Geri Dön

A descriptive study on the translations of wordplays in Catch-22

Catch-22 romanındaki sözcük oyunlarının çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma

  1. Tez No: 315006
  2. Yazar: BURCU TAŞKIN
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ORHUN YAKIN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2012
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 96

Özet

Savaş sonrası Amerikan edebiyatının en tartışılan eserlerinden Joseph Heller'ın kaleme aldığı Catch-22, içerdiği pek çok sözcük oyunu ile çevirmenler için büyük zorluk teşkil etmektedir. Catch-22 Türkçe'ye Levent Denizci (1976) ve Niran Elçi (2006) tarafından toplam iki defa aktarılmıştır. Denizci'nin çevirisi Şike başlığı ile Yaygın Kültür Ortaklığı'ndan, Elçi'nin Madde-22 başlıklı çevirisi ise Ithaki Yayınları'ndan çıkmıştır. Eserin bu çalışmada yer almayan bir diğer basımı ise 1992 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından Madde-22 başlığı ve Levent Denizci'nin aynı çevirisi ile piyasaya sürülmüştür, ancak bu basımında bir önceki çeviride yer alan çevirmen notları çıkarılmıştır.Bu çalışmanın amacı Catch-22 romanındaki sözcük oyunlarını bularak Türkçe çevirilerini Van den Broeck tarafından öne sürülen karşılaştırmalı?betimleyici bir yöntem ile karşılaştırmaktır. Bunun için şu araştırma sorularına yanıt aranmıştır: Çevirmenler Catch-22 romanındaki sözcük oyunlarını ne kadar çevirebilmişlerdir? Bu sözcük oyunlarını çevirirken hangi stratejileri kullanmışlardır? Sözcük oyunlarının kaynak metinde belli bir işlevlerinin olduğu göz önünde bulundurulursa bu işlev kaynak metnin mesajını engellememek için Türkçeye aktarılması gerekmektedir. Bu yüzden çevirmenlerin kaynak metindeki sözcük oyunlarının işlevini hedef dile ne kadar aktarabilmişlerdir sorusuna da bu çalışmada yanıt aranmıştır.Bu sorulara tarafsız ve sağlam dayanaklı yanıtlar bulabilmek için çalışmanın kuramsal çerçevesi işlevsel yaklaşımlar, özellikle de Holz-Manttari, Reiss and Vermeer'in çalışmaları temelinde çizilmiştir. Ayrıca sözcük oyunlarının tanımı, türleri ve işlevleri açıklanmış, çeviri stratejileri belirtilmiştir. Bunların yanı sıra çeviride kayıp ve telafi kavramları da irdelenmiştir. Tezin son bölümünde sözcük oyunu çevirileri karşılaştırılmış; çevirmenlerin uyguladıkları başarılı yöntemler ile atlamalar ve seçtikleri hatalı karşılıklar da belirtilmiştir.Sonuç olarak ilk çevirmen Levent Denizci'nin daha okuyucu odaklı, hatta bazen rahatsız edici seçimler yaptığı bir çeviri yöntemi seçtiği; internet aracılığı ile daha çok kaynağa ulaşabilmiş olan ikinci çevirmen Niran Elçi'nin ise daha yazar odaklı seçimler yaptığı ortaya çıkmıştır. İki çevirmen de karşılayamadıkları sözcük oyunlarını açıklamak ve metinlerarası oyunları belirtmek için çevirmen notları kullanmışlardır.

Özet (Çeviri)

One of the most controversial novels of Postwar American literature, Joseph Heller?s Catch-22 constitutes a great challenge for translators with its sheer number of intelligent wordplays. Catch-22 has been translated into Turkish twice by Levent Denizci (1976) and Niran Elçi (2006). Denizci?s translation titled Şike was published by Yaygın Kültür Ortaklığı and Elçi?s Madde-22 was published by Ithaki. The other edition which was published in 1992 by Yapı Kredi with the title Madde-22 is not included in this study as it consists of Levent Denizci?s translation without the footnotes in the previous edition.This study aims at locating the wordplays in Catch-22 and comparing their Turkish translations using a comparative-descriptive method as drawn by Van den Broeck. To this end, these research questions have been addressed: to what extend could the translators render the wordplay in Catch-22? What strategies did the translators use for translating the wordplay? As the wordplay or puns have specific functions in a source text, this function should be rendered in order not to hinder the message of the source text. Thus, the question to what extend could the translators render the function of the wordplay in the source text is also sought in this study.In order to answer these questions objectively and solidly, the theoretical framework is drawn on the basis of functional approaches with an emphasis on the studies of Holz-Manttari, Reiss and Vermeer. Furthermore, the definition, types and functions of wordplay are explained, and the translation strategies including the concepts of loss and compensation are suggested. In the final chapter, the translations of wordplays are examined identifying the wordplay and the strategy the translators used, as well as the omissions and incorrect renderings.As a result, it is concluded that the first translator, Levent Denizci, used a more reader-oriented approach, sometimes with abusive selections; whereas the second translator, Niran Elçi, had more or less author-oriented choices. They both used footnotes to explain a wordplay they could not render, or point out the intertextual plays.

Benzer Tezler

  1. A descriptive study on the translation of wordplays in subtitles of the TV serial How I Met Your Mother

    How I Met Your Mother TV dizisi'ndeki sözcük oyunlarının altyazı çevirisi üzerine bir betimleme çalışması

    DERYA KALENDER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ELİF ERSÖZLÜ

  2. A comparative analysis on pun translation in Alice in Wonderland by Lewis Carroll

    Lewis Caroll'ın Alice Harikalar Ülkesinde adlı eserinde sözcük oyunlarının karşılaştırmalı bir çözümlemesi

    ALEV BALCI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2005

    Mütercim-TercümanlıkDokuz Eylül Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. FİLİZ ÖZBAŞ

  3. Translating humor: A Comparative analysis of three translations of Three Men in a Boat

    Mizah çevirisi: Three Men in a Boat adlı romanın Türkçe'ye yapılan üç çevirisinin karşılaştırmalı çözümlenmesi

    HARİKA KARAVİN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Mütercim-TercümanlıkBoğaziçi Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZLEM BERK ALBACHTEN

  4. A descriptive study on censorship in the translation of 'South Park'

    'South Park' çevirisinde sansür üzerine betimleyici bir çalışma

    CİHAN ALAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2011

    Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ORHUN YAKIN

  5. A descriptive study on the Turkish translations of La Bannière Bleue within the context of 'national historical memory construction' and historiography

    'Milli/ulusal tarih belleği inşası' ve tarihyazımı bağlamında La Bannière Bleue'nün Türkçe çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma

    AYTÜL DURMAZ HUT

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