Âşık Aşur Uygur'un hayatı - sanatı ve eserleri
Lover Aşur Uygur's life - arts and works
- Tez No: 218944
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Tezimiz, Türk edebiyatı içerisinde âşıklık geleneğinin mahiyeti, Çankırı kültürü, Çankırı âşıklık geleneği ve halk şairlerinden başlayarak Çankırılı Âşık Aşur'un hayatı, sanatı ve şiirlerini incelemeye yönelik hazırlanmıştır. Sanat eserlerinin yaratıcılarının yaşadıkları coğrafyanın etkisinde olduklarının, bu etkinin şüphesiz eserlerine de yansıyacağından hareketle giriş kısmında Çankırı ile ilgili coğrafya, tarih, kültür, dil v.b. yönlerden genel bilgiler verilmiştir. Girişin son kısmı âşıklık geleneğinin tarihi gelişimi, Çankırı âşıklık geleneği ve halk şairlerine ayrılmıştır. Birinci bölümde âşığın hayatı, şahsiyeti, yetiştiği kültür ortamının âşık üzerindeki etkisi ve gelenek içinde yer alışı anlatılmıştır. İkinci bölümde şiirler, şekil ve tür özellikleri, dil özellikleri, edebi sanatlar, anlatım özellikleri ve konuları bakımından değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise şiirler toplu olarak verilmiştir.Âşık Aşur, 1941 yılında Çankırı Şabanözü'nün Çapar köyünde doğmuştur. Âşık Aşur'un, âşıklık geleneği ve sazla tanışması kendisi gibi âşık olan abisi Murat Uygur sayesinde olmuştur, ilkokuldan sonra, 12 -13 yaşlarında iken abisinin sazını kendi kendisine çalmaya çalışır. Abisi bu durumdan memnuniyet duymuş ve kendisine yol göstermiştir. ?Cem?lerde sanatını icra eden, zakirlik yapan Murat Uygur katıldığı cemlere kardeşini de götürmeye başlamış, ona zakirlikle ilgili bilgiler vermiştir. İlk nefeslerini 16 - 17 yaşlarında söylemeye başlayan Aşur o zamanlar usta malı nefesler söylemiştir. Bir kalem şairi olan Aşur irticalen şiir söylemez, katıldığı cemlerde, defterine yazmış olduğu kendi şiirlerini ve usta malı deyişleri saz eşliğinde okur. Âşık Aşur çağrıldığı ayin- i cemlere katılıp cem zakiri olarak sanatını icra etmektedir. Şiirlerinin büyük bir kısmında ?Bektaşî adap ve erkânı? nı işlemiştir. Çalışmamızda aşığımızın şiirlerinde bu unsurları tespit ettik ve bu unsurların âşığımızın şiir dünyasına nasıl yansıdığını gösterdik.Âşık Aşur'un şiirleri Alevî - Bektaşî kültür öğelerinin zenginliği bakımından önemli bir kültür hazinesidir.Âşığın 81 şiirini inceledik. Bu şiirleri hece ölçüsü bakımından 8'li, 11'li ve ölçü bakımından sorunlu şiirler olarak gruplandırdık. Şiirlerde durak kullanılmıştır ve bazı şiirler de serbest duraklıdır. Genellikle halk şiirinde olduğu gibi Aşur'un şiirlerinde de kafiye çeşidi olarak yarım kafiye kullanılmıştır. Ancak ahenk kafiyeden ziyade rediflerle ve tekrarlarla sağlanmaya çalışılmıştır. Nazım biçimleri açısından ise âşığımızın en çok koşma biçimini kullandığını tespit ettik. Aşur'un şiirlerinde konuları gruplandırdığımızda şiirlerinin çoğunda dinî - tasavvufî konuları işlediği görülmektedir. Ayrıca Aşur'un şiirlerinde Çankırı'nın yöresel ağız özelliklerini de tespit ettik. Bu ağız özelliklerini yansıtması bakımından şiirleri yazıya geçirirken şiirlerin ses özelliklerini aslına bağlı kalarak verdik. Aşur'un dili sade halk dilidir. Yöresel sözcükler şiirlerde sık sık kullanılmıştır.Âşık Aşur, yazları Çankırı'da köyünde, kışları ise Ankara - Bağlum'daki evinde geçirmektedir. Çağrıldığı ayin-i cemlere giderek sanatını icra etmeye devam etmektedir.Anahtar Kelimeler1.Çankırı2. Alevîlik3. Bektaşîlik4. Âşıklık geleneği5. Aşur Uygur
Özet (Çeviri)
