Kıpçak Türkçesi ile Kırgız Türkçesi arasında bir karşılaştırma denemsi
A comparison study between Kypchak Turkish and Kyrgyz Turkish
- Tez No: 227915
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 563
Özet
Türkçenin uzun bir tarihî geçmişe sahip olması ve çok geniş bir coğrafyaya yayılması yanında çeşitli tarihî, siyasî ve iktisadî gelişmeler, onun birçok kola ayrılmasına sebep olmuştur. Bu ayrılmalar, genel olarak lehçe ve şive seviyesindedir.XI-XIV. yüzyıllarda Karadeniz'in kuzeyinde, Mısır'da ve Harezm'de yaşayan Kıpçak (Kuman) Türklerinden yerli ve yabancı ilim adamları tarafından derlenmiş olan ve sözlükler hâline getirilmiş olan tarihî Kıpçak eserleri, Kıpçak Türkçesinin temel kaynaklardır. Kırgız Türkçesi ise bugünkü Kıpçak yazı dillerinin önemli bir kolunu teşkil etmektedir. Yaşayan Kıpçak yazı dillerinin tarihî biçimlerini araştırmak için başvurulacak asıl kaynakların biri sözlük ve gramer kitapları, diğeri ise Gregoryan Kıpçaklarına ait metinlerdir. Bu çalışmada sözlüklerdeki kelimelerin ses ve anlam bakımından Kırgız Türkçesi ile karşılaştırılarak, Kırgız Türkçesi ile tarihî Kıpçak Türkçesi arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymak suretiyle Kırgızcanın bu eserler ile olan ilişkisi belirlenmiştir.Ayrıca bu tez, Kırgız Türkçesi ile tarihî Kıpçak Türkçesi arasındaki ilk bilimsel karşılaştırmalı çalışmalardan biri olması açısından da ayrı bir önem taşımaktadır.Karşılaştırma sonunda, ikisi de Türkçenin birer lehçesi olan tarihî Kıpçak Türkçesi ile Kırgız Türkçesi arasındaki kelimelerin ilişkileri açısından aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmıştır:1. Tarihî Kıpçak Türkçesi ile Kırgız Türkçesinin en önemli benzerliği, Oğuz lehçelerinde görülmeyen ortak kelimelerin bulunmasıdır. Kıpçak Türkçesinde bir kelimenin hem Kıpçak hem Oğuz lehçesini andıran farklı biçimlerinin bulunmaktadır.2.20. asrın başlarından itibaren yazılmaya başlayan Kırgız Türkçesine ait sözlüklerde kelimenin sadece edebî dilde yaşayan biçimi verilirken tarihî Kıpçak Türkçesi sözlüklerinde ise bir kelimenin farklı ağızlarda ses değişikliğine uğramış şekillerinin bütünü alınmış. Kırgız Türkçesinde Arapça ve Farsça kelimeler çok büyük ses değişikliğine uğramıştır. Tarihî Kıpçak Türkçesinde Arapça ve Farsça kelimelerin hem sayı bakımından çok olduğu, hem de ses değişikliklerine fazla uğramadığı ortaya çıkmıştır.Anahtar Kelimeler1.Sözlük2.Kıpçak Türkçesi3.Kırgız Türkçesi4.Tarihi Türkçe
Özet (Çeviri)
The Turkish Language has a long historical past, a very wide geographical expanse, and various historical, political and economic developments which resulted in its division into many branches. These branches were generally on the level of dialect and accent.İn XI-XIV. Centuries on the North of the Black Sea, in Egypt and in Horezm Kipchak (Comanes) Turks were liveing. At that time native and foreign scientists collected their language as a dictionaries. These are historical products of Kipchak language and the most important sources of the Kipchak Turkish. Kyrgyz Turkish is liveing as a main written language of Kipchak Turkish. To researche the historical form of modern Kipchak written languages we strongly need these dictionaries and gramer books. Another source is Gregoryan Kipchaks texts. İn this work these dictionaries compared with Kyrgyz Turkish according to thier phoneme and semantics. As a result the relation of Kyrgyz language with these sources is determined by finding similarities and differences between Kyrgyz Turkish and hiztorical Kipchak Turkish.Specially this thesis is important cause of being inside of the initial scientefic, comparative works among Kyrgyz Turkish and historical Kipchak Turkish.After the compareing word connections of hiztorical Kipchak Turkish with Kyrgyz Turkish, as a being both of them dialects fo the Turkish language following solutions are produced.1. The main resemblance between hiztorical Kipchak Turkish with Kyrgyz Turkish is that they have many same words which are not included in Oguz dialect. At the same time in Kipchak Turkish some words has both Kipchak and Oguz dialects variants. This is the main discrimination of this two dialects.2. Kyrgyz dictionaries were started to written at the beginning of the 20th century cause of this we can see there just the words which are in modern literature language. But in historical Kipchak Turkish dictionaries were given all the variations of word in kinds of accents. İn Kyrgyz Turkish the words taken from Arabic language are looseing their phonetic forms and harmonized with Kyrgyz language. İn historical Kipchak Turkish Arabic words are more by amount and also word formations are not changed so strongly.Key Words1.Dictionary2.Kypchak Turkish3.Kyrgyz Turkish4.Historical Turkish
Benzer Tezler
- Codex cumanicus ile Kırgız Türkçesi arasında bir karşılaştırma denemesi
The comparative studies between Kyrgyz Turkish language and codex cumanicus: phonetics
MERIM RYSPAKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Kırgız Türkçesindeki sıfat-fiil ekleri (şekil-anlam-işlev ve Türkiye Türkçesi ile karşılaştırma)
Participle affixes in the Kyrgyz Turkish: Form-meaning-function and comparision with Turkish in Turkay
CAŞTEGİN TURGUNBAYEV
Doktora
Türkçe
2002
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- Simbat Maksutova'nın 'Asar' adlı eserindeki zarf-fiiller ve işlevleri
Adverb-verbs and their functions in Simbat Maksutova's work named 'Asar'
SEMA NUR ARİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZEREN
- Aalı Tokombayev'in Kanduu Cıldar adlı manzumesinde edatlar
Prepositional phrases in the Poemkanduu Cildar by Aali Tokombayev
İCLAL ŞEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT CERİTOĞLU
- Çuvaşçanın isim söz varlığı bakımından kırgızca ve Türkiye türkçesi ile karşılaştırılması
The Comparison of the lexical inventory of chuvash in terms of names with kyrgyz and turkish
MERVE EKİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY