Karahanlı Türkçesi Kur'an tercümesi ile Yeni Uygur Türkçesi Kur'an tercümesinde dinî söz varlığı: Karşılaştırmalı inceleme
Religious vocabulary in the Qur'an translations of Karakhanid Turkish and Modern Uyghur Turkish: A comperative analysis
- Tez No: 350241
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Karahanlı TürkçesiYeni Uygur TürkçesiKur'an-ı Kerim TercümesiDinî terimKarşılaştırma, Karakhanid TurkishModern Uyghur TurkishTranslations of Qur?anReligious termComparison
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1233
Özet
Tez; Giriş, İnceleme, Metin ve Sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Kur'an tercümeleri; Yeni Uygur Türkçesinin tarihî gelişimi ve bu alan üzerine yapılan çalışmalardan bahsedilmiştir.?İnceleme? bölümünün ilk kısmında dinî terimler konularına göre sınıflandırılarak alt başlıklarda incelenmiştir İkinci kısımda, dinî terimlerin Arap harfli yazılışları ve transkripsiyonları; hem Uygurca hem de Karahanlıca karşılıklarının tamamı sûre ve âyet numaraları ile birlikte verilmiştir. Terimlerin Uygurcalarının tamamının anlamları çeşitli sözlüklerden yararlanılarak yazılmış; ayrıca, terimin içinde geçtiği bir âyet örnek gösterilmiştir.Söz varlığı bakımından her iki tercümede geçen dinî terimler üzerinde durulmuştur. Dinî terimlerin Türkçe karşılıkları, Karahanlı dönemi Kur'an tercümesinde, Yeni Uygur Türkçesi Kur'an tercümesine göre daha fazladır. Ayrıca bu bölümde, Arapça ve Farsçanın tarihî tercüme üzerindeki etkisi ile bugünkü Uygur Türkçesi tercüme üzerindeki etkisi karşılaştırılmıştır.Çalışmamızın ?Metin? isimli ikinci bölümünü, Uygurca Kur'an tercümesi oluşturmaktadır. Bu tercüme, Arap harflerinden Latin harflerine aktarılmıştır. Yeni Uygur Kur'an tercümesinin kendisinde sayfa numaraları olduğu için bu numaralar esas alınmış olup sayfalar numaralandırılmamış; fakat tercümedeki her bir satıra numara verilerek aktarımı yapılmıştır. Sûrelerdeki âyet numaraları ise satırda parantez içinde gösterilmiştir. Sûre isimleri büyük harflerle yazılmıştır. Yeni Uygur Kur'an tercümesinde geçen, Arapça kelimelerde bulunan bütün uzunluklar ve bütün noktalama işaretleri aynen gösterilmiştir. Dipnotlar olduğu gibi verilmiştir.Sonuç bölümünde hem Karahanlı hem de Yeni Uygur Kur'an tercümelerinde geçen dinî terimlerin istatiksel değerleri verilmiştir. Bu değerlerden dinî terimlerin karşılığı olarak Karahanlı Kur'an tercümesinde, Türkçe kelimelerin, Yeni Uygur Türkçesi Kur'an tercümesinde ise Arapça kelimelerin daha fazla kullanıldığı saptanmıştır. Ayrıca terim türetiminde, her iki lehçede de partisiplerden ve Türkçe tamlamalardan sıkça yararlanıldığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The dissertation is comprised of introduction, analysis, text and conclusion chapters. In the introduction chapter, history of Modern Uyghur Turkish and the translations of Qur?an are mentioned; moreover, the studies on this field are included.In the analysis chapter, first, the religious terms are classified according to their subjects and analysed in sub-headings. Then, the spelling of religious terms with Arabic letters and transcriptions are given. All the direct translations of the terms are presented with the numbers of the surah and the verses in both modern Uyghur Turkish and Karakhanid Turkish. The meanings of the terms in Uyghur Turkish are completely written, and a verse for each concept including the term is presented as a sample.Religious terms in both translations are emphasized in terms of vocabulary. Since the words in the translation of Qur?an written during the reign of Karakhanid were directly translated, the number of the Turkish equivalents of religious terms in modern Uyghur Turkish is more with regard to the translation of Qur?an. In addition, the effect of Arabic and Persian on the historical translation and modern Uyghur Turkish translation are compared.The text chapter of the dissertation involves the translation of the Qur?an in modern Uyghur Turkish. This translation is entirely translated from Arabic letters into Latin letters. Since the Modern Uyghur Qur?an translation has itself the page numbers, the pages of the translation are not numbered again. In the translation phase, each line was given a number and then it was transferred from Arabic Alphabet to Latin Alphabet. The number of the verses in the surahs are presented in the line in a parenthesis. The names of the surahs are written in capital letters and the lengths in Arabic words are indicated in the transcription. All the punctuation marks in the translation of Qur?an in modern Uyghur Turkish are shown in exactly the same way. The footnotes are also presented.In the conclusion chapter, statistical values regarding the religious terms stated in the translations of Qur?an in Karakhanid Turkish and modern Uyghur Turkish are presented. These statistical values revealed that there existed more Turkish words for religious terms in the translations of Qur?an in Karakhanid Turkish than those in modern Uyghur Turkish. However, it was observed that the number of Arabic words for religious concepts in the translations of Qur?an in modern Uyghur Turkish outnumbered the Turkish words. Moreover, it was determined that both in Karakhanid Turkish and modern Uyghur Turkish, participles and word-phrases were frequently used for the lexicalization of new terms.
Benzer Tezler
- Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur'an Tercümesi'nde (TİEM 73) soyut adlar
Abstract nouns in the interlinear translation of the Qur'an in Karakhanid Turkish (TIEM 73)
BÜŞRA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM YİĞİTOĞLU
- Türkçe ilk Kur'an tercümesinin grameri
A grammar earliest translation of the Kur'an into Turkish
EROL ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GALİP GÜNER
- Anadolu'da Kur'an öğretim yöntemleri: Satır altı Kur'an tercümesi örneği (50b-100a)
Qur'an teaching methods in anatolia: Example of underline Qur'an translation (50b-100a)
TUĞBA KARS KIVRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN ÖLKER
- Berlin El Yazmaları Kütüphanesin'deki Eski Anadolu Türkçesi satır-arası Kur'an tercümesi (Giriş-Metin)
Old Anatolian Turkish inter-linear Qur'an translation in Berlin Manuscripts Library (Introduction-Text)
CEM TUNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUAT ÜNLÜ
- Harezm Türkçesiyle yazılmış dinî ahlakî eserlerde Arapça dinî kavramlar
Arabic religious concept in religious moral works written in Kharezm Turkish
FATMA ELAZHARY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE AYDIN