Kıbrıs ağzı ve Türkiye Türkçesi dil özelliklerinin karşılaştırılması
Cyprus dialect and the Turkish language spoken by the mainland Turkey
- Tez No: 51727
- Danışmanlar: PROF.DR. ENİSE KANTEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Education and Training, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
ÖZET Akdeniz'in küçük bir yıldızı; Kıbrıs Adası. Tarih boyunca stratejik bir önem taşıyan ve bu bakımdan da bir çok ülkenin dikkatini çeken minik bir ada. Osmanlı imparatorluğu'nun bu ada üzerindeki egemenliği Kıbrıs halkı üzerinde kalıcı izler bırakmıştır. Fakat ne yazık ki Türk kültürü ve güzelim Türkçemiz çeşitli etnik nedenlerden dolayı arı bir dil olmaktan uzaklaşmış ve farklı bir ağız özelliğini ortaya çıkarmıştır.“Kıbrıs Ağzı ve Türkiye Türkçesi'nin Dil Özelliklerinin Karşılaştırılması”adı altında hazırlanan bu çalışma 6 bölümden oluşmaktadır. Her bölüm içerdiği özellikler bakımından aşağıdaki gibidir. I. BÖLÜM Bu bölümde Kıbrıs sözcüğünün kaynağı, coğrafi durumu, stratejik önemi, Osmanlıların adaya yerleşmesi, adada yaşayan Türklerin ve Rumlar'ın kökeni, adanın İngiliz egemenliğine girişi ve diğer toplumlarla Kıbrıs Türkleri arasındaki dil-kültür ilişkisine yer verilmiştir. Tarihi bir gelişim izleyen bu bölümde kültür konusuna da değinilmiştir. Bir toplumun özünü ve tarihi birikimini oluşturan kültürle; yine toplumların kalbini oluşturan dil incelenmiş ve dil-kültür etkileşimi dile getirilmiştir. II. BÖLÜM Bu bölüm tanımlardan oluşmaktadır. Dil, Türkiye Türkçesi, Türkçe'nin leh çeleri, şive, ağız yanında, bu çalışmanın konusunu oluşturan Kıbrıs Ağzı konusunda tanımlayıcı bilgiler verilmiştir. 129Dilsiz bir toplum, ruhsuz bir insana benzer. Her toplumun kendi kültürünün özelliklerini yansıtan bir dili vardır. Zaman, dili hem olumlu hem de olumsuz yönde etkileyen önemli bir etkendir. İşte zamanla dilde meydana gelen bu değişiklikler şive, ağız ve lehçelerin oluşmasını sağlamaktadır. Kıbrıs Ağzı da tıpkı Türkiye'nin kuzeyinde kullanılan Karadeniz Ağzı gibi İstanbul Türkçesi'nden sadece söyleyişte farklılıklar göstermektedir. III. BÖLÜM Bu bölümde Kıbrıs Ağzı ile Türkiye Türkçesi arasındaki ses bilgisel özellikler bir bütün halinde incelenmiştir. Alfabemizi oluşturan ünlü ve ünsüz sesler çeşitli dil kuralları adı altında örneklerle verilmiştir. Ayrıca bu bölümde Kıbrıs Ağzı'na ait ses bilgisel özellikler gösterilirken Türkiye Türkçesi'yle de bir karşılaştırma yapılmış bulunmaktadır. IV. BÖLÜM Bu bölümde sözcük türlerinde görülen farklılıklar üzerinde durulmaktadır.“ile”bağlacı ve“ile”edatı arasındaki farklılıklar örnek cümleler üzerinde Türkiye Türkçesi'yle karşılaştırmalı bir şekilde verilmiştir. Büyük Ünlü Uyumu Kuralı'na uymayan“ile”sözcüğü, Kıbrıs Ağzı'nda farklı biçimlerde bu uyuma uymaktadır. Yine bu bölümde 'ken' ulacı da örnek cümlelerle Türkiye Türkçesi'yle karşılaştırmalı bir biçimde gösterilmiştir. V. BÖLÜM Bu bölüm Kıbrıs Ağzı'na İngilizce'den ve Rumca'dan geçen sözcüklerle Kıbrıs Ağzı'nda kullanılan bazı sözcüklerin Türkiye Türkçesi'yle karşılaştırmalı bir biçimde incelendiği bölümdür. 130Dildeki etkileşimlere de yer verilen bu bölümde İngilizce'nin ve Rumca'nın Kıbrıs Ağzı'na etkisi örnek sözcüklerle verilmeye çalışılmıştır. Kıbrıs Ağzı'nın ses bilgisel dil özelliklerini taşıyan bazı sözcüklerin de Türkiye Türkçesi'ndeki karşılıkları örnek sözcükler üzerinde gösterilmiştir. VI. BÖLÜM Bu bölümde Kıbrıs Ağzı ile Türkiye Türkçesi arasındaki farklılıklar ses bilgisel özellikler yazılı ve sözlü edebiyatımızdan örneklemelerle gösterilmiştir. Sözlü edebiyatımızın bir ürünü olan maniler halk arasında yaşamaktadır. İşte ağızdan ağıza gelerek söylenen ve ilk söyleyeni belli olmayan, halka mal olmuş bu manilerin Kıbrıs Ağzı'ndaki varlıkları Türkiye Türkçesi'yle karşılaştırmalı olarak bu bölümde ele alın maktadır. Yazılı edebiyatımızda ağız özellikleri ise 'tiyatro' edebi üzerinde gösterilmiştir. Kıbrıslı araştırmacı yazar Özden Selenge'ye ait olan 'Ağustos Böceklerini Unutma' adlı tiyatro eseri Kıbrıs Ağzı'nın ses bilgisel özelliklerini en iyi biçimde okuyucuya aktaran eserlerimizden biridir. Kıbrıs Ağzı ve Türkiye Türkçesi bir anneyle çocuk gibidir. Burada etkileyen durumunda olan Türkiye Türkçesi anneyi, etkilenen durumunda olan Kıbrıs Ağzı da bir çocuğu simgelemektedir. Bu nedenle ne Türkiye Türkçesi Kıbrıs Ağzı'ndan ne de Kıbrıs Ağzı Türkiye Türkçesi'nden ayrılamaz. Toplumların kültürünü yansıtan bir ayna olan dil gibi, Kıbrıs Ağzı da Kıbrıs halkının kültürünü ve tarihini yansıtmaktadır. Bu çalışma Kıbrıs Ağzı ve Türkiye Türkçesi dil özelliklerini karşılaştırmalı bir biçimde sözcük, cümle ve sözlü-yazılı edebiyat ürünleri üzerinde incelemektedir. Sonuç olarak denilebilir ki dil-kültür ilişkileri toplumların kültür, yaşantı ve konuşma biçimlerini etkileyen ve yön veren önemli bir etkileşim kaynağıdır. 131
