Tiyatro, çeviri ve estetik yok-Çeviriden sahnelemeye Türkçede stoppard
Theatre, translation, and aesthetics- Stoppard from non-translation to performance in Turkish
- Tez No: 428333
- Danışmanlar: PROF. DR. ZERNİŞAN EMİNE DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Sahne ve Görüntü Sanatları, Translation and Interpretation, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 384
Özet
Bu çalışma tiyatro çevirisinde“estetik”konusunu ele almaktadır. İlkin sanatta güzel kavramı etrafında oluşan bir felsefi alan olarak ortaya çıkan estetik, geçirdiği paradigma değişiminin bir sonucu olarak sanat alanında insan üretim ve tüketiminin doğasını ele alan sosyoloji gibi sosyal bilim dalları içinde daha çok tartışılan bir kavram haline gelmiştir. Tiyatro çevrisi bir metnin ya da metin türünün çevirisinden daha fazlasını kapsar; metin ve insanın etkileşim alanında ortaya çıkan tüm estetik ilişkileri bünyesinde barındırır. Burada değinilen insan ve estetik vurgusu tüm önemine rağmen, Çeviribilim alanında hem çeviri hem de yok-çeviri açısından üzerinde çok az durulan konulardan biri olarak karşımızda durmaktadır. Bu boşluğu göz önünde bulunduran bu çalışma, tiyatro çevirisi ve estetik konusunu ele alırken, tiyatronun sahneleme ve metin ikiliği içinde ortaya çıkan doğasını ele almak için arşiv ve repertuvar kavramlarını kullanmaktadır. Çalışmada öncelikle estetik ve Çeviribilim çalışmalarının nasıl ilişkilendirilebileceği ele alınacaktır. Her ne kadar öngörülen estetik perspektif var olan çevirilere betimleyici açıdan yaklaşmaya elverişli olsa da, çalışma daha çok yok-çeviri üzerine odaklanacaktır. Çalışmada örneklem için Tom Stoppard'ın Türkiye'deki çeviri serüveni ele alınacaktır. Stoppard, tüm dünyada“modern klasik”olarak anılmaya başladığı 1960'lardan bu yana birçok dile çevrilmiş ve çok kez sahnelenmiştir. Oysa yazarın Türkiye macerası ilkin 1990 yılında gerçekleşen Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler sahnelemesi ve 2000 yılında, Toplu Oyunları ile yayınlanan ilk çevirisi ile nispeten geç tarihlerde başlamaktadır. İnceleme konusunda Stoppard tiyatrosunun tüm özelliklerini sergileyen en bilindik ve en çok sahnelenen oyunu olması sebebiyle Rosencrantz and Guildenstern Are Dead metni üzerine daha çok odaklanılacaktır. Sonuç olarak, bu çalışma tiyatro çevirisinde yabancı eserlerin kültürel alana girişinde karşılaştıkları direniş ve kabul ilişkilerine, bir kısıt olarak görülebilecek estetik ve sunduğu sosyolojik formülasyon aracılığıyla nasıl bakılabileceğini ele almaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation problematizes aesthetics in theatre translation. Aesthetics, formerly a branch of philosophy, is increasingly used as a new perspective referring to a more specified territory in social sciences dealing with human production and consumption in arts. Theatre translation is a research field which covers more than the translation of a text or a certain text type, as it also refers to the translation of an art which inhabits living and complex relations of texts and peoples in flux. However, there is only a limited research within Translation Studies which accentuates the aesthetics motive for the production or non-production of translation. In order to fill this gap, this study analyses the relation of aesthetics with theatre translation in terms of its artistic nature by using the terms repertoire and archive. Although the aesthetic perspective introduced in the study is applicable to existing translation products and processes, the study rather concentrates on non-translation. It focuses on the constraints of translation and addresses aesthetics as one of these constraints in non-translation. The case analysed in the study is the translations of plays written by Tom Stoppard, who is hailed as a modern classic by theatre communities worldwide since 1970s. Stoppard is introduced to Turkish theatrical system relatively later as his plays were first staged in 1990 (Rosencrantz and Guildenstern are Dead), and first published in 2000 in translation. The analysis will concentrate on Stoppard's well-known Rosencrantz and Guildenstern Are Dead, since it serves as a typical model of Stoppardian theatre and it is also his most performed play worldwide. In conclusion, this paper attempts to discover the position of aesthetics as a constraint to defer or to expedite a foreign work in theatre translation. It is expected that a focus on aesthetics with a sociological formulation may open a new point of departure for (non)translation of arts and theatre translation in particular.
Benzer Tezler
- Les apports didactiques des méthodes intermédiatiques innovantes dans l'enseignement des langues étrangères
Medyalararası yenilikçi yöntemlerin yabancı dil eğitimine katkıları
NACİ SERHAT BAŞKAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2017
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT DEMİRKAN
- İç savaş sonrası İspanyol tiyatrosu
El teatro de la posguerra de Espana
BANAFSHE BAYAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİL ÜNSAL
- Sait Maden; eserleri ve Türk grafik tasarımına katkıları
Sait Maden; works and contributions to Turkish graphic design
SEMRA TİMURHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Güzel Sanatlarİstanbul Arel ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. NURİ SEZER
- Bejan Matur çevirileri: Metaforik yeniden yazma
Translations of Bejan Matur: Metaphor-based rewriting
GÖKSENİN ABDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE FİTNAT ECE
- Tiyatro çevirisi bağlamında Bernard-Marie Koltès oyunlarının Türkiye'deki dolaşımı
Circulation of Bernard-Marie Koltès? dramas in Turkey as a part of drama translation
BEKİ HALEVA
Doktora
Türkçe
2011
Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE BOGENÇ DEMİREL