Avrupa para sistemi ve ECU
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6298
- Danışmanlar: Belirtilmemiş.
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Para Banka Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 78
Özet
ÖZET 1970 yılında doların egemen para (Key Currency) niteliğini yitirmesi ve 1971 'de altına olan konvertibil i- tenin kalkması ile uluslararası para sisteminde köklü deği şiklikler meydana geldi ve dünya sabit kur mekanizmasın dan, yüzen kur *(Fle>8ting Pes) mekanizmasına geçti. Bu arada AET ülkeleri meydana gelen değişimin sonucu olarak,“Yılan Sistemini”kurdular. Yılan sisteminde, ülkelerin ulusal paralarımn-önceden bel irlenmiş- merkezi pariteleri birbir lerine göre ve dolara göre belirTri bir bant içinde dalgalan maya bırakılmışlardır. Yılan sistemi fırtınalı bir ortam olarak nitelendirilebilmek uluslararası para piyasalarında sakin bir bölge yaratmayı başarmıştır. Fakat buna rağmen“Yılan Sistemi”mutlu bir deneme değildir, ingiltere ve İrlanda girdikten 3 ay sonra sistemi terk etmişlerdir. Çünkü, rezervlerinin önemli bir bölümünü kaybetmişlerdir. Fransa bir daha dönmemek üzere sistemi bırakmıştır. Sistem 1970'li yılların sonuna doğru Belçika, Danimarka, Lüksemburg Hollanda ve B.Almanya 'nın oluşturduğu“Alman Bankası Zonu”nu temsil ediyordu. Diğer taraftan, Amerikan idaresinin dolar üzerindeki egemenliğinin zayıflaması ve yüzen kur sisteminin enflasyo- nist olduğunun anlaşılması yeni arayışlara neden olmuştur. Avrupa, Fransa ve B.Almanya 'nın öncülüğünde ekonomik ve politik bir bütünleşmeye yöneldi. Avrupa, Amerikal ı ' lara karşı basit parasal düzenlemelerden daha fazla bir şeyler yapmak istiyordu. Bu amaçla“Avrupa Para Sistemi”(APS) kuruldu. APS kurma düşüncesi ekonomik bir karardan ziyade, pol i tik bir karardı.2 - îtalya her zaman Avrupa'nın politik ve ekonomik bütünlüğünün yanında olmuştur. Ancak, Fransız-Alman işbir liğine yine de kuşku ile bakıyordu, italyanlar, Liret için özel geniş bant sağlayarak yatıştılar. Danimarka ve Benelux ülkeleri gibi daha küçük ekonomiler Batı Almanya ile yakın bağlantı içindedirler ve çoğunlukla Alman Markı'- mn hareketini takip etme eğilimi içindedirler. İngilizler ise“Yılan Sistemi”ndeki felaketten sonra APS'ye soğuk bak maktadırlar. Fransa ise bu yüzyılın başından beri istikrarlı kur politikaları lehinde olmuştur. Bu nedenle kur istikrarını amaçlayan bir sistem Fransız hükümetleri için avantajlı bir durumdur. Batı Almanya 1920'lerde ve 1930'larda iki büyük enflasyon dönemi geçirmişti.Bunun korkulTu ekonomik ve poli tik sonuçları hala Alman'ların aklındadır. Bu nedenle enf lasyonu kontrol etmeyi amaçlayan her sistem Batı Alman hükü metleri tarafından desteklenme eğilimi içinde olacaktır. Sonuç olarak bu ülkeler AET içinde daha ileri derecede eko nomik ve politik bütünleşmeyi görme arzusundadırlar. Böylece“Yılan Sistemi”nden daha karmaşık bir sistemin kuruluş aşama sına gelinmiştir. Bu sistem eskisinden daha esnek ve zorunlu olmalı idi. Parasal ve ekonomik bütünleşme girişimlerinde yeni bir başarısızlık ilerisi için zorluklar yaratacaktır. APS 13 Mart 1 979 ' da operasyona girdi. 