Avrupa Birliği'ne tam üyelik sürecinde Türk tarım sektöründeki verimlilik sorunu: Çalışan başına düşen toprak ile emek ve toprak verimliliğinin Türkiye, İspanya ve Yunanistan karşılaştırması (1971 ? 2004); 25 yıllık projeksiyonlar, senaryolar ve sonuçlarının yorumlanması
Problem of productivity in the Turkish agricultural sector in the context of eu membership process: A comparison of per capita agricultural land, labour and land productivity in Turkey, Spain and Greece (1971 ? 2004); 25 year of projections, scenarios and their implications
- Tez No: 218872
- Danışmanlar: PROF. DR. M. KEMAL ÇAKMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Bölümü
- Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 364
Özet
Tarımda emeğin ortalama verimi (TEV), Çalışan Başına Düşen Toprak (ÇBT) ile Toprak Veriminin (TV = QKD /T) çarpımına eşittir. 1971'de rX/TR (TEVİSP/TEVTR ve TEVYUN/TEVTR) değerlerinin ikisi de 2.6 civarındayken, 2004'te r ISP/TR ve ?rYUN/TR?, sırasıyla, 12.5 ve 7 olarak bulunmuştur. Bu çarpıcı gelişmenin nedenlerini incelemek amacıyla, 1. ve 2. Bölümlerde, Türkiye, Yunanistan ve İspanya'da TEV, ÇBT, TV ve r trend-doğruları 1971?2004 ve ?1980'ler öncesi ve sonrası? üç dönem için ayrı-ayrı hesaplanmış ve bu 36 trend analizinden elde edilen sonuçlar kıyaslanıp, yorumlanmıştır. Ayrıca, 1971-2004 ve ?1980'ler sonrası? trend-doğrularının verileri kullanılarak üç ülkenin 2030-yılı TEV, ÇBT, TV ve r projeksiyonları yapılmış ve bu 24 projeksiyon sonucu elde edilen bulgular kıyaslanıp, yorumlanmıştır.Bu çalışmalar sonucu elde edilen bulgulardan en önemlilerinin özeti şöyledir: (1) r ISP/TR ve rYUN/TR değerlerindeki düşmenin çok büyük bir kısmını (%90'dan fazlasını) Türkiye'deki ÇBT düşerken, İspanyayla Yunanistan'daki ÇBT'nin hızla artması açıklamaktadır. (2) ÇBT'deki bu hareketleri ise, tamamen Türkiye'deki tarımsal istihdamın(TÇ) düşük bir oranda da olsa artarken, İspanya ve Yunanistan'daki tarımsal istihdamın, sırasıyla, 6 ve 3 kat düşmesinden kaynaklanmıştır. ?...tamamen...?, çünkü bu üç ülkenin ekili arazi miktarında söz konusu dönemdeki göreli değişiklikler ÇBTx/ÇBTTR oranını yükselten değil, alçaltan doğrultuda oluşmuştur. (3) r ISP/TR ve rYUN/TR 2030 projeksiyonları, bu değişkenleri, sırasıyla, 34 ve 14 olarak bulduysa da, bunların iyi birer tahmin olma olasılığı düşüktür; çünkü, tarımsal istihdam Türkiye'de de 2000'li yıllarda düşme trendine girmiştir ve bu trend sürecektir. 2000 sonrası için elde yeterli gözlem sayısı olmuş olsaydı, r ISP/TR ve rYUN/TR 2030 projeksiyonları, daha düşük tahminler üretirdi. Fakat 2030 yılı r-oranları, sırasıyla, yaklaşık 11 ve 5 olarak gerçekleşecek olsa bile, bu, Türkiye açısından iyi bir performans sayılamaz.Sonuçta, eğer Türk tarımında TEV ve dolayısıyla ?ortalama- çiftçinin? geliri önemli bir ölçüde artacaksa, tarımsal istihdamın hızla düşmesi şarttır. Fakat tarımsa istihdam (TÇ) ne denli hızlı düşerse, tarımsal göç o denli yüksek olacaktır. Tarımsal göç ne denli yüksek olursa, göç edenlere tarım-dışı sektörlerde istihdam sağlamak ve işsizlik yaratmamak için gerekli olan sabit sermaye yatırımlarının yanı-sıra, bu insanların ?gerçekten çağdaş bir kentli kimliğine? kavuşması için gerekli olan alt-yapı ve beşeri sermaye yatırımları da o denli büyük olmak zorundadır. Dolayısıyla Türkiye'nin, şimdikine kıyasla çok daha yüksek bir yatırım ve tasarruf-oranına sahip olması şarttır. Üstelik Türkiye'nin tarım-dışı sektöründeki