Tarihî Türk lehçelerinde klitikler (8-15. yüzyıl)
Clitics in historical Turkish dialects (8th-15th century)
- Tez No: 515229
- Danışmanlar: PROF. DR. LEYLA KARAHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 708
Özet
Klitikler, tek başına belirli bir anlam ve işleve sahip olmayan; başka bir kelimeye bağlanarak kendine özgü çeşitli fonolojik, morfolojik, sentaktik ve semantik özellikler sergileyen morfemlerdir. Kelime ve eklerle ortaklaşan ve farklılaşan yönlerinin bulunması nedeniyle tipolojik özellikleri tam ve net bir şekilde belirlenemeyen klitikler, kendi içerisinde heterojen bir kategori oluşturmaktadır. Vurgu taşımamaları ve bu nedenle fonolojik olarak başka bir kelimeye bağlı olmaları gibi morfofonolojik özellikleriyle bağlı bir morfem görünümündeki klitikler sentaktik açıdan ise bağımsız bir morfem olarak değerlendirilebilir. Tüm dillerde dilin yapısına bağlı olarak ek ile kelime arasında özellikler sergileyen, genellikle edat, bağlaç, parçacık, tanımlık gibi işlevsel kelime kategorisinde yer alan veya leksikal bir unsurun ekleşme süreci olarak tanımlanabilecek gramatikalleşmenin ara aşamasını temsil eden klitikler bulunmaktadır. Bu çalışmanın konusunu tarihî Türk lehçelerindeki klitikler oluşturmaktadır. Klitik kavramının teorik ve kuramsal açıdan ele alındığı ilk iki bölümün ardından 8-15. yüzyıllar arasındaki tarihî Türk lehçelerinde belirlenen klitikler yapı ve işlevleriyle incelenmiştir. Tarihî Türk lehçelerinde klitikler yapı ve işlevleri bakımından parçacık özelliği taşıyan, gramatikalleşmenin ara aşamasını oluşturup ekleşme özelliği gösteren klitikler ve klitik benzeri özellikler sergileyen morfemler olmak üzere üç bölümde ele alınmıştır. Böylece özelde tarihî Türk lehçelerinde, genel olarak ise Türkçede klitik kavramı belirlenerek klitiklerin fonolojik, morfolojik, sentaktik ve semantik özellikleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Clitics are morphemes that do not have a specific meaning and function on their own and exhibit various distinctive phonological, morphological, syntactic and semantic properties by depending another word. Clitics have feautures which is both similar with words and affixes and different from them. For this reason, complete and certain definition of clitic and their typological features can not be made. Due to morphophonological features such as stress incoherence and phonologically depending to another word, clitics can be regarded as bound morpheme, but syntactically they acts like an independent morpheme. In all languages, there are clitics which exhibite characteristics between word and affix and usually found in functional word category such as prepositions, conjunctions, particles, definitions or representing the intermadiate stage of grammaticalization, which can be defined as a process of attachment a lexical item. In this study, clitics in the historical Turkish dialects were discussed. In the first two chapters clitic concept is evaluated. Following chapters clitics which is determined in the historical Turkish dialects between 8th-15th centuries have been examined with their stuctural and functional features. Clitics in the historical Turkish dialects treated in three parts: clitics which have features particles, clitics that show the intermadiate stage of grammaticalization and exhibit affix-like characteristics, and clitics which have clitic-like features. Thus, in particular, in historical Turkish dialect, in generally Turkish clitics was determined and tried to reveal phonological, morphologizal, syntactic and semantic features of clitics.
Benzer Tezler
- Tarihî Türk lehçelerinde ünsüzler
Consonants in historical Turkish dialects
YILMAZ İNCE
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BURAN
- Tarihi Türk lehçelerinde ölüm ile ilgili söz varlıkları
The words related with death in historical Turkish dialects
HAKAN SARITİKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DilbilimKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA TANÇ
- Tarihi Türk lehçelerinde bitki isimleri
Plant names in historical dialect of Turkish
ÖZLEM BAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇETİN PEKACAR
- Tarihî Türk lehçelerinde hastalık adları (VIII – XV. yüzyıl)
Disease names in historical Turkish dialects (VIII – XV. century)
EMEL PULURLUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER
- Tarihî Türk lehçelerinde ve çağdaş Sibirya Türk lehçelerinde zamirler
Pronouns in historical Turkish dialects and contemporary Siberian Turkic dialects
SALİH MEHMET ARÇIN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE AKİLE NASKALİ