Osmaniye'deki âşıklık geleneği ile Türkmenistan'daki bahşılık geleneği hakkında bir araştırma: Aşık Karayiğit Osman örneği
A study on minstrel poet in osmaniye and baksi tradition in Turkmenistan: Aşik Karayiğit osman
- Tez No: 286553
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Türk halk kültürünün şekillenerek günümüze kadar ulaşmasında doğum, düğün,ölüm ve hayatın dönüm noktalarına dair birçok geleneğin etkisi vardır. Bu gelenekler,Türklerin tarihi gelişime paralel olarak, yani Türklerin göçlerine, diğer medeniyetlerleetkileşimine, göçer, yarı göçer ve yerleşik hayata geçmelerine bağlı olarak biçim veiçerik değiştirmiştir. Bunlar ararında, Anadolu'daki Âşıklık geleneği veTürkmenistan'daki Bahşılık geleneği, söz konusu kültürün aktarımında önemli yer tutar.Her iki geleneğin temelinde şamanlıktan ozanlığa uzanan hayat tarzını izleri vardır.Türklerin tarihi seyrine bağlı olarak âşıklık ve bahşılık gelenekleri, bugün bildiğimizhalini alırken, birçok ortak özellik de taşır. İkisinde de biçim ve tür benzerdir.Karacaoğlan ve Köroğlu gibi ekol olmuş isimler iki geleneğe de damgalarınıvurmuşlardır. Hikâyelerin benzerliği sadece konularıyla sınırlı kalmaz. Bu eserler şölen,ziyafet, düğün gibi özel günlerde icra edildiği gibi, bazen de kahvehanelerde veyaönemli kişilerin huzurlarında da icra edilmiştir.Osmaniye'deki Âşıklık geleneğinin varlığı doğal olarak Anadolu'dakiyle benzerbir süreçten geçer. Türklerin geniş kitlelerle Anadolu'ya göçüyle ve İslamlığa geçişiyleşekillenmeye başlar. Ozanlık geleneği, bu süreçte, tekke ve tasavvuf edebiyatıylaeklemlenerek yeni bir yapı kazanır. Böylece 17 yüzyılın başlarında, büyük isimlerinivermeye başlayan Âşıklık geleneği oluşur. Anadolu'daki Türkmen nüfusu, dertlerini,özlemlerini ve duygularını âşıklık geleneğiyle dışa vururken, toplumsal hafızalarını daher zaman besleyerek korumayı sürdürmüşler. Gelenek, hem taşrada hem de kenttegeniş kitlelerce ilgi görür.12 yüzyılın sonlarından itibaren, Türkmenlerin yoğun olarak yerleşmeye başladığıOsmaniye ve civarında da 17 yüzyıldan itibaren etkisi olan Karacaoğlan ekolüne ekolarak, 19 yüzyılda yaşanan toplumsal olaylar neticesinde Dadaloğlu ekolü de gelişir.Bundan dolayıdır ki, yörede günümüzde bile eski Türk kültürünün izlerine kolaylıklarastlanabilir.Âşık Karayiğit Osman, yaşayan az sayıdaki Osmaniyeli âşıklardan biridir. Hikâyelerini saz eşliğinde anlatan Karayiğit Osman, âşıklığı yörede yaşamış âşıkları dinleyerek öğrenmiştir. Çocukken öğrenmeye başladığı geleneği, 14 yaşından beri icra etmektedir.Aynı zamanda inşaat işlerinde çalışan Âşık, hem âşıklığın geçimini yeterincesağlamamasından, hem ilerlemiş yaşından, hem de âşıklığa ilginin azalmasından dolayısanatını geçmişte olduğ gibi icra edememektedir. Yarışma ve şenliklerde sergilediğiyeteneği sayesinde yörede tanınmaktadır.Türkmenistan'daki bahşılık geleneğinin tarihi seyri de âşıklığınkine benzerdir. 12-13 yüzyıllarda yaşayan Baba Kamber, Pir Aydın gibi isimler öncülüğündeşekillenmeye başlayan bahşılık geleneği, bugün hala önemli gün ve şölenlerde icraedilmektedir. Bahşılık geleneğinde de biçim 4'ler ve hece ölçüsü üzerine kuruludur.Güzelleme, koçaklama gibi türlere rastlanan bahşılıkta hikâyeler kopuz eşliğinde icraedilir.Günümüzde, yeni popüler kültürün etkisiyle, unutulmaya yüz tutan bu gelenekler;başka sanat dalları ve disiplinlerle, örneğin sinema, müzik, tiyatro, edebiyat,antropolojiyle etkileşime geçirilerek, asırlardır süregelen halk kültürü özünükoruyabilecek ve yeni nesillere aktarılabilecektir. Geçmişte diğer milletlerin kültürlerinietkileyen bu geleneklerin yeniden oluşumuyla, Türk halk kültürü, kendisini evrenselolana tekrar yaklaştıracak ve böylelikle, çağdaş dünyadaki yerini alacaktır. Bu noktadatoplumun kendi dinamiklerini tekrar üretmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Customs concerned turning points of life i.e. birth, wedding and death is veryeffective on Turkish popular cultures shaping and getting through