Polisiye edebiyatımızda çeviri eylemine ilişkin kavramların yeniden okunması
Re-thinking the concepts regarding act of translation in Turkish crime fiction
- Tez No: 654611
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
Polisiyede alegori çevirisini konu alan bu tezde, II. Meşrutiyet döneminde yayımlanan ilk telif polisiye serileri tartışmaya açılmıştır. İlk telif polisiye edebiyat serileri, edebiyat dizgemizde özgün eser olarak kabul görmesine rağmen batılı polisiye serileriyle benzerlikleri nedeniyle taklit/özgün ikilemi çerçevesinde tartışılmıştır. Eserlerin batılı polisiye serilerle olan benzerliklerinin çeviribilim alanında incelenmemiş olması tezin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Türün ilk örneği olarak kabul edilen ve 1913-1914 yılları arasında Ebusüreyya Sami'nin kaleme aldığı Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni tezin inceleme nesnesi olarak seçilmiştir. Bu tez çalışmasının amacı, Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni vakası özelinde II. Meşrutiyet'te basılan ve edebiyat dizgemizi özgün-taklit odağıyla şekillendiren ilk telif polisiye serilerinin rolü ve önemini çeviribilim bakış açısıyla incelemektir. Bu amaçla erek metnin erek kültür alıcıları için işlev gören bir metin olduğunu ileri süren Hans J. Vermeer'in Skopos kuramı tezin kuramsal çerçevesini oluşturmaktadır. Çeviri sürecine yön veren unsurlar ise André Lefevere'in“ideoloji”ve“poetika”kavramları ışığında incelenmiştir. Polisiye edebiyat çevirisi alanında yapılan çalışmalar, polisiyenin ulusal alegorileri üretmekte en önemli araçlarlardan biri olduğunu ve polisiye edebiyat eserlerindeki alegorilerin çeviri yoluyla erek toplumun alegorilerine dönüşebildiğini göstermiştir. Bu doğrultuda, polisiyede alegori çevirisi alanında çalışmalar yapan Alistair Rolls'un polisiyede alegori çevirisine ilişkin kavram tartışmaları metin incelemesine yön vermiştir. Bu çalışmada,“te'lif”kavramının Osmanlı'da çeviri yoluyla yazma anlayışına dayalı bir yaratıcı aktarım yöntemi olduğu görülmüş ve toplumların edebiyat geleneklerinde farklı terimlerle açıklanan alegori çevirisi yöntemlerinin çeviri geleneğimizdeki karşılığının“çeviri yoluyla yazma olarak telif”olduğu saptanmıştır. Serinin yayımlandığı dönemde henüz yerleşik bir polisiye edebiyat geleneğinin olmaması nedeniyle yazarların çeviri yoluyla Milli Edebiyat Akımı'na uygun polisiye eserler ürettikleri fark edilmiştir. Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni örneğinden hareketle bu tez çalışmasında ilk polisiye serilerin Türkçülük düşüncesini halka empoze etmek ve yeni bir Türk kimliği yaratmak amacıyla yapılan alegori çevirileri olduğu ortaya çıkarılmış ve yayımlandıkları döneminin gerçekliğini yansıtabildikleri için erek dizgede hem özgün hem de çeviri rolü üstlendikleri ileri sürülmüştür.
Özet (Çeviri)
Focusing on the allegory translation in crime fiction, this dissertation discusses the first Turkish crime fiction series published in the Second Constitutional Period. Despite being accepted as original in Turkish literary system, the first local crime fiction series bring forward the debate of whether they are“original”or“imitation”due to their similarities to western crime novels. The starting point of this dissertation is that the similarities of the series to western counterparts have been left unstudied in the field of Translation Studies. Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni, written by Ebusüreyya Sami between 1913 and 1914 and accepted as the first example of the local crime fiction series in Turkey is the subject of this dissertation. Focusing on the case of Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni through the lense of Translation Studies, this dissertation aims to investigate the first local crime fiction series in the Second Constitutonal Period which shaped Turkish literary system in terms of original/imitation opposition. Therefore, the basis of this research is Hans J. Vermeer's Skopos Theory that asserts that every translation has a specific function in the target culture. The elements directing the translation process in the aforementioned period is investigated in light of André Lefevere's definitions of“ideology”and“poetics”. The studies on crime fiction translation display that crime fiction is a significant tool to create national allegories and the allegories in crime novels can be transformed to national allegories of target society through the translation. Therefore, the text analysis grounds on the conceptualisations of Alistair Rolls, who carries out studies on the allegory translation in crime fiction. The study indicates that“te'lif”is a creative mediation based on writing through translation in that era and it is the Turkish counterpart of the differently named techniques used in allegory translation in other societies. As a result of the examination, it is indicated that writers produced crime fiction novels through translation within the scope of National Literature Movement since there was no established crime fiction tradition in the Turkish literary at the time. Based on Türklerin Sherlock Holmes'ü Amanvermez Avni, this dissertation argues that the first local crime fiction series are actually allegory translation conducted to impose Turkism on the public and to construct a new Turkish identity in the Second Constitutional Period and these series written through translation can be accepted as both translation and original since they reflect the specific features of their era.
Benzer Tezler
- FerâizcizÂde Osman Fâiz: Sanatı ve eserleri
The art and works of Ferâizcizâde Osman Fâiz
HATİCE SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CAFER GARİPER
- Analysis on the two Turkish translations of John Grisham's the Pelican brief with regard to domestication and foreignization
John Grisham'ın Pelikan Dosyası adlı eserinin iki farklı Türkçe çevirisinin yerlileştirme ve yabancılaştırma stratejileri açısından incelenmesi
MEHMET ONUR ÖZELSANCAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ERSÖZLÜ
- Ahmet Ümit'in masal kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri açısından incelenmesi
Investigation of the fairy tale books of Ahmet Ümit in terms of basic items of children's literature
YUSUF GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİZ KILINÇ
- Erhan Bener, hayatı, sanatı ve eserleri
The life, art and works of Erhan Bener
BETÜL ÖZÇELEBİ
Doktora
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURULLAH ÇETİN
- Türk edebiyatında polisiye roman ve Ahmet Ümit'in polisiye roman kurguları
Detective novel in Turkish literature and Ahmet Ümit's detective novel fictions
HABİBE GEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. CAFER GARİPER