İşçi mücadelesi ve işletme yönetiminde emek denetimi: Türkiye üzerine bir inceleme
Labour struggles and labour control in firm management: Aresearch about Turkey
- Tez No: 464698
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDÜLKADİR ŞENKAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: İşçi mücadelesi, emek denetimi, işletme yönetimi, Taylorizm, Neo-Taylorizm, Türkiye, Labor struggles, labor control, busines management, Taylorism, Neo-Taylorism, Turkey
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalışma Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Politika Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 276
Özet
Kapitalist ve kapitalizm öncesi üretim tarzlarına içkin üretim ilişkilerinin sorunsuz bir şekilde yürütülmesini sağlayan en önemli araçlardan birisi emek denetimi uygulamalarıdır. Emek denetimi, kapitalist sınıf tarafından işçi sınıfı mücadelelerine karşı kullanılan bir yönetim stratejisidir. Emek denetim aygıtlarının gelişim ve değişim süreçlerine yön veren temel etken de işçi sınıfı mücadelesidir. Bu bağlamda, çeşitli emek denetim araçlarından bahsetmek mümkündür. Emek denetimine ve bir bütün olarak işletme yönetimine dair fikirlere ve uygulamalara yön veren işletme yönetim teorileri bunlardan birisidir. F. W. Taylor'ın 1800'lü yılların sonuna doğru esaslarını oluşturduğu Bilimsel Yönetim Yaklaşımı'nın (Taylorizm) ilk örneğini teşkil ettiği ve sonrasında birtakım bilimsel araştırmaların sonucunda ortaya konulan ilkelere göre oluşturulan diğer yönetim teorileri işletme yöneticilerine bu konuda yol göstermektedir. Öte yandan, işçi mücadelesi ve emek denetimi arasındaki ilişki tarihsel bir düzlem üzerinden takip edilebilir. Örneğin; Bilimsel Yönetim Yaklaşımı 19. yüzyılın sonuna doğru büyüyüp güçlenen Amerikan işçi sınıfı mücadelelerinin; İnsan İlişkileri Yaklaşımı, işçi sınıfı tarafından Bilimsel Yönetim uygulamalarına yöneltilen tepkinin ve Birinci Dünya Savaşı ile 1929 Ekonomik Bunalımı'nın sonucu olarak ABD ve Avrupa'da ortaya çıkan huzursuzluğun; Toplam Kalite Yönetimi Yaklaşımı ise (Neo-Taylorist Japon Yönetim Yaklaşımı) fordist üretim ve yönetim rejiminin yarattığı yıkımdan dolayı 1960'lı yılların sonuna doğru tüm dünyayı baştan başa saran grevlerin, kitlesel eylemlerin ortaya çıkardığı yaklaşımlardır. Benzer bir düzlem, Batı ülkelerinde olduğu gibi belirgin nitelikler sergilemese de, Türkiye örneği üzerinden de tanımlanabilir. Bu anlamda, özellikle 90'lar sonrasında yaygınlaşan Toplam Kalite Yönetimi uygulamalarının, 70'li yılların sonlarına doğru güç kazanan; 12 Eylül 1980 darbesiyle engellenen ve 80'li yılların sonuna doğru tekrar canlanan işçi sınıfı mücadelelerine karşı sermaye sınıfı tarafından getirilmiş bir cevap olduğu düşünülebilir. Bu çalışmada amaçlanan, emek denetimi ve işçi mücadelesi arasında kurulan ilişkiye dair kuramsal bir çerçeve çizmek ve bu çerçevenin Türkiye koşullarında ne şekilde oluştuğunu ortaya koymaktır. Mücadele-denetim ilişkisinin kolektif işçi sınıfı hareketlerinin yanı sıra, daha mikro bir boyutta ve makro boyuta ek olarak, işletmeler düzeyinde ne şekilde gerçekleştiğini ve geliştiğini göstermek amacıyla da bir saha çalışması yapılmış ve bu saha çalışmasının bulguları metne eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Labor control practices are one of the most important instruments in ensuring the smoothness of capitalist relations of production and modes of production before capitalism. Labor control is a management strategy that capitalist bloc has employed against the struggles of the working class. Those struggles have historically been in a dialectical relation with the labor control process which has led up various control tools. In this contex, it is possible to refer various labor control instruments. Herein, management theories ome to the fore of the labor control heading the management strategies and practices of the firms. Other management Theories" hinged on Scientific Management Approach (Taylorism) F. W.Taylor proposed at the end of 1800s and formed in line with the certain scientific principles guide the managers in their control of labor. In addition, the relation between labor struggle and control is historical. For instance, Scientific Management Approach as the outcome of the struggles of the working class of the late 19th century in the USA; Human Relations Approach as a response to the class-based turmoil of Europe and the USA as a result of labor reaction to the Scientific Management Approach, World War I and 1929 Economic Crisis; Total Quality Management (Japanese Management Approach) conditioned upon the worldwide general strikes and mass protests of the late 1960s caused by Fordist regime of production and management display the course of this relation. A similar course of events, whereas it does not point out clear-cut features as in the western countries, appears in Turkish case as well. In this sense, total management practices that have become widespread in the aftermath of 1990s come into the picture as a reaction of the bourgeois against the class struggles of the labor which grew stronger through the end of the 1970s, were blocked with the 1980 military coup and revitalized through the end of 1980s. The purpose of this study to draw a theoretical frame concerning the relation that associated with labor control and labor struggle and to search out how this frame occurs at Turkey conditions. There is also a fieldwork to indicate how the relationship between control and struggle becomes and develops at plants at the micro level along macro level; and the results of that fieldwork were added on thirth chapter of this study.
Benzer Tezler
- İnsan kaynakları yönetiminin ihmal edilen fonksiyonu çalışma ilişkileri: Manisa-İzmir alan araştırması
Neglected function of human resources management labor relations: Manisa-İzmir field survesy
SERAP DEMİRLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeManisa Celal Bayar Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİNÇ KÖSE
- Metal üretimi yapan işletmelerde yalın yönetim üzerine bir çalışma
A study on lean management in metal manufacturing companies
ABDULKADİR KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAŞMET GÖKIRMAK
- Ödülün iş tatmini üzerine etkisi ve bir uygulama
Başlık çevirisi yok
RAMAZAN ÇERİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
İşletmeGebze Yüksek Teknoloji Enstitüsüİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OYA ERDİL
- Türkiye'de sendikacılık hareketi (Hak-İş örneği)
The Labor unionism movement in Turkey (For example: Hak-İş)
ALİ ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriKırıkkale ÜniversitesiDOÇ. DR. ÖMER ÇAHA