0 günden beri APS ve sistemin köşe taşı olan ECU türlü güçlüklere rağmen, olumlu gelişmeler kaydetmiştir. Topluluk önündeki en önemli engel, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi' sorunudur. Avrupa'lı bir insan Hamburg'dan Paris'e taşınabilmel i, Londra'dan ev eşyası alabilmeli ve komşu ülkede yeni bir işe başlayabilme! idir. Bunun için de finansal engellerin kaldırılması gerekmektedir. Bu nedenle Avrupa Birliği için bir liberizasyon politikası uygulanmaktadır. Amaç, 1922'lerde gerçek bir iç pazarı tamamlamaktır. Liberizasyon programı3 - Avrupalıların sahip oldukları tüm prodüktif kaynakların optimal dağılımı için gereklidir. Ayrıca, APS politik biri iğin gel içiminin mayasıdır. Avrupa'da parasal enteg rasyonun nihai amacı kurulacak“Avrupa Merkez Bankası”tarafından tedavüle çıkarılan tek bir Avrupa parası veya ECU'dur. Bu amaca hemen ulaşmak güçtür. Ancak bu Avrupa' nın uzun dönem perspektifinin bir parçasıdır. Ayarlanabilir kur sistemi bugün için APS'nin nirengi noktasıdır. APS parasal entegrasyon sürecini hızlandırmak la beraber, aşırı iyimser olmamak gerekir. Çünkü, halen enflasyon oranları emeğin birim maliyetleri, bütçe açıkları, büyüme oranları, faiz hadleri gibi büyüklüklerde ülkeden ülkeye değişen belirgin farkı! ıklar mevcuttur. Neticede APSnin amaçlarını şöyle özetleyebileceğiz; a- Katılımcı üye iülkelerin ekonomilerinin daha yüksek derecede yakınlaşması. b- Bu ülkelerin kamu politikalarının uyumlaştırılması, özellikle enflasyonun kontrolü ve yakınlaşma amacı. c- Kur istikrarı. d- ECU'nun merkezi rolünün arttırılması. e- Topluluk ülkeleri arasında bütünleşmenin daha ileri seviyelerine doğru bazı hareketlerin gerçekleşmesi. önceleri APS Yılan Sistemi'ne benzer bu mekanizma ile operasyona girmişti.“EMS Grtd”adı verilen sistem şöyle çalışmaktadır; üye ülkeler tarafından anlaşma ile belirlenen merkezi kurlar belli aralıklarda - + % 2,25 - dalgalanmaya bırakılırlar. Fakat, dalgalanmaya bırakılan kurlar bu sınırlara gelmeden önce“Sapma Eşiği”(Divergence Threshold) denilen tehlike sınırlarında ilgili ülkenin- 4 - Merkez Bankası müdahale eder.“. Bu bir erken uyarı meka nizmasıdır. Daha sonra, daha etkin bir sistem olan ”ECU Sistem“ e geçildi. ECU sistemde merkezi kurlar ilgili üye ülkenin ECU karşılığıdır. Diğer bir deyişle merkezi liurlar üye ülkeler tarafından önceden tesbit edilmezler. Kur mekanizması içinde paritelerin istikrarı, ECU'- ya dikkate değer bir istikrar verir. ECU kuru kombine bir nitelik taşır. Portekiz ve ispanya dışında tüm AT ülkeleri nin paraları ekonomilerinin nisbi ağırlıkları ölçüsünde ECU sepetinde temsil edilirler ve ECU'yu oluştururlar. Bu durum ECU'ya istikrar karakteri verir. ECU kur mekanizmasına İngiltere ve Yunanistan girmemiştir. İtalya ise t % 6'lık. bir bant içinde dalgalanır. (Diğer paralar + 2,25'lik bantta dalgalanmaktadır). ECU ”Sabit Sepet“ niteliğindedir. Bu nedenle serbest piyasada rahatlıkla kullanılır. İki tür ECU vardır. Resmi ECU ve özel ECli^'dur. Resmi ECU APS Merkez Bankalarının altın ve dolar rezervlerinin % 20'sinin her üç ayda bir değişimi ile yaratılır. Diğer bir deyişle ”Resmi ECU“ APS Merkez Bankalarının altın ve dolar rezervlerinin bir kısmının yeni adıdır. Konvertibl değildir, piyasada alınıp satılmaz. 'Öte yandan, özel ECU konvertibl dir. AT kurumları ”i veMerkez Bankası özel ECU bulundurabilirler. Bankalarda ECU mevduat hesabı açtırıla- bilinir, özel ECU'nun değerinin garantisi özel bankaların verdikleri sözdür. Merkez Bankaları özel ECU için garanti vermezler. Ancak, özel ECU sepetleri bileşen paralara kon vertibl olduğu için onun deneri Merkez Bankalarının kombine para p o 1 i t i k a sıtnn ' 'd 3' ^y.