ortalama ve marjinal sermaye hâsıla oranı, İspanya gibi bir ülkedekinden bile düşüktür; ve gelecek 25 yıl zarfında, Türkiye, bu farkı da bir miktar olsun kapatmak zorundadır.Bu mantıktan yola çıkarak 3. bölümde üretilen senaryolarda dört değişkenli bir amaç fonksiyonu tanımlanmıştır: (i) Yeni işsizlik yaratılmamalı; (ii) tarımda emek-verimliliğinin artabilmesi için TÇ hızla düşmeli; (iii) tarım-dışı sektörlerde emek veriminin artabilmesi için IBRÜT/?L gelecek 25 yılda %150 veya %200 artmalı (iv) Cari İşlemler dengesi sağlanmalı. Sonra; tarım ve tarım-dışı sektörlerdeki z-oranları (Sektör-İstihdamı/Sektör Nüfusu) ve ?endemik nüfus artış oranları? [(g(TN*) ve g(TDN*)] değişkenlerinin 2004-değerleri hesaplanmış; 2030 hedef-değerleri gerekçelendirilerek saptanmış ve bu değişkenlerin 2004-2030 arası takip edeceği patikaları tanımlayan parabolik-fonksiyonlar saptanıp, iki sektör için g(N*)t ve zt türetilmiştir. Böylece elde edilen 13 kolon dizi, tarım-dışı sektörde oluşacak toplam emek-arzı artış miktarlarını tahmin eden (?L)t dizisini türetmiştir. Daha sonra, (?L)t dizisi ve ?IB/?L %150 veya %200 artacak? şeklindeki amaç-saptaması kullanılarak bu kadar insana iş sağlamak için 2 adet alternatif ?gerekli yatırım miktarı? [(IB)t] dizisine ulaşılmıştır. En son olarak da ?kötü?, ?orta? ve ?iyi? senaryoları temsilen, gelecek 25 yılda gerçekleşmesi olası üç adet GSYİH ortalama büyüme hızı (g=%4; g=%5.5 ve g=%6.5) saptanarak üç adet alternatif (GSYİH)t dizisi ve altı adet alternatif yatırım-oranı [(IB)t /(GSYİH)t] dizisi türetilmiştir. Cari İşlemler dengede kalacaksa (amaç No. iv), bu son dizi tasarruf-oranı diye okunur.Böylece türetilen 6 senaryodan, hem (iii) numaralı amacı da doyuran hem de iktisadî açıdan gerçekleşebilirliğe sahip olan son ikisi, (yani ?IB/?L %200? artarken, ortalama g= %5.5. veya %6.5 artacak? senaryoları) tasarruf-oranının en az %34-%35 civarına yükselmesinin şart olduğuna; aksi takdirde tanımlanmış dört adet amacın birinden veya bazılarından veya hepsinden birden önemli ölçüde taviz verilmesinin kaçınılmaz olacağına işaret etmektedir. Bu modelin ürettiği diğer bir grup senaryo vasıtasıyla, sorunsala başka bir açıdan yaklaşılmış ve şu gösterilmiştir: Tasarruf-oranı bugünlerdeki gibi %15-%16 civarında takılıp kaldığı takdirde, işsiz sayısını bugünkü düzeyde tutabilmek için, Türkiye'nin hem TÇ'de %70'lik yerine sadece %20-%25'lik bir düşüşle yetinmek zorunda kalacak ve dolayısıyla tarımda kişi başına düşen geliri, cet.par, çok cüzi bir oranda arttırabilecek; hem --her yıl GSYİH'nın %4'ü kadar dış-tasarruf kullansa bile-- IB/?L değişkeninde 2005?2030 döneminde sadece yaklaşık %64'lük artış sağlayabilecek; ve bunun neticesinde de tarım-dışı sektördeki emek-verimliliği (ve dolayısıyla) global rekabet gücü ve ?tarım-dışı ortalama-ücret? değişkenlerinde (bugüne kıyasla) İspanya'nın daha da gerisine düşecektir. Model; s, %16 civarında kaldığı takdirde, gelecek 25 yılda işsiz sayısının 4 milyon artarak 6.5 milyona çıkmasına göz yumulsa bile, IB/?L ve TÇ verilerinde yukarıda belirtilen çok olumsuz gelişmeleri ancak marjinal bir oranda etkileyebileceği ve gerek tarım gerek tarım-dışı sektörlerdeki emeğin ortalama verimi bağlamında gene de (bugüne kıyasla) İspanya'nın gerisine düşmenin kaçınılmaz olduğuna işaret etmektedir.Kısacası; bu senaryoları türeten modele göre; eğer Türk toplumu tasarruf-oranını yükseltmeye yanaşmazsa, tanımlanmış olan 4 temel-amaca ilişkin olarak saptanmış hedeflerin çoğundan veya hepsinden birden çok önemli tavizler vermek zorunda kalınacak; ve sonuçta Türkiye'nin göreli iktisadî performansı, 1970?2005 arasında olduğu gibi, gelecek 25-yıl boyunca da İspanya ve Yunanistan'ın gerisinde kalacaktır --ki eğer böyle olursa, Türkiye'nin AB üyesi olma olasılığı iyice düşecektir.
