Kıpçak grubu Türk dillerinde olumsuzluk
Negation in Kıpchak group of Turkic languages
- Tez No: 505306
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEVLÜT ERDEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
İletişimin en etkili yolu olan dil, kullanıcılarının aktarmak istediği her iletiyi yansıtabilecek güce sahiptir. Söz konusu iletiler onaylayan ve doğrulayan ifadeler kadar reddeden, inkâr eden, olumsuzlayan beyanlar da olabilmektedir. Her dilin kendi ilkeleri ve kuralları olduğu düşünüldüğünde evrensel bir ihtiyaç olan olumsuzluk kategorisinin de her dilde başka görünümlerde olması olağandır. Tonlama, belirli bir yapı yokluğu, olumsuzlayıcı enklitikler, öge sıralamasında değişiklik dillerin olumsuzluk işaretleme yöntemlerinden yalnızca birkaçıdır. Türkçe ise dış açılı olumsuzluğun çekim ile yapıldığı bir dildir. Fiil kök ve gövdelerine getirilen standart olumsuzlayıcı ile temel olumsuzluk elde edilir. Ancak birçok dilde olduğu gibi isim tümcelerinin, fiil tümcelerinin, isimlerin ve fiillerin olumsuzlanması farklı metotlarla sağlanmaktadır. Bu çalışmada dilbilimsel olumsuzluk Türkçenin yapısı, olumsuzluk stratejileri ve olumsuzluğun etkilediği seviye dikkate alınarak Tümcesel Olumsuzluk, Morfolojik Olumsuzluk ve Sözlükbirimsel Olumsuzluk olmak üzere üç başlığa ayrılmış; Kıpçak grubu Türk dillerinde görülen olumsuzluk bu kategoriler kapsamında incelenmiştir. Tümcesel Olumsuzluk kapsamına standart olumsuzlayıcı ile kurulan olumsuzluk, standart olumsuzlayıcı kullanılmaksızın elde edilen olumsuzluk, geniş zamanın olumsuzu, olumsuz ek fiil kuruluşu, ne...ne bağlacı, çoklu olumsuzluk ve soru yoluyla olumsuzluk dahildir. Morfolojik Olumsuzluk kapsamında Türkçe -sXz yapım eki ile Arapça gayr-, Farsça nâ- ve bî- ön eklerinin olumsuzladığı sözcükler ele alınmıştır. Doğal olumsuzluk ve olumsuz varlıksal tümce kurucusu ise Sözlükbirimsel Olumsuzluk dâhilindedir.
Özet (Çeviri)
YARBA, Simge, Negation in Kipchak Group of Turkic languages, Master's Thesis, Ankara, 2018. The language is the most effective way of communication and has the ability to reflect every message that users want to convey. This messages may be refusing, denying, negating expressions as well as comfirming expressions. Each language has its own principles and rules therefore the category of negation, which is a universal requirement, may be seen in various forms on every language. Intonation, absence of certain structure, negative particles are only a few of negation methods of languages. On the other hand Turkish provides basic negation through inflection. Basic negation is constituted by suffixing standard negator to verbal root and stem but as in many langugaes nominal sentence, verbal sentence, nouns ve verbs are negated in different forms. In this study, linguistic negation is grouped as Sentential Negation, Morphological Negation and Lexical Negation by considering structure and strategies of Turkish and the level that negation affects; Negation in Kipchak group of Turkish languages has been examined within these categories. Negation that established with standard negator, negation that established without standard negator, negation of aorist, the negative copula, the negative connective ne…ne 'neither…nor', multiple negation and negation whereby questioning are included to Sentential Negation. In Morphological Negation, words that negated by Turkish suffix -sXz and Arabic prefix gayr-, Persian prefixes nâ- ve bî- discussed. Inherent Negation and constituent of existential negation are examined in the content of Lexical Negation.
Benzer Tezler
- Kıpçak grubu Türk dillerinde -GAn ekiyle oluşturulan yan cümleler
Non-finite clauses with the -GAn suffix in Kipchak Turkic
AYŞEGÜL ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Kırgız Türkçesinde isim yapma
Кыргыз тилиндеги атоочтун жасалышы
TATYANA NURİAHMETOVA
Doktora
Kırgızca
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî esasında Memlük-Kıpçak sahasında yazılan sözlüklerdeki söz varlığı üzerine inceleme
The examination on the vocabulary in the dictionaries written in the Mamluk-Kipchak period basis on Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî
FATMA MOHAMED AHMED ELTAMIMI ELSHERBINI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Kıpçak grubu Türk dillerinin karşılaştırmalı ses bilgisi
The Comparative phonology of the Turkic languages in Kipchak group
SÜER EKER
Doktora
Türkçe
1998
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALAT TEKİN
- Kuzey-Batı (Kıpçak) grubu Türk lehçelerinde çokluk şekilleri
North-West (Kipchak) Turkish dialects plural forms
İLKER AVCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİM KÜÇÜK