Karahanlı Türkçesindeki deyimler üzerine anlam bilimsel bir inceleme
A semantic review on idioms at Karakhanid Turkish
- Tez No: 436845
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GALİP GÜNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: deyim, deyim aktarması, ad aktarması, deyimleşme süreci, deyimleşme dereceleri, anlam bilim, Karahanlı Türkçesi, statement, transfer of statement, transfer of name, lexicalized process, lexicalized on temperatures, semantics, Karakhanid Turkish
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 317
Özet
Deyimler, bir milletin düşünce yapısını ve kavram dünyasını ortaya koyan söz birlikleridir. Deyimleşmenin temelinde, sözcüklerin leksik anlamlarından sıyrılarak öbek hâlinde yeni bir anlama işaret etmeleri yatar. Karahanlı Türkçesi metinleri ise Türk dilinin söz varlığı açısından önemli bir yere sahiptir. 11. ve 13. yüzyıllar arasında eski Türk yazı dilinden gelişen Karahanlı Türkçesi, İslamî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresidir. Bu çalışmada Karahanlı Türkçesi metinlerinde kullanılan deyimlerin anlamsal bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu metinler: Kutadgu Bilig, Dîvânü Lugâti't Türk, Atebetü'l Hakâyık ve Kur'an Tercümeleri'dir. Deyimleşme sürecini incelemek, deyimin yaratıcısının neyi, neden başka bir şey yerine kullandığını ve bunu yaparken hangi anlamsal bağlantılara başvurduğunu idrak etmekle başlar. Çalışmamızda bu süreç, öbeklerin dört ayrı yolla kurulmasına dayandırılarak incelenmiştir. Anlam aktarımları veya anlam olayları olarak adlandırabileceğimiz“deyim aktarması (metaphor), ad aktarması (metonymy), benzetme (simile) ve alüzyon (allusion)”öbeklerin kuruluş yollarını oluşturmaktadır. Ayrıca bütün deyimler aynı derecede kalıplaşma özelliği göstermez. Deyimleşme dereceleri, deyimi oluşturan sözcüklerle deyim anlamı arasındaki ilişkinin uzaklık durumuna göre“Birinci Dereceden (Tam Deyim), İkinci Dereceden (Yarı Deyim), Üçüncü Dereceden (Deyimsi) Deyimler”olmak üzere üç grupta incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Expressions are revealing the troops of the mindset of a nation and world concept. On the basis of lexicalized mania, the words or phrases are to sign a new meaning in the case stripped of lexical meaning. The Karakhanid Turkish text of the Turkish language has an important place in terms of vocabulary. The Karakhanid Turkish is the first stadia on developing the written Islamic Central Asia and old Turkish literary language between the 11th and 13th centuries. This study was conducted to evaluate the semantic Karakhanid Turkish phrases used in the text. These texts are: Kutadgu Bilig, Dîvânü Lugâti't Türk, Atebetü'l Hakâyık ve Kur'an Tercümeleri (Quran translations). To examine the lexicalizing process starts by realizing that semantic connections which refer to why and what to do of creative expression to use something else instead. In our study this process, the group is investigated based on the establishment of four separate ways. Meaning we might call transfer events or meaning;“Phrase transfer (metaphor), metonymy (metonymy), analogy (simile) and allusions (allusion)”constitutes the foundation of the road block. In addition, all statements do not show the same degree of stereotypes feature. Lexicalized degree are sorted by distance relationship between the statement constituting words with the phrase meaning“First Degree (Full statement), Second Degree (Semi statement), Third Degree (full statement) Statements”has been studied in three groups.
Benzer Tezler
- Klasik Çağataycadan Modern Özbekçeye geçişte deyimler ve deyimlerde meydana gelen değişimler
Idioms and changes in idioms in the transition from classical chagatai̇ to Modern Uzbek
BURCU YILMAZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Kutadgu Bilig'de zaman
Time in Kutadgu Bilig
BUSE SEVİNDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAĞFİRET YUNUSOĞLU
- Karahanlı Türkçesinde kelime grupları
Word groups of Karakhanid Turkish
ASLI ZENGİN
Doktora
Türkçe
2013
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZCAN TABAKLAR
- Karahanlı Türkçesi sözlüğü
Karahanli Turkish dictionary
EMEK ÜŞENMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BİLÂL AKTAN