Özet (Çeviri)
Average productivity of labor in the agricultural sector (APLAg) is identical to ?Cultivated Land per Agricultural-Labor? (CL/LA) times Land Productivity (LP). The ?rESP/TR? (i.e., (APLA)ES /(APLA)TR ) and ?rGR/TR?, which were both about 2.6 in 1971, have increased (respectively) to 12.5 and 7.1 in 2004. This precipitous increase turned out to be explained not by relative LP changes but rather by changes in CL/L. The latter explains more than 90% of the aforementioned rise in r-ratios. These findings led us to estimate a total of 36 trend lines of (APLA), (CL/ LA), LP and r for Spain, Greece and Turkey for the 1971-2004 period, which was divided into two sub-periods, namely, the pre-1980?s and the post-1980?s. Using the coefficients of these trend lines a total of 24 projections were made estimating the 2030 values of the said 4 variables for the said three countries. The results of these quantitative efforts would be too long to summarize, but a few highlights maybe mentioned: (i) rESP/TR and ?rGR/TR? have risen so precipitously because (CL/ LA) in Spain and Greece increased at substantial rates while (CL/ LA)TR fell in the periods studied; and the large increases found in (CL/LA)X / (CL/LA)TR was due solely to rapid falls in agricultural employment (LA) in Spain and Greece --?solely?, because CL has declined in Spain and Greece faster than it did in Turkey. (2) rESP/TR and rGR/TR were projected to rise, respectively, from 12.5 to 34 and from 7.1 to 14 by the year 2030, These linear projections, however, are not good estimators because LA have also started to fall in Turkey since the year 200-2001. Had there been sufficient observations to estimate trend lines and make projections, r2030 then projected would have most likely yielded less than one-half the values quoted above. But, even if they were to yield 11 and 5 instead of 34 and 14, this would still mean that Turkey would fall further behind. Thus, the main results of Chapters 1 and 2 have indicated that if Turkey is to complete her transformation into an industrialized country and meanwhile raise agricultural labor-productivity substantially, she must decrease her LA by no less than a factor of three.This has led us to the development of a model yielding scenarios for depicting alternative futures for Turkey in the next quarter of a century. The model defines four aims : (i) Unemployment shall not rise. (ii) LA shall decline by a factor of 3. (iii) In order to raise APL in the non-agricultural sectors and also in order to close the present gap with Spain as regards this variable, gross investment per new-employment (IB/?L) shall be increased by 150% or 200% and (iv) Current Account Balance be maintained. The 2004 values and 2030-projections of parametric-variables such as the z-ratios (Employment / Sectoral Pop.) and the population growth rates endemic to the agricultural and non-agricultural sectors were estimated and the paths they would follow to 2030 were defined by parabolic functions. Using the time series thus obtained, the model estimated the series for employment in the non-agricultural sector (LNAG )t needed so that unemployment would not rise and taking the first difference of the series (?LNAG)t were produced.How much gross-investment (IB)t needs be made to employ (?LNAG)t? The (IB)t series were derived by multiplying (?LNAG)t and (IB/?L)t .(The latter were targeted to increase by 150% and 200% by 2030 per definition of aim (iii)) Three average GDP growth rates were selected to denote ?the bad? ?the mediocre? and ?the good? scenarios --namely,. g= 4%; 5.5% and 6.5%. Thus six basic scenarios were derived. Only one of these truly fulfills the 4 aims as had been defined and also are economically viable. The conclusion is that in order to fulfill all four aims, the savings ratio in Turkey must be raised to at least 34%-35% during the next 25 years or otherwise very substantial concessions must be made from all the 4 aims or some combination of them. Conversely, it was shown in Chapter 4, that continuing to save only15-16% of the GDP would mean either adding up to 15 millions to the present army of 2.5 millions unemployed (which is totally unacceptable and even impossible for this would lead to the collapse of the regime) or else (I) add a few more million to the ranks of the unemployed, plus (ii) forfeit the goal of decreasing LAG by some 70% by 2030 years and settle down for a mere 24% decrease in agricultural employment (which would mean that her farmers would remain poor) and plus (iii) use substantial foreign savings (say about equal to 5% of the GDP), in which case she would still fall further behind Spain in terms of (IB/?L)t and therefore in terms of APL, MPL and wages in the non-agricultural sector too. The net result is that Turkey must increase her domestic savings rate by about 100% or otherwise she might be setting-out on the route to ?Pakistanization?.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin AB'ne katılım sürecinde süt sektöründe ortak tarım politikası'na uyum öncesi ve sonrası alınması gereken önlemler
Measures,required to be taken before and after harmonization to common agricultural policy(CAP)within milk sector during admission period of Turkey to EU
HAKAN GÜLER
Doktora
Türkçe
2006
Veteriner HekimliğiAnkara ÜniversitesiHayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SADİ ARAL
- Türkiye ve Avrupa Birliği'nde tarım sektörünün gelir vergisi ve katma değer vergisi açılarından incelenmesi ve değerlendirilmesi
To Analyse and evaluate the agricultural sector from the points of the income tax and value added tax in Turkey and European Union
FAZIL AYDIN
- Avrupa Birliğine katılım sürecinde Türk tarımında meydana gelen değişmeler ve fındık üretiminde rekabet gücünün analizi
Changes occured in Turkish agricultural structure and an analysis of competitive power of hazelnut production during Turkey's accession period into the European Union
HAKAN ŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat Bölümü
YRD. DOÇ. DR. JALE YALINPALA ÇOKGEZEN
- Avrupa Birliği ortak tarım politikası açısından Türk tarım sektörünün durumu
The stuation of Turkish agricultural sector in terms of European Union common agricultural policy
BETÜL ALTAY TOPCU
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde sığırcılık işletmelerinin rekabet edebilirliğinin araştırılması
Investigating competitiveness of cattle breeding farms during the process of full membership to European Community
REZA GHOLİ ASGARI