1960-1980 yılları arası Yeşilçam dönemi Türk Sinemasında argo söylemi: Türkân Şoray filmleri örneklemi
The use of slang between 1960-1980 Yesilcam movies:sample of Turkan Şoray's movies
- Tez No: 474443
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FATMA BİNNUR ERDAĞI DOĞUER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Sahne ve Görüntü Sanatları, Linguistics, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 260
Özet
Osmanlı Devletinin büyük bir coğrafyada hüküm sürmesi ve bünyesinde bulunan, değişik kültüre sahip toplulukların bir arada yaşaması Türk argosunun zengin bir yapıya sahip olmasını sağlamıştır. Ancak kullanırlarının genellikle halkın alt tabakalarından oluşması, içinde bulundukları kültür gereği argonun standart dile göre kaba bir yapıda olması nedeniyle halk tarafından bayağı olarak görülmüş, kayış dili, lisan-ı erazil, lisan-ı hezele, külhanbeyi ağzı şeklinde adlandırılmıştır. Bununla birlikte üçüncü şahıslardan gizlenme amacı ile üretilmiş olan argonun gün yüzüne çıkartılması ve Türk diline kazandırılması amacıyla, genellikle derlem ve sözlük çalışmaları yapılmıştır. Türk sinemasında özellikle toplumsal gerçekçilik akımı ile karakteri olduğu gibi verme çabası ön plana çıkmış ve bu gaye ile karakterlerin mensubu olduğu toplum tabakasına uygun konuşma biçimleri oluşturulmuştur. Örneğin hırsızlık yapan bir kişinin saf, argodan yoksun, standart Türkçe ile konuşması yerine argo kelime ve deyimlerin var olduğu bir Türkçe ile konuşması sağlanmıştır. Ayrıca argonun içinde mizah ve mecaz barındırması sebebiyle komedi filmlerinde sıkça argoya başvurulmuştur. Argonun sinemada kullanımının incelenmesi adına Türk sinemasının 1960-1980 yılları arası Türkan Şoray'ın rol aldığı filmler seçilmiştir. Türkân Şoray'ın örneklem olarak tercih edilmesinde melodramdan komediye birçok farklı tarzda filmde rol alması, farklı akımlara mensup yönetmenler ile çalışması etkili olmuştur. Tez kapsamında Şoray'ın rol aldığı 159 film incelenmiş ve filmlerde kullanılan kelimelerin tespitinin yanında, sözlüklerde bulunmayan fakat filmlerde argo olarak kullanılan kelimelerin anlamlandırması yapılmıştır. Bu kelimeler“*”işareti ile belirtilmiştir. Tespit edilen kelimelerin anlamlandırması yapılırken baş kaynak olarak seçilen Hulki Aktunç-Büyük Argo Sözlüğü(Tanıklarıyla) eseri kulanılmış, Aktunç'un eserinde olmayan kelimeler için farklı kaynaklar taranmıştır. İncelenen filmlerin türleri, filmlerin hangilerinde argo söylem tespit edildiği, argo söylemlerin film türlerine, cinsiyete, statüye göre dağılımları grafiklerle gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Ottoman Empire's domination in a large geography and the coexistence of different cultures in the world have enabled the Turkish Argos to have a rich structure. However, the fact that the users are from the lower layers of the people, because the culture they are in is rough according to the standard language, it is called kayış dili, lisan-ı hezele, lisan-ı erâzil by the public. Along with that, in order to bring out the slang produced with the aim of concealing from the third parties and bring it to the Turkish language, studies of compilation and lexicography have been carried out. The Turkish cinema has made an effort to give the audience the character of being a character with the social realism movement ,and with this aim appropriate forms of speech have been formed for the community layer in which the characters belong. For example, a burglar is provided with the ability to speak with a Turkish language that has slang words and idioms instead of pure, argodaness, standard Turkish. In addition, because of the humor and metaphor in slang, there's often referred to slang in comedy films. In order to examine the use of the slang in the cinema, the films in which Türkan Şoray played a part between the years 1960-1980 were chosen. Türkan Şoray films were preferred as a sample because Şoray has played a role in many different kinds of film from melodram to comedy, and worked with directors from different cultures. In this context of this thesis, 159 films in which Şoray played a role were examined and the meaning of the words used in the films were determined besides the words which are not in the dictionaries but used as slang in the film. These words are indicated by the“*”sign. While the meanings of the detected words were given, Hulki Aktunç-Büyük Argo Dictionary (with witnesses), which was selected as the main source, was used and different sources were searched for words not in Aktunç's work. The types of movies examined, the slang discography of the films, and the distribution of slang discs by film genres, genres and status are shown graphically.
Benzer Tezler
- Türk kimliğinin inşasında Türk sinemasının rolü: Tarihi filmler ve Cüneyt Arkın örneği
Effective of Turkish cinema of the Turkish identity: Turkish historical movies and popularity of Cüneyt Arkın
MEHMET ALİ ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sahne ve Görüntü SanatlarıBeykent ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT ÜRER
- Türkiye'de 2000'ler sinemasında taşraya dönüşün sosyopolitik ve kültürel söylem evrenleri
Sociopolitical and cultural discourse of returning to the provinces in cinema in Turkey after the 2000s
ZAHİDE NİHAN DOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN TUTAL
- 1960 – 1980 yılları arası Türk ve Amerikan Western film afişlerinin göstergebilimsel açıdan çözümlenmesi
Semiotic analysis of Turkish and American Western film posters between the years of 1960-1980
HANDAN ÜNAL YORULMAZLARDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Güzel SanatlarSüleyman Demirel ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZKARTAL
- 1960-1980 yılları arası beş yıllık kalkınma planlarının irdelenmesi
Assessment of five-year development plan of years between 1960-1980
CEM BEYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
EkonomiMaltepe Üniversitesiİktisat Politikası Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ONUR KUMBARACIBAŞI
- 1960-1980 arası sosyalist Türk öykücülüğünde eğilimler
Trends in socialist Turkish storytelling between 1960-1980
VOLKAN GEMİLİ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELÇUK ÇIKLA