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Cyprus, a small island in the Mediterranean, drew the attention of many tribes and ethnic groubs for centuries because of its strategic position. The people of Cyprus certainly influenced by The Ottoman culture and civilization. The Ottomans ruled the is land for centuries. Unfortunately Turkish culture and Turkish language passed through a stage of metamorphose under the influence of different ethnic groubs and tribes living in the island. The result was the creation of different dialects in the Turkish language. This piece of work under the heading“Cyprus Dialect and Turkish language spoken by the mainland Turkey”compares and contrasts the features between the two dialects. PARTI This part deals with the origin of the word Cyprus geographical and strategic importance of Cyprus, the rule of the Ottomans in the island, ancestors of the two com munities living in the island mainly Turkish and Greek Communities, the British sov ereignty in the island and the linguistic and cultural relations of the Turkish Community with other ethnic groups in the island. Culture which reflects the historical heritage and the origin of a community and language relations between communities were studied. PART II This part deals with information about the Cyprus Dialect as compared to Turk ish language spoken in the mainland Turkey and its different dialects. A community without a language is like a man with no heart. Every community has its own language which reflects its culture. Time has a positive as well as a negative effect on the language. This leads to the creation of different dialect, like the dialect spoken in the northern part of Turkey differs in the spoken language. 132PART III In this part phonetic differences between the Cyprus Dialect and the Turkish Language spoken in the mainland Turkey was studied. Letters in the Turkish alphabet, including vowels were throughly investigated. A comparison was also made between The Turkish Language spoken in Turkey and phonetics of the Cyprus Dialect. PART IV This part deals with word formations. The word“with”is both used as a conjuc- tion and as an adverb in The Turkish Language. Examples of sentences where“ile”is used as a conjuction and as an adverb were given in The Turkish Language. The word“ile”is used differently in the Cyprus Dialect. The conjuction“while”is also used in different sentences to show the difference in its usage in Cyprus Dialect and The Turk ish Language. PARTV In this part foreign words which entered The Cyprus Dialect from The British and Greeks were investigated. Also a comparison of some words used differently in The Cyprus Dialect and The Turkish Language was made. How The English and Greek Language affected The Turkish Language spoken in the island was illustrated with examples. Some words which bear a distinct phonetic changes in The Cyprus Dialect were compared with the same words in The Turkish Lan guage. PART VI Vivid examples of differences in the phonetics between The Cyprus Dialect and The Turkish Spoken in Turkey can be seen both in the written and spoken language. 133Proverbs are still popular among the people. These proverbs are all anonymous. The proverbs in The Cyprus Dialect are contrasted with those in The Turkish Language. The features of Cyprus Dialect can be seen in plays and dramas. Cypriot play wrighter Öz den Selenge demonstrates this in her Play“Ağustos Böceklerini Unutma”. The Cyprus Dialect and The Turkish Spoken in Turkey are like mother and child. They cannot be separated from each other. Turkish Language spoken in Turkey which has a dominant effect on Cyprus Dialectis the mother and Cyprus Dialect is the child. The relation between the two is very strong and cannot be underestimated. Cyptus Dialect, like culture, reflects the historical heritage of the Cyprus peo ple. In short one can say that language and culture relations dominates ways of liv ing and communication skills. 134
Benzer Tezler
- Kıbrıs Baf ve Limasol Türk göçmenlerinin ağzı
Başlık çevirisi yok
NARİN AĞA BATKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEYLA KARAHAN
- Kıbrıs ağzının ölçünlüleşmesi, Kıbrıs Türk ağzındaki sözvarlığının Türkiye Türkçesine dönüşmesi
The Standardization of Cyprus Turkish dialect, convertion of the vocabulary of Cyprus Turkish dialect to Turkey's Turkic languages
AHMET PEHLİVAN
- Kıbrıs Türk masalları (derleme - inceleme)
Turkısh Cyprus tales (choosing-studying)
TÜRKAN ÖZKUTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYMA GÜNGÖR
- Eratosthenes Denizaltı Dağı' nın jeofizik (gravite ve manyetik ) özelliklerinin incelenmesi
Investigation into the geophysical (gravity and magnetic) properties of eratosthenes Seamount
EZGİ ERBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Jeofizik MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. NURİ DOLMAZ
- Limyra cam buluntuları (1969-2012) ve Doğu Akdeniz cam ticareti
Glass finds from Limyra (1969-2012)and the glass trade in the Eastern Mediterranean
SELDA BAYBO