Muhyî'nin Şehd-i Ebrâr isimli manzum dört halife menâkıbnâmesi (İnceleme-metin)
Muhyî's four caliphs poetic menâkibnâme called Şehd-i Ebrâr (Review-text)
- Tez No: 459474
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKAN YEKBAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 365
Özet
Terim olarak menâkıbnâme, Hz.Peygamber'in, İslâm halifelerinin, sahabelerin ve diğer İslâm büyüklerinin hayatlarını ve üstün özelliklerini anlatan eserlere verilen addır. Menâkıbnâmeler hem öğüt verici, öğretici olmaları, olağanüstü nitelik taşımaları hem de dillerinin sade olması sebebiyle çok sevilmiş ve okunmuşlardır. Menâkıbnâmelerin yazılışında sosyal, siyasal ve ekonomik sebepler bulunmaktadır.İncelememize konu olan Şehd-i Ebrâr'da dört halifenin menkıbelerinin yanı sıra Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve Hz.Zeynel Âbidin'in menkıbeleri anlatılmaktadır. Muhyî Efendi bu eseriyle ehl-i sünnetin, dört halife ve ehl-i beyt hakkındaki tutumunu yansıtmaktadır. İslâm dünyasında ilk ayrılıklar Hz. Osman'ın şehit edilmesiyle başlar. Ardından Cemel ve Sıffin savaşları, Hz.Ali'nin şehit edilmesi ve son olarak ta Hz.Hüseyin'in şehit edildiği Kerbelâ hadisesiyle İslâm âleminde kapanması mümkün olmayan derin yaralar açılır. Bu olaylar neticesinde Müslümanlar arasında bölünmeler yaşanmış ve ilk üç halifenin halifeliğini kabul etmeyen bir grup ortaya çıkmıştır. Râfızîler adı verilen bu grup Şehd-i Ebrâr'da eleştirilir. Muhyî Efendi, Şehd-i Ebrâr'da ilk dört halifenin menkıbelerini ve üstün meziyetlerini anlatarak Hulefâ-i Râşidîn'in Allah katındaki değerlerini ortaya koymakta, Râfızîlerin ve onların yolunda giden çeşitli fırkaların, ilk üç halifeyi reddeden tutumlarını eleştirmektedir. Hz.Hüseyin'in şehit edilmesi hadisesine değinmekte ve onu şehit edenlerin Allah'a nasıl hesap vereceklerini sorgulamaktadır. Hz.Hasan, Hz.Hüseyin ve Hz.Zeynel Âbidin'in üstünlüklerini menkıbelerle ortaya koyarak bu kişilerin tüm İslâm âlemindeki değerlerini ifade etmekte, Râfızîlerin İslâm ümmetini ayrıştıran tutumuna karşı çıkmaktadır.Muhyî Efendi'nin Şehd-i Ebrâr isimli eseri, İslâm ümmetini ayrılığa sevk eden tutumlara karşı çıkan manzum bir menâkıbnâmedir. Bu açıdan çok kıymetli bir kültür hazinesidir.
Özet (Çeviri)
Menakıbnâme as a phrase, is the name given to pieces of art narrating the lives and superior features of Prophet Mohammad, Islam caliphs, companions and other important Islamic figures. Menâkıbnâmes were appreciated and read a lot due o their teaching, advising and extraordinary character and their simple language. There are social, political and economical reasons why Menâkıbnâmes were written. In Şehd-i Ebrâr which is subject to our study the anecdotes of Prophet Hasan, Prophet Hussein and Prophet Zeynel Âbidin were also narrated as well as the anecdotes of four caliphs. With this piece of art, Muhyî Efendi reflected the attitude of Ehl-i Sünnet about four caliphs and ehl-i beyt. First separations in Islamic world started with the martyrization of Prophet Osman. After that Cemel and Siffin wars, martyrization of Prophet Ali and finally Kerbela event where Prophet Hussein was martyrized, caused unfixable deep wounds in Islamic world. As a result of these events, separations started among Muslims and a group which did not accept the caliphate of first three caliphs appeared. This groups named Rafizis is criticized in Şehd-i Ebrâr. Muhyî Efendi narrated the anecdotes and superior features of first four caliphs in Şehd-i Ebrâr and accordingly presented the values of Hulefâ-i Râşidîn from Allah's point of view and criticized the attitudes of Rafizis and some parties following them, regarding their denial of first three caliphs. It stressed the event where Prophet Hussein was martyrized and questioned how his murderers will payback to Allah. He presented the superiorities of Prophet Hasan, Prophet Hussein and Prophet Zeynel Abidin by anecdotes, expressed the values of these people in Islamic world and defied the attitude of Rafizis which separates Islamic community.The piece of art named Şehd-i Ebrâr which was written by Muhyî Efendi is a poetic anectode which defies the attitudes separating Islamic community. From this aspect, it is a very valuable cultural treasure.
Benzer Tezler
- Muhyî-i Gülşenî Şehd-i Ebrâr (Dil incelemesi-metin-dizin )
Muhyî-i̇ Gülşenî Şehd-i Ebrâr (Language analysis, text, index )
NÜLÜFER ÇELİK
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHAT ÜSTÜNER
- Muhyî-i Gülşenî' nin Şehd-i Ebrār Mesnevîsi: İnceleme - metin
Başlık çevirisi yok
CEREN ULUSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CİHAN OKUYUCU
- Muhyi'nin Sürûr-Efzâ adlı mesnevisi
Mathnavi named Sürür-eEfza of Muhyi
GÜLSER ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKırklareli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAŞPINAR
- Muhyî'nin Manzum İbtidâ-Nâme tercümesi (İnceleme-Metin)
Muhyi's Ibtida-Nama translation (Analysis-Text)
METİN AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELAMİ TURAN
- Halvetî Muhyî'nin Sürûr-Efzâ adlı mesnevisi
Halvetî Muhyî's Mathnawi of Sürûr-Efzâ
DİLA AKÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAT ÖZTOPRAK