Bulgarca-Türkçe sesteş sözcükler
Bulgarian-Turkish homonyms
- Tez No: 339190
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP ZAFER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Dilbilim, Western Linguistics and Literature, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bulgar Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Anlam ve fonksiyonları farklı, fakat aynı ses değerlerine veya aynı yazılışa sahip olan sözcükler, bütün dillerde olduğu gibi dil içi ve diller arası şeklinde Türkçe ve Bulgarca içinde ve de iki dil arasında mevcuttur. Bu sözcüklere ?sesteş sözcükler denilmektedir. Sesteşlik, ilk başta bir dilin kendi içinde var olan ve sadece o dili ilgilendiren bir olgu olarak ele alınırken, zaman içinde diller arası alanının bir konusu olduğu, bu açıdan incelenmesi gerektiği tezi ortaya atılmış, dilbilimciler tarafından kabul görmüş ve önem kazanmıştır. Bulgarca ve Türkçe, farklı dil ailelerine ait, yapıları birbirinden oldukça uzak olmalarına rağmen yüzyıllar boyu ortak resmi dil olarak hakim olan standart Osmanlı Türkçesinden faydalanmışlardır. İşte bu konuşma dilinden Bulgarcaya geçmiş pek çok sözcüğün, zaman içinde sesteşlik oluşturduğunu görüyoruz. Buna bağlı olarak akraba dillerde olduğu gibi Bulgarca ve Türkçe arasında ortaya çıkan ve gelişen, anlamca zenginleşen pek çok sesteş sözcük günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Bulgarca-Türkçe arasındaki sesteş sözcükleri incelerken sesteşlik oluşturan ve çok sık kullanılan Bulgarcadaki edat ve bağlaç gibi en küçük birimlerin de ele alınması gerektiği fikri oluşmuştur. Türkiyeden farklı olarak Bulgaristanda söz konusu dil ögeleri ile ilgili dilbilim ve çeviribilim alanlarında değişik çalışmaları yapılmıştır. Dil içi ve diller arası sesteş sözcükler konusunda Bulgar dilbilimcilerin çalışmalarında ortaya konan genel sınıflandırmalar; eşyazımlı, eşsesli ve sesteş sözcükler olmak üzere üç guruba ayrılmıştır. Bu bağlamda, tezimizin konusu olan Bulgarca-Türkçe sesteş sözcükler, sözü edilen sınıflandırma temelinde incelenmiş ve sesteşliğin ortaya çıkış nedenlerine göre gruplandırılmıştır. Ayrıca sözü edilen dil birimlerinin çokanlamlı sözcüklerden ayırmanın önemi üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda sesteşliği ve çokanlamlılığı ayırt etmenin kriterleri üzerinde de ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Sözcüklerin anlamlarının bazen yaş farkına, meslek gruplarına, aynı zaman diliminde ve aynı coğrafyada yaşayan insanlar açısından da farklılık göstermesi mümkündür. Buna benzer farklılıklar sesteş sözcüklerin oluşmasına neden olmuştur. Söz konusu ögeler, edebi dili geliştirir ve güzelleştirir. Ancak bazen söz konusu ögeler dil içinde olduğu gibi, diller arasında da yanlış anlaşılmalara neden olabilmektedir. Bulgarca-Türkçe sesteş sözcükler, çevirilerde büyük sorunlar oluşturmuş ve oluşturmaya devam etmektedir. Bu nedenle sadece günümüz Bulgarca ve Türkçe konuşma ya da yazı dillerine ait sesteş sözcükler değil, her iki dile ait şive ve arkaik ögeler de incelenmiş ve çalışmanın en kapsamlı, son bölümünü oluşturan sözlüğün içine alınmıştır. Türkiye?de olduğu gibi Bulgaristan?da da hiçbir araştırmanın bulunmadığı iki dil arasındaki sesteş sözcükleri ilk defa bu çalışmamızda sınıflandırılıp tanımlanmıştır ve Bulgarca-Türkçe Sesteş Sözcükler Sözlüğü oluşturulmuştur.
Özet (Çeviri)
Words which have different meanings and functions but include the same sound values or the same spelling are available in both Turkish and Bulgarian as well as in all languages. These words are called ?homonyms?. Though homonymy was regarded as a phenomenon which is related to the nature of a language and only concerning itself, it has been recently revealed that homonymy is a subject which exist in all languages and it should be studied across different languages. As linguists accept this contemporary view, homonyms have gained importance in time. In spite of the fact that both Bulgarian and Turkish belong to different language families and they are unrelated to each other, the words forming homonymy have been adopted into Bulgarian from Ottoman Turkish which was dominant for centuries as an official language. Therefore, these words become homonyms eventually. In this respect as seen in cognate language, many homonyms enriched in meaning retain their existence today. It has been concluded that frequently used smallest units in Bulgarian language such as prepositions and conjuctions which form homonymy between Bulgarian and Turkish should be analysed. However, several linguistic and translation studies on the elements of language have been carried on in Bulgaria unlike Turkey. As a result of these researches on intralingual elements and the ones among languages which have similarities in terms of articulation and orthography, Bulgarian linguists divide into three groups as homography, homophone, and homonymy. In this regard, this dissertation studies Bulgarian-Turkish homonyms depending on the aforementioned classification and the causes of homonymy. Moreover, the importance of separation of lingual units from polysemous words, and the criteria of figuring out polysemy and homonymy are emphasized. It is possible that meaning of words varies according to age, occupation and individual point of view even among people living in the same period and geography. Suchlike differences cause homonymy; besides, these elements improve and embellish literary language. However, sometimes aforementioned units lead to misconceptions among languages as well as intralingual ones. Bulgarian-Turkish homonyms have been continuing problems in translations. Hence, as the last and most comprehensive part, the dictionary chapter of the study analyzes not only the modern Bulgarian- Turkish homonyms in spoken and written language, but also accents and archaic elements in both languages. Bulgarian and Turkish homonyms have not been analysed before in Bulgaria and Turkey; and this dissertation classifies these homonyms for the first time and includes a dictionary of Bulgarian-Turkish homonyms.
Benzer Tezler
- Türkçe ve Bulgarca konuşan iki dilli bireylerde düzenek kaydırımı ve karıştırımı
Code switching and code mixing in Bulgarian-Turkish bilingual individuals
İSMAİL ORKUN ATASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiGenel Dilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSÜM SONGÜL ERCAN
- Çağdaş Bulgar dilindeki Türkçe kelimeler Bulgarca-Türkçe ortak söz varlığı
Turkish words in the modern Bulgarian language, Bulgarian-Turkish common vocabulary
ABİDİN KARASU
- Bulgarcadan Türkçeye yapılan edebi çevirilerdeki deyim sorunları (Yordan Yovkov'un öyküleri bazında)
Translation problems in literary translations from Bulgarian to Turkish (Based on the stories of Yordan Yovkov)
AYNUR ÇAVUŞ ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiSlav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ZAFER
- 1980?1990 yılları arasında Bulgaristan'da ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında okutulan tarih ders kitaplarında Türk ve Osmanlı algısı
The perception of the Turkish and Ottoman which was studied on history books at primary and secondary schools between 1980-1990 years in Bulgaria
NURSES YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimGaziosmanpaşa Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSA TAK
- Bulgarca ve Türkçe atasözleri, deyim ve kalıp ifadelerin kültürel benzerlik ve farklılıklarının karşılaştırılıp incelenmesi
Analysis and comparison of Bulgarian and Turkish proverbs, idioms and phrases in terms of cultural similarities and differences
BURCU TARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimTrakya ÜniversitesiBalkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SİBEL BAYRAKTAR