My study includes the evaluation of devoted poetry tradition in Turkish literature, Çankırı culture, devoted poetry tradition of Çankırı. And also My study has been prapared to investigate the life art and poems of Aşur and the other folk poets. The creatures of the work arts are affected by the geography that they live. So their work artsa re affected. Because of that event, in the introduction part of the study, geographic, historical, culturel language etc knowlodges were given. The last past of the introduction was based on historical development of devoted poetry tradition of Çankırı and folk poems. In the first part, the life of Aşur, his personality, the culturel effects of the place that he lived are placed. In the second part, poems, the shape and species features, language features, literary artsa re evaluated. In the third part the poems are given totally.Aşur was born in 1941, in Çapar village in Şabanözü, Çankırı. Aşur was introduced to devoted poetry tradition and musical instrument by the help of his elder brother Murat Uygur who was also a poet. After the primary school about 12-13 years old, he has tried to play his elder brothers musical ınstrument by himself. His elder borther was appreciated and he has helpedhis brother. Murat Uygur who has played his art in community ?cem? has brought his brother in to community and has given some knowlodges about telling. Aşur has never told their poems spontaneously he has told his owns poems which were written in the notebook and the others poems in the community he attended. Generally he has pointed to customs and process of Bektaşî tradition. In our study we found these elements in our poet?s poems and we have tried to show his effects to poem world.The poems of Aşur is an important culture treasure about the richness of Alevî - Bektaşî culture.We have investigated 81 poems of Aşur. We have grouped these poems in to syllable with 8 - 11 and having problem syllable measurement. In the poems, break has been used and some poems were free break. In Aşur?s poems half ryhme has been used. But for harmony ?redif? and repeatings have been applied to poems instead of using ryhmes. We found that Aşur has usually used Koşma in his poems. In the most poems of Aşur, he has used religious and mystisizm subjects. Also we found some accents of Çankırı in Aşur poems. Because of the accents, we have written the poems by their own words. The language of Aşur is pure folk language. Regional words have usually been used in the poems.In summers, Aşur has lived in his village in Çankırı and in winters he has lived in his house in Ankara - Bağlum. He has stil continiued to perform his art in the communities.Key Words1. Çankırı2. Alevîsm3. Bektashism4. Tradition of Asıkh5. Aşur Uygur
Benzer Tezler
- Asur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Anadolu'da kemik eserler
Bone artifasts in Anatolia during the era of Assyrian Trade Colonies
GÖKÇE DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRİ KULAKOĞLU
- Aşık Yaşar Reyhani'nin müziğinde kullandığı makamlar üzerine bir araştırma
A Study with makams to the use to music of Aşık Yaşar Reyhani
BİROL SAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Âşık Maksut Feryadî'nin eserlerinde sözlü ve yazılı geleneğin etkileşimi
The interaction of oral and written traditions in the works of Aşik Maksut Feryadî
ELİF NİSAN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Boğaziçi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. VEYSEL ÖZTÜRK
DR. ZEYNEP OKTAY USLU
- Âşık Veysel türkülerinin edebi ve prozodi yönünden incelenmesi
The research of Aşık Veysel folk songs in terms of literacy and prosody
ZİLAN AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Musikisi Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DİLAN AKINCI