&n“; &t t n r.. 1983 yılından itibaren ECU tahvilleri Euro-Bond piyasasında önem kazanmaya başladı. 1983 yılında Dolar ve Markın arkasından üçüncü sırayı aldı. ECU tahvilleri- 5 yoğun olarak Avrupa ülkelerinde olmakla beraber, bütün dünya'da ihraç edilmektedir, ülke olarak en fazla ECU tahvili İtalya'da çıkarılmaktadır. ECU tahvil inin yoğun olarak alıcı bulduğu piyasalar Belçika ve Lükseniburg ' tur. Bunun dışında, İsviçreliler, Japonlar ve Amerikal ılar.da en çok ECU tahvili isteminde bulunanlardır. ECU tahville rinin çoğunluğu sabit kurlu tahvil niteliğindedir. ECU uluslararası ticarette kullanılan bir para haline gelmiştir. Bazı Avrupa ülkeleri ithalat ve ihracat ödemelerinde ve bazı çok uluslu şirketler iç kliring işlem lerinde ECU kullanmaktadırlar. İtalya -ve Fransa bugüne kadar ECU'nun en aktif ticari kullanıcılarıdır. 1985 yılın da OECD tarafından ticari referans faiz oranı belirlenmiş tir. Ayrıca, ECU seyahat çekleri, ECU cinsinden Euro-Cheque' - ler, kredi kartları ve nihayet 50 ECU altın para ve 5 ECU gümüş para ECU'nun ticari kullanımının yaygınlaşmasını sağ layan örneklerdir. ECU'nun yaygın kullanımının sağlanmasın da en büyük görev ticari bankalara düşmektedir. Avrupa'da ticari bankaları kamu sektörüne ödünç ver mede bir önceki yükümlülüğü olup olmadığı ? Ticari banka ların sınai ve ticari şirketlerde pay sahibi olma durumları ? Ticari bankaların müşterilerine çeşitli bankacılık ve yar dımcı hizmetler sunması bakımından incelediğimizde, çeşitli farklılıklar görürüz. Yelpazenin bir ucunda İngiltere, İtalya ve Danimarka gibi az sayıda ticari bankanın etkin olduğu bir sisten varken, yelpazenin diğer ucunda Fransa ve yine İtalya'da olduğu gibi, mevduatın büyük kısmının ulusal banka ların kontrolü altında olduğunu görürüz. İngiltere'de ise bankacılık diğer sistem ülkelerine göre daha uluslararası niteliktedir. Bu hali ile bankacılık sistemi Avrupa bütün leşmesi ve ECU için olumsuz görünüm sunmaktadır. APS Merkez Bankalarına baktığımız zaman, bir tarafta Alman Merkez- 6 - Bankası, Bundesbank, tamamen bağımsız bir görünümde, diğer uçta ise Fransa Bankası büyük ölçüde devlet dene timi altındadır. Lüksemburg ve Belçika Bankaları ise bankaların gözetiminden bile sorumlu değillerdir. Diğer Merkez Bankaları bu iki uç arasında bir yerlerde kalmak tadırlar?1. Bu durum ECU yaratması ve Avrupa para politika sını yönlendirecek bir ”Avrupa Merkez Bankası“ kurulması nın güçlüklerini göstermektedir. ECU'nun kullanımının yaygınlaşması kliring işlem lerini yüklenen ticari bankaların yetersiz kalmasına neden olmuştur. Gerçek bir kliring birliği için çal ışmalar yapmış ve bu amaçla ”ECU Banka Birliği“ 1985 yılında kurulmuştur. Ancak ”ECU Banka Birliği henüz ECU Swap mekanizmasını işle- tebilen, kredi yaratıcı işlev üstlenebilen nitelikle gerçek bir kliring birliği görünümünde değildir. Bugün ECU kliring sistemi“ECU Bank Birliği”ile beraber“Uluslararası ödeme ler Bankası”(BIS) tarafından yürütülmektedir. Avrupa Bakanlar Konseyi toplantılarında alınan bir kararla 1989'dan geçerli olmak üzere ECU değişimlerinin Topluluk organları ve Merkez Bankaları dışında üçüncü ülke lerin eşit kuruluşları ile de yapılmasına izin verildi. Böy lece ECU Topluluk dışı ülkeler tarafından daha çok kullanıl ma aşamasına gelmiş bulunuyor. Bunun en önemli örneklerin den biri de Hollandalıların Meksika'dan