Farsça üzerinden Türkçeye alıntılanmış Arapça menşeli kelimeler
Words with Arabic origins that were borrowed into Turkish via Persian
- Tez No: 554934
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Arapça, Farsça, Türkçe, alıntılama, alıntı kelimeler, anlam değişmeleri, Arabic, Persian, Turkish, borrowing, loanwords, semantical change
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Türk dili, tarih içerisinde pek çok dil ile etkileşim içerisinde olmuştur. Farklı dillerden kelime ve gramer özelliklerini alıntılamış yahut başka dillerin söz varlığına veya gramer yapılarına etki etmiştir. Bu diller arasında Arapça ve Farsçanın, Türkçenin en çok etkileşimde bulunduğu dillerden olduğu görülmektedir. Türkçe, bünyesinde menşei bu iki dilden olan binlerce kelime barındırmaktadır. Bilhassa tarihsel bağlamda baktığımızda Farsçanın Arapça ve Türkçe arasında bir aracı rolüne sahip olduğunu ve Türkçedeki Arapça menşeli bazı kelimelerin Farsça üzerinden alıntılanmış olabileceğini düşünmekteyiz. Zira Arapça menşeli kelimeleri yakından incelediğimizde Türkçede ve Farsçada kaynak dilde olmayan farklı anlamlarda kullanıldıkları dikkatimizi çekmektedir. Bu durum bizi, Arapça menşeli kelimelerin her üç dildeki anlamlarını karşılaştırmaya yönlendirmiştir. Böylece Farsça ve Türkçede aynı anlam değişmesine uğramış kelimeleri tespit ederek bu aracı rolü ortaya çıkarmak ihtiyacı duyulmuştur. Örneklem olarak Prof. Dr. Emrullah İşler'e ait Türkçede Anlam Kaymasına Uğrayan Arapça Kelime Ve Kelime Grupları isimli çalışmanın birinci bölümündeki kelimeler ele alınmıştır. Anlam değişmesine uğramış Arapça menşeli bu kelimelerin Arapça, Farsça ve Türkçedeki anlamları sözlükler üzerinden tespit edilmiş, hangi anlamlarda buluştukları ve hangi anlamlarda ayrıldıkları tablolar üzerinden gösterilmiştir. Sonuç olarak kelimelerin %42'sinin Türkçe ve Farsçada aynı anlam değişmesine uğradığı ortaya çıkmıştır. Bu durum bize bazı Arapça kelimelerin Farsça üzerinden Türkçeye alıntılanmış olabileceğini göstermiştir.
Özet (Çeviri)
The Turkish language has interacted with many languages throughout history. It has borrowed lexicon and grammatical features from other languages or had an impact on their vocabulary and grammatical structure. Among these languages, Arabic and Persian can be considered as the most interacted languages with Turkish. Turkish contains thousands of words with an origin from these two languages. Particularly, when taking the historical context into account, we realize that Persian has an intermediary role between Arabic and Turkish. Based on that, we argue that some words with the Arabic origin might have been borrowed from Persian. Yet, when we examine words with the Arabic origin closely, the use of these loanwords in Turkish and Persian with different meanings which do not exist in the source language draws significant attention. This led us to compare the meanings of those words with the Arabic origin in each of the three languages. Thus, there is a need for bringing out this intermediary role, ascertaining words which have changed semantically in Persian and Turkish in the same direction. As for the sample of this study, we employed the words in the first section of the study of Prof. Dr. Emrullah İşler entitled Türkçede Anlam Kaymasına Uğrayan Arapca Kelime ve Kelime Grupları. Meanings of these words with the Arabic origin that has changed semantically have been ascertained in Arabic, Persian and Turkish through dictionaries and displayed in tables to present the meanings they coincide and differentiate. As a result, %42 of words has changed semantically in Turkish and Persian in the same direction. This reveals that some Arabic words might have been borrowed to Turkish through Persian.
Benzer Tezler
- Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi örneğinde 17. yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Farsçadan alıntılanan bağımlılaştırıcı bağlaçlar
Subordinative conjunctions borrowed from Persian in seventeenth-century Ottoman Turkish with reference to Evliyâ Çelebi's Seyâhatnâme
ÖZNUR DURGUN
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Vahyî-zâde Mehmed İznikî ve Sahâifü'l-İber Letâifü's-Siyer
Vahyi-zade Mehmed Iznikî and Sahā'ifu'l-Iber Lata'ifu's-Siyer
MEHMET HALİT AYAR
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA YILDIRAN SARIKAYA
- Ahmedî'nin iskender-nâme'sinde XIV. yüzyıl sosyal hayatı
Social Life in XIV. Centry in Ahmedî's İskender-nâme
DAMLA MİMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MELİKE GÖKCAN TÜRKDOĞAN
- Ferîdüddîn-i Attâr'ın Tezkiretü'l-Evliyâ'sının Türkçe tercüme nüshaları üzerinde mukâyeseli bir inceleme
A comparative study on the Turkish translation copies of Farîduddîn Attâr's Tadhkirat al-Awliyâ
NESİBE KABLANDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Dilbilimİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ÖZTÜRK
- Ana dili Farsça olan B1 ve B2 seviyesindeki İranlıların yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yazma becerisiyle ilgili karşılaştıkları sorunlar
Iranians at B1 and B2 levels whose mother tongue is Persian writing in teaching Turkish as a foreign language the problems that they face with their skills
GAMZE BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMEL NALÇACIGİL ÇOPUR