Geri Dön

Ahlakın kaynağı olarak aklın ve dinin rolü: Ebu Bekir er-Râzî ve Gazâlî örneği

Role of the religion and intellekt as the source of morality: Example of Abûbakr ar- Râzi and Ghazâli

PDF İndir

  1. Tez No: 551973
  2. Yazar: NURULLAH ENES HISIM
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KAMİL CİHAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Ahlak Felsefesi, Ebu Bekir er-Râzî, Gazâlî, Akıl, Vahiy, Heva, İrade, Philosophy of Ethics, Abu Bakr al- Râzî, Ghazâlî, Intellect, Revelation, Enthusiasm, Willpower
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 97

Özet

Bu çalışmada Ebu Bekir er-Râzî (ö. 313/925) ve Gazâlî'nin (ö. 505/1111) ahlak felsefelerinin genel karakterini, konuyla alakalı olarak aklın fonksiyonlarını, iyi ve kötü hakkındaki düşüncelerini ve eylemlerin iyi-kötü ya da ahlakî-gayr-ı ahlakî şeklinde nitelendirilebilmesinde akıl ile vahyin konumlarını ele aldık. Râzî'nin, felsefî sisteminde akla son derece önem verdiğini, aklın insana sağladığı imkanlardan bahsettiğini tespit ettik. Râzî'ye göre; insanoğlu eylemlerini, diğer canlılardan üstün olmasını sağlayan aklın rehberliğinde gerçekleştirmelidir. Ebu Râzî'nin akla bu denli bir rol verirken, diğer bir ifadeyle epistemolojik anlamda güvenilir bilgi üretme hakkı tanırken, onun bu işlevini olumsuz yönde etkileyecek bazı nefsani güçlerden de bahseder. Bunlardan bir tanesi hevadır. O, hevayı insanı kötü yola sevk eden, insanın gerçek doğruyu bulmasını engelleyen bir unsur olarak görmektedir. Burada filozof, hevayı kontrol altına almanın ve sınırlandırmanın her akıl sahibi kişiye zorunlu olduğunu düşünür. Gazâlî de genel olarak felsefesinde aklın sunduğu imkanlardan ve bilgi üretebileceği alanların sınırlarından bahsederken ayrıca vahyin önemine vurgu yapmıştır. Ona göre aklın değeri bilinmeli ve şerefinden asla şüphe edilmemelidir. O aklı, dinin dayanağı ve ilahi teklifin muhatabı sayar ve din ise ancak akıl ile ortaya çıkıp varlığını onunla sürdürebilir. Gazâlî aklı, bir bilgi kaynağı olarak görmesine rağmen, metafizik alana ilişkin bazı konularda aklın tek başına hakikati ortaya koyamayacağını, aklın da sınırlarının olduğunu düşünmektedir. Gazâlî, ahlakın kaynağı meselesiyle ilgili olarak da“ahlaki değerler fiillerin bizatihi özellikleridir ya da bu değerler fiillerin değişmez nitelikleridir”fikrine karşı çıkmış, iyilik ve kötülüğün tayin edicisinin de din olduğunu ifade etmiştir. Her iki düşünürün güvenilir bilgiye ulaşma noktasında akla önem verdikleri tespit edilmiştir. Onlara göre aklın insanın gerek dış dünyasını idrak edebilmesi gerekse de tanrıya ilişkin bilgilere ulaşması noktasında aklın yetkinliği merkezi konumda bulunmaktadır. Râzî aklın güvenilir bilgi üretmesine hevanın engel olacağını düşünürken, Gazâlî ise aklın iç ve dış faktörlerin etkisinde kaldığından dolayı her zaman ortaya koyduğu bilgilere güvenilemeyeceğine dikkat çeker. Böylece her iki düşünür de aklın gerek içsel gerekse de dışsal faktörlere bağlı olarak ortaya koyduğu hükümlere bazen güvenilemeyeceğini ifade etmiş olurlar.

Özet (Çeviri)

In this study, in which we examine the moral perceptions of Abu Bakr al-Râzî and Al-Ghazâlî, we discussed the general character of their moral philosophies, the functions of reason in the philosophy they produce, their thoughts about good and bad, and the positions of reason and revelation in the characterization of actions as good-bad or moral-immoral. We have determined that Râzî, in his philosophical system, attaches utmost importance to reason, mentions the possibilities that reason provides to man. According to Râzî, human beings must carry out their actions under the guidance of the mind, which allows them to be superior to other living beings. While Abu Râzî gives such a role to his mind, in other words, the right to produce reliable information in epistemological terms, he also talks about some of the sensual forces that would negatively affect his function. One of them is enthusiastic. He sees enthusiasm as an element that drives the mind astray and prevents intelligent man from finding his true guide. The philosopher here considers that it is imperative for every intelligent person to control and limit the desire. Ghazâli's philosophy in general, he emphasized the importance of the revelation while talking about the possibilities offered by the mind and the limits of the areas where he could generate knowledge. According to him, the value of the mind should be knomn and should never be doubted by his honor. He counts the mind, the most well-deserved creature, the basis of religion and the interlocutor of the divine offering and religion can only emerge and survive with reason. Although Ghazâli considers his mind as a source of knowledge, the most important basis of thinking, he thinks that intelligence alone cannot reveal the truth on some issues related to the metaphysical field, and that there are limits to the mind. Ghazâli opposed the idea of“moral values are the per se characteristics of verbs or these values are the immutable properties of verbs.”It has been determined that both thinkers attach equally importance to the point of reaching reliable information. According to them, the mind has a central position at the point of realization of the outside world of Man and reaching the information about God. According to Râzî, while thinking that reason will prevent the enthusiasm to produce reliable information, he thinks that one should be free from the effects of enthusiasm in this process. The Ghazâli points out that because the mind is under the influence of internal and external factors, it cannot always rely on the information it reveals. Thus, both thinkers have expressed that the mind cannot be trusted sometimes to the rules that it sets out based on both internal and external factors.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    113696

    Fahreddin Er-razi'de bilgi teorisi

    Knowledge theory of Fahreddin Er-Razi

    HÜSEYİN ARAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    DinYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. MEHMET KUBAT

  2. Tez No

    41781

    Sosyolojik açıdan devlet teorileri

    Başlık çevirisi yok

    MUHİTTİN SAĞIRLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1995

    Kamu Yönetimiİstanbul Üniversitesi

    Sosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FİKRET GEZGİN

  3. Tez No

    902731

    Ahmed Nazif'in hayatı, Hakikat-i Müşrika adlı eserinin çeviri yazısı ve değerlendirilmesi

    Ahmed Nazif's life, translation and evaluation of his work titled Hakikat-i Müşrika

    YUSUF ATICI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    FelsefeKastamonu Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN COŞAR

  4. Tez No

    364800

    İbn Rüşd'ün din-felsefe ilişkisi bağlamında ahlâkın konumu

    The state of ethics in the context of religion-philosophy relation of Ibn Rushd

    VEDAT YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    DinDokuz Eylül Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATİH TOKTAŞ

  5. Tez No

    590955

    Ahmet Hamdi Akseki'nin ahlak görüşü

    Ethical view of Ahmet Hamdi Akseki

    MEHMET DİNÇEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinErciyes Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET KAMİL CİHAN

Geri Dön