az Ç satın alımını içeren anlaşmada borçların bir kısmının ECU ile ödenmesini Meksika Hükümetinin kabul etmesidir. APS'nin çözüm bekleyen başlıca sorunlarından biri de, ingiltere'nin APS'ye tam üyeliğidir. İngiltere içinden ve dışından çeşitli kişi ve kuruluşlar tarafın'dan APS'ye tam katılıma çağrılmaktadır/İngiltere bu kararı almada oldukça ihtiyatlı davranmaktadır. Pound'un petro-currency- 7 niteliği diğer APS paralarına göre daha değişken olmasına yol açmaktadır. Böylece, Paundu belli sınırlar içinde tut mak İngiltere Bankası'mn sık müdahalelerini getirebilir. Ayrıca faiz oranlarında da geniş marjlı sapmalar olabilir. Bütün bunlar hiç istenmeyen enflasyonist belirtilerdir, öte yandan, tüm APS ülkeleri gibi ingiltere'de enflasyonu kontrol etmeyi amaçlayan iktisat politikaları uygulamakta dır. Fransa ve Belçika gibi ülkeler APS'ye katılımın enflas yonu kontrol altında tutmayı kolaylaştırdığı kanaatindedir- 1 er. AT'a girme isteğinde olan Türkiye'nin Topluluğun mayasını oluşturan APS'ye katılması söz konusudur. Ancak, APS'nin yukarıda bahsedilen oluşum nedenleri ve artan başarısına ve ayrıca çözümleyemediği sorunlara bakılırsa, Türkiye için APS'ye katılımın bugün için olanaksız olduğu söylenebilir. Türkiye oldukça yüksek enflasyon oranı, kronik işsizlik sorunu ve parasının konvertibl olmaması nedeni ile çok yakın gelecekte APS'ye katılması güçtür, üte yandan, cari işlem açıklarındaki iyileşmeler, KİT'lerde yapılan yeniden yapılanma ile bütçe açıkları üzerindeki baskıların azaltılması APS'ye katılım için olumlu gelişmelerdir. Ancak, bu aşamada Türkiye dış ticaretinin yarısına yakın bir kıs mını AT ülkeleri ile yaptığından, TL.'nın ECU sepetine bağ lanması iç fiyatlar ve kur istikrarı açısından faydalı ola bilir. Ayrıca, 1989 yılı içinde Türkiye'de ECU endeksli tah vil ihracı gündeme gelmiştir. Daha önce Alman ve Japon piya salarında tahvil ihraç eden Tür firmaları, ECU endeksli tah vil ile de Euro-bond piyasasına girmiş olacaklardır. Sonuç olarak APS kurulduğu günden beri - 13 Mart 1979 sürekli gelişmiş, sistemin temelini oluşturan ECU giderek yaygın kullanım alanı bulmuştur. ECU uluslararası para sis teminde bir diğer sepet para SDR (Special Drawing Rights)ile karşılaştırıldığında, çok daha başarılı olduğu görül mektedir. Ancak, APS ve ECU'nun önünde çözümlenmesi gere ken önemli engeller mevcuttur. Her şeye rağmen - en azından bugüne kadar alınan mesafelere bakarak - APS'nin nihai geli şimi için iyimser olmak gerekir. APS'nin nihai amacı gerçek bir Avrupa farasal Fonunu veya Avrupa Merkez Bankasını kura^ bilmektir. Jean Monnet'in dediği gibi“Pol itika sadece müm kün olabilen şeylerin sanatı değil, aynı zamanda bugün imkansız gibi gözüken şeyleri yarın olanaklı kılma sanatı dır da !”
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Avrupa Para Birliği hedefi ve ECU'nun kullanımının yaygınlaşmasının dünya para sistemi üzerindeki etkileri
Başlık çevirisi yok
AYŞE İLGAN NECİPOĞLU
- Türkiye'de 500 büyük firmada döviz kuru riski yönetimine ilişkin bir saha araştırması
Başlık çevirisi yok
OSMAN KARAMUSTAFA
- Avrupa para sisteminin incelenmesi ve Maastricht Anlaşması'nın etkileri
An Analysis of the european monetory system and the effects of the Maastricht Treaty
SEDA SAYINALTIN
- Avrupa para sistemi, günümüzdeki durumu, sistemin başarısı ve Türk lirası'nın sisteme uyumu
Başlık çevirisi yok
HAYRİ BARUTCA
