Geri Dön

Türkçede odak alanı ve odak vurgusu üzerine deneysel bir çalışma: Adöbeği-ne-öbeği etkileşimi ve çoklu-ne yapıları

An experimental study on focus field and focal stress in Turkish: Noun phrase- wh-phrase interaction and multiple wh-phrases

  1. Tez No: 393459
  2. Yazar: ERHAN GÜRSAÇLI
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SALİH SELÇUK İŞSEVER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

Bu çalışmada, Türkçede bir tümcede odak vurgusu için yarışan birden fazla birimin bulunması durumunda, vurgunun bunlardan hangisine atanacağı ve bu birimlerin dizilişi ile ilgili olarak alanyazında ileri sürülen kısıtlılıkların geçerliliği deneysel olarak araştırılmıştır. Bu doğrultuda, alanyazındaki tartışmalar da izlenerek, bir ne-öbeği ile odaklanmış bir adöbeğinin (ODAÖ) birlikte bulunduğu tümceler ve birden fazla ne-öbeği içeren (çoklu-ne yapıları) tümceler ele alınmıştır. Bu çerçevede, 32 deneğin katılımıyla dilbilgisel yargı testleri gerçekleştirilmiştir. Anadili Türkçe olan konuşuculara uygulanan deneysel çalışmalar sonucunda, bir ODAÖ ve bir ne-öbeği içeren tümcelerde bu birimlerin dizilişinin alanyazındaki önceki çalışmalarda da ileri sürüldüğü gibi [ODAÖ … ne] biçiminde olduğu gözlemlenmiştir. Çoklu-ne yapıları bağlamında ise, en sağdaki ne-öbeğinin vurgulandığı [ne … NE] dizilişinin denekler tarafından belirtisiz diziliş olarak algılandığı, vurgunun ilk ne-öbeğine atandığı [NE … ne] dizilişinin ise yine denekler tarafından belirtili diziliş olarak yorumlandığı ve ancak sınırlı bağlamlarda (ör. yansıma sorular) kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Bu sonuçlarla bağlantılı olarak, Türkçe için önerilen odak alanı belirlemesinin yeniden ele alınması gerektiği değerlendirmesi yapılmıştır.

Özet (Çeviri)

In this study, it is experimentally researched, in Turkish on condition that there exists more than one unit competing for bearing focal stress in a sentence, which unit will take stress and whether the constraints presented in literature on the order of these units are valid. Accordingly, by also following discussions in literature, sentences in which a wh-phrase and a focused noun phrase (FNP) collocate, and the sentences containing of more than one wh-phrase (multiple-wh structures) are examined. In this frame, grammatical judgement tests are carried out with participation of 32 informants. Results of the experimental studies performed on native Turkish speakers indicates that the order of these units is as [FNP … wh] in sentences consisting of a FNP and a wh-phrase as proposed in previous articles in literature. In the context of multiple-wh structures, [wh … WH] order, in which the right-most wh-phrase is stressed, is perceived as an unmarked order whereas [WH … wh] order, in which the first wh-phrase is stressed, is interpreted as marked order by the informants. The study also concludes this order can only be used in limited contexts (e.g, echo questions). In the highlight of these results, it is assessed that the focus field concept previously proposed for Turkish is needed to be revised.

Benzer Tezler

  1. Processing focus in Turkish and English: A study on monolingual and bilingual language processing

    Türkçede ve İngilizcede odak işlemleme: Tekdilli ve ikidillilerde dil işlemleme üzerine bir çalışma

    DİDEM KURT

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZİK DİNÇTOPAL DENİZ

  2. Almanca ve Türkçede cümle ögeleri. Biçimbilimsel ve sözdizimsel bir karşılaştırma

    Satzglieder im Deutschen und im Türkischen. Ein morpho-syntaktischer vergleich

    HÜSSAM SERHAT DAŞCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Alman Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. DURSUN ZENGİN

  3. A Computational analysis of Turkish using the goverment-binding approach

    Türkçenin yönetim ve bağlama kuramı yaklaşımı ile bilgisayarla çözümlenmesi

    AYŞENUR BİRTÜRK

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    1998

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. CEM BOZŞAHİN

  4. Bilgi yapısı açısından Türkçe ile Sırpçanın dil öğretimi amaçlı karşılaştırması

    Comparision of information structures in Turkish and Serbian for the purpose of language learning

    MILOJE DESPIC

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NADİR ENGİN UZUN

  5. Verb movement and feature percolation: Evidence from Turkish

    Eylem hareketi ve özellik süzülmesi: Türkçe'den kanıt

    SÜLEYMAN ULUTAŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2006

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. AYŞE SUMRU ÖZSOY