Kişilik özellikleri ile tükenmişlik ilişkisinde psikolojik sermayenin etkileri
The effects of psychological capital upon the relationship between personality traits and burnout
- Tez No: 501455
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA FEDAİ ÇAVUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Kişilik, Kişilik Özellikleri, Tükenmişlik, Psikolojik Sermaye, Personality, Personality Traits, Burnout, Psychological Capital
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Bugünün dünyasında, aynı çalışma ortamında birlikte çalışan bireyler genellikle farklı karakterler sergilerler ve her biri diğerinden farklı kişilik özelliklerine sahiptir. Çalışanlar görevlerini yerine getirirken farklı çevre ve koşullar içerisinde bulunurlar. Beklentiler, roller, arkadaşlar, çalışma ortamı, örgütsel sistem, kültür, yöneticiler, iş yükü, sosyal hayat vb. gibi sayılabilecek tüm bu farklılıklar bireylerin davranışlarını pozitif ya da negatif yönde etkilemektedir. Kişilik, bireysel farklılıkları ayırt etmek olarak tanımlanmaktadır ve bu araştırma kişilik özellikleri, psikolojik sermaye ve tükenmişlik arasındaki yakın ilişkiye odaklanmaktadır. Kişilik özellikleri ve tükenmişlik arasındaki ilişkiyi, ara değişken olarak psikolojik sermayenin hangi bileşeninin ne kadar etkileyebildiğinin belirlenmesi önemlidir. Literatürde kişilik, tükenmişlik ve psikolojik sermaye konularına ayrı ayrı odaklanan çeşitli çalışmalar mevcuttur fakat ilgili literatürde hiçbir çalışma bu üçlü ilişkiyi ele almamıştır. Bu çalışma, Türkiye'de farklı kamu kurumlarında aktif olarak çalışan ve tesadüfi olarak seçilmiş 416 Türk personel örneklem ile psikolojik sermayenin etkisi altında, tükenmişlik ile ilişkide olan kişilik özelliklerini incelemiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde, tükenmişlik boyutlarının çoğu kişilik özellikleri tarafından negatif yönlü olarak etkilenmiştir ve bu tükenmişlik boyutlarının çoğunun, psikolojik sermayenin 4 boyutu ile negatif ilişkili olduğu görülmüştür. Bu sözü geçen 4 psikolojik sermaye boyutu da pozitif yönlü olarak 5 alt boyuttan oluşan kişilik özellikleri ile ilişkili bulunmuştur. Örneğin 5 faktör kişilik özelliklerinden biri olan yeniliklere açıklık, tüm tükenmişlik ve psikolojik sermaye boyutlarıyla pozitif ilişkili çıkmıştır. Öte yandan, psikolojik sermaye alt boyutu olan dayanıklılık ise tüm tükenmişlik boyutlarıyla negatif yönde ilişkili bulunmuştur. Dışadönük kişilik özelliğinin tüm tükenmişlik boyutlarıyla negatif ilişkili çıkması da, böyle bir kişiliğe sahip bireylerin, daha az tükenmişlik yaşayacakları yorumunu beraberinde getirmektedir. Aynı zamanda analiz sonuçlarımıza göre, dışadönük kişilik özelliği, psikolojik sermayenin tüm alt boyutlarıyla pozitif yönde ilişkilidir. Kişilik özellikleri ile tükenmişlik arasındaki ilişki, kısmen de olsa psikolojik sermaye boyutlarının etkisinde kalmıştır. Bu durum, psikolojik sermayenin, kişilik özellikleri ile tükenmişlik ilişkisinde kısmi ara buluculuk rolü oynadığı şeklinde sonuçlandırılabilir. Doktora tezi olarak hazırlanmış bu araştırma, gelecek çalışmalara ışık tutma amacını taşıyan önemli bir yere sahiptir. Araştırma sonuçları, gelecekteki karşılaştırmalı analizler ve araştırmalar için farklı çıkarımlar açısından ele alınabilir.
Özet (Çeviri)
In today's World, people who are working together with others at a same workplace generally demonstrate different characteristics and each of them have different personality traits. While workers or employees are doing their share of a task, they have a place in different environments and conditions. These dissimilarities such as expectations, roles, friends, work environment, organizational system, culture, managers, work load, social life, and so on positively or negatively affect individuals' behaviors. Personality is defined as distinguishing features of individuals and this research focuses on the opinion of close relationship between personality traits, psychological capital and burnout. It is important to describe how many and which of the components of Psychological Capital as an intervening variable can affect the relationship between personality traits and burnout. There are various studies seperately focused on personality, burnout, and psychological capital but none of them have discussed yet this trio relationship in relevant literature. This study examined personality traits in relation to burnout under the effects of psychological capital with a sample of 416 randomly selected Turkish workers who are actively working in different public organizations in Turkey. According to the analyses and results of this research, it is seen that most of the burnout dimensions were negatively influenced by personality traits and most of these 3 dimensions of burnout are in a negative relationship with four Psychological capital components and most of these 4 components are positively related with 5 dimensions of personality traits. For example, it has been found that openness to experience which is one of the 5 personality traits is positively related to all dimensions of burnout and psychological capital. On the other hand, resiliency as a dimension of psychological capital has been found in a negative relationship with all dimensions of burnout. Extravert personality trait in a negative association with all 3 dimensions of burnout brings along the interpretation that extraverted individuals will face burnout less than others. By the way, according to our analysis results, extraversion is positively related to all dimensions of psychological capital. The relationship between personality traits and burnout is partially influenced by psychological capital dimensions. It can be resulted that psychological capital plays a partial mediator role in relationship between personality traits and burnout. This research, as a doctoral dissertation, has a significant place in aiming to light the way of future researches. Results can be discussed in terms of different implications for future comparative analyses and researches.
Benzer Tezler
- Tıp fakültesi öğrencilerinde kendine zarar verme davranışı ve intihar: Psikolojik sermaye, sosyal sermaye, belirsizliğe tahammülsüzlük, tükenmişlik, eylemlilik ile ilişkisinin incelenmesi
Investigation of deliberate self-harm and suicide among medical students: The relationship with psychological capital, social capital, intolerance of uncertainty, burnout, and agency
HİLAL SUBAŞI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEZAN BİLDİK
PROF. DR. ZEKİ YÜNCÜ
- Kişilik ve psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik üzerine etkisi
The effect of personality and psychological resilience on burnout
MELEK ÇETİNKAYA OCAK
- Moderating effects of employees' dark and light personality traits and cultural tendencies in the relationships of workplace mistreatment with work-related outcomes
Çalışanların karanlık ve aydınlık kişilik özelliklerinin ve kültürel değişkenlerin iş yerinde kötü muamele ve iş ile ilgili değişkenler arasındaki ilişkilerde düzenleyici rolü
ELİF BİNGÜL
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikolojiÇankaya ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI GÖNCÜ KÖSE
- Bankacılık sektöründe kişilik özellikleri, yöneticiye güven ve tükenmişlik ilişkilerinde aracılık rolleri
İntermedi̇ary roles between personal trai̇ts, trust to the manager and burnout i̇n banki̇ng sektor
HALİME SEMRA TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÇİĞDEM KOŞE DEMİRAY
- Psikolojik danışmanların kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Analysing of relationship between personality traits and burnout levels of psychological counselors
YAKUP CAMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEYLA ERCAN