present days. Thesecustoms has been changed contextually and formally in parallel with the historicaldevelopment of Turks, that which their interactions with other cultures, their nomadic,semi nomadic and sedentary life styles. Among these, minstrelsy tradition of Anatoliaand baksi tradition of Turkmenistan takes an important place in convection of subjectedculture.There are the traces of life style inversing minstrelsy from shamanism in bothtraditions basis. While these two practices is getting shape depending on the course ofTurkish history, they have a great deal in common. Both the shape and type are similar.Karacaoğlan and Köroğlu, who has been an ecole, marked both traditions. Thesimilarity of the stories is not only in their subjects. These works not only have beencarried out on special days as feasts, banquets and wedding ceremonies; they also havebeen performed in coffeehouses or in the presence of important figures as well.Âşık Karayiğit Osman is one of the few minstrel poets of the Osmaniye region.Telling stories accompanied by instrumental saz Karayiğit Osman, as a child begins tolearn the minstrel-poet tradition and performed it since the age of 14. At the same timeworking in construction jobs and both advanced age and also due to decreasing interestin the art of minstrel-poet tradition he can not perform as well as in the past. He is awell known mistrel poet in that region thanks to the competition and festivities heparticipated.Historical baksi tradition of Turkmenistan and minstrelsy tradition of Anatolia aresimilar. In 12-13 centuries baksi tradition starting to take shape under the leadership ofnames such as the Baba Kamber, Pir Aydin. Baksi tradition is based on the form of 4and syllabic. Also there are common species such as güzelleme, koçaklama ect.At present, with the effect of the new popular culture, this tradition holds to beforgotten. But through interaction with other arts and disciplines, such as movies,music, theater, literature, anthropology, the essence of folk culture is continuing toprotect itself and transferred to new generations. In the past, these traditions affect there-formation of the cultures of other nations, the Turkish folk culture, and thus closer tohim again, what is universal, will take place in the contemporary world. At this point,again, the community must generate their own dynamics.
Benzer Tezler
- Gâvur dağı (Amanoslar) yöresinde hikâyeli türküler: Osmaniye ve ilçeleri
The folk songs with story in Mount Gâvur (Amanos Mountains) region: Osmaniye and its district
HALİL İBRAHİM TOPALAK
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. GÜLAY MİRZAOĞLU SIVACI
- Osmaniye'deki küçük tarım işletmelerinin yerfıstığı üretiminde eğitimin ve teknik etkinliğin verime olan katkısı
Contribution of education and technical effiency to peanut production for small- farmer in Osmaniye
ELİF AKGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiOsmaniye Korkut Ata Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT ÖZ
- Belagat-i Osmaniye'deki edebi terimlerin tanımları ve tasnifi üzerine bir araştırma (inceleme - metin)
A study on the definitions and classification of literary terms in Belagat-i Osmaniye (Work: Ahmed Cevdet Paşa)
SELİM ALTINTOP
Doktora
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RIZA FİLİZOK
- Binary logit model analiziyle kredi kartı seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi: Osmaniye uygulaması
Evaluation of factors affecting the choice of a credit card using binary logit model analysis: Osmaniye application
BİRGÜL TUNÇELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeOsmaniye Korkut Ata Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE YAKUT
- Nur'u Osmaniye'de bulunan halı firmalarınca pazarlanan halılar üzerine bir araştırma
A Research about carpet firms who located and marketed their products at the Nuruosmaniye
DİLEK İSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL ÖZTÜRK