of which is the highest, are pretty low. On the other hand, the expenditures for out-patient services constitute the most substantial part in hospital expenditures and this indicates a problem in referral system. Besides Ministry of Health, GHI system will also provide preventive health services, which is likely to lead duplications in terms of providing health services and thus inefficiency in use of allocated sources. The developments and implementations, which lead a decrease in revenue and increase in health expenditures, affect the sustainability in financing health services. Among the factors leading a decrease in revenue are significant unrecorded employment and high rates of unemployment, low level of employment despite economic growth, deficiency in income distribution, widespread poverty, artificially deflated salaries in premium-based salaries, deficiency in implementation of collecting insurance premiums and low level of active passive ratio. The factors which lead an increase in health expenditures, on the other hand, include inefficient use of funds and high health expenditures. As most of these problems will remain same in GHI system, there will be sustainibility problem in GHI system too. Therefore, as structural problems are likely to hinder the achievement of scheduled objectives via social health insurance system, the study suggests a means of taxation for financing the health services. However, these structural problems and inequity in the current taxation system prevent from achieving the scheduled objectives via taxation in the short-term too. So, the taxation method can be a medium or a long term policy objective. In the short term, which will also be a transition period for switching the taxation method, some measures should be taken in order to improve universal coverage, access to health services, equity, efficiency and sustainability. These measures, which will provide equity in financing health services, include the elimination of interaction between the volume of premiums and the benefited health services; introduction of a more reliable test for green card; elimination of premium ceiling-based implementation. Besides these measures, the premiums should be taken into consideration the overall income; effective exempt mechanisms should be developed for out-of-pocket payments which have a direct effect on both equity and access to services; preventive health services should be given priority. Preservation of the autonomous structure of the Social Security Institution as well as the employment of qualified directors in the institution are other essential measures in increasing the efficiency of financing health services.
Benzer Tezler
- Ülke deneyimleri ışığında sağlık teknoloji değerlendirmesinin sağlık finansman sisteminin sürdürülebilirliğine etkisi ve Türkiye için model önerisi
The impact of health technology assessment on sustainability of the health financing systems in the light of country experiences and a model proposal for Turkey
MURAT UĞURLU
- Refah modelleri açısından Türkiye'de sağlık sistemi ve finansmanı
Health system and financing health services in Turkey in terms of welfare state models
MURAT BAŞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sağlık Kurumları YönetimiÜsküdar ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. SÜREYYA YILMAZ
- Türkiye'de sağlık sigorta sistemi: Genel sağlık sigortasının gelişimi ve finansal sürdürülebilirliği
Health insurance system in Turkey: The development and financial sustainability of general health insurance
SULTAN GÖKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sağlık Kurumları YönetimiTürk Hava Kurumu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERCAN SANCAK