Türkiye'de dil tartışmaları ve Türk Dil Kurumu (1950-1983)
Language discussions in Turkey and Turkish Language Instution (1950-1983)
- Tez No: 659164
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET YALÇIN YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk Dil Kurumu, Türk Dil Kurultayları, Dil Tartışmaları, Dil Planlaması, Dil Politikaları, Turkish Language Institution, Turkish Language Congresses, Language Discussions, Language Planning, Language Policies
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 409
Özet
Türkiye'de dil tartışmaları oldukça ilgi çekmiştir. Tanzimat Dönemi'nden itibaren yaklaşık 150 yıllık süreç oldukça yoğun dil tartışmalarını ihtiva eder. Bu çalışmada siyasetin de müdahil olduğu dil tartışmalarının 1950-1983 yıllarını kapsayan dönemi ele alınmıştır. Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemleri'nde dil tartışmaları daha ziyade sosyolojik ve ilmî düzeydeydi. Islahın düşünüldüğü bu dönemlerin en önemli özelliği dilin yoğun biçimde tartışılması olmuştur. Söz konusu tartışmalar Erken Cumhuriyet Dönemi'nin başlarında ise medeniyet değiştirme çerçevesinde yapılmıştır. 1940-1945 yılları arasında dile yapılan müdahaleler de 1946 yılında yapılan genel seçimlerin sonuçlarını etkilemiştir. Dile yapılan bu müdahalelere tepkiler, 1946 seçimlerden sonra daha da yoğunlaşmıştır. Bu tepkiler, 23-31 Ekim 1948'de Muallimler Birliğinin düzenlediği Birinci Dil Kongresinde organize biçimde kendini göstermiştir. Dolayısıyla TDK'nin 19-23 Aralık 1949'da düzenlediği Altıncı Türk Dil Kurultayı bu tepkilerin etkisini kırma çerçevesinde şekillenmiştir. Değişen süreçlerin getirdiği birikimle 1950'lerin başından itibaren Demokrat Parti (DP)'nin gösterdiği siyasi tepkiler ve dil tartışmalarının yön değiştirmeye başlaması, bu dönemin ele alınmasındaki temel sebeptir. Çalışmanın giriş bölümünde dil tartışmalarının genel bir seyri ele alınarak kısa bir tahlili yapılmıştır. İlk iki bölüm Tanzimat, Meşrutiyet ve Erken Cumhuriyet dönemlerindeki tartışmaların öne çıkan yönlerine ayrılarak 1950'ye gelinceye kadarki süreç gözden geçirilmiştir. Üçüncü, dördüncü ve beşinci bölümlerde ise dil kurultaylarının tutanakları temel alınmak üzere tartışmaların basına ve yer yer TBMM'ye yansımaları çerçevesinde siyasetin ve siyasi tutumların, dil tartışmalarını nasıl bir noktaya getirdiği, bu tartışmaların ilmî faydadan çok siyasi fayda teminine yönelik nasıl ve niçin dönüştüğü yorumlanmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Language discussions in Turkey is quite interesting. The process of about 150 years since the Tanzimat Period includes quite intense language discussions. In this study, a period of language discussions covering the years 1950-1983, in which politics was also involved, is discussed. During the Tanzimat and Meşrutiyet Era, the language discussions were mostly at a sociological and scientific level. The most important feature of these periods when improvement was considered was the intense discussion of the language. The aforementioned discussions were made within the framework of civilization change at the beginning of the Early Republic Period. The interventions made in the language between 1940 and 1945 also affected the results of the general elections held in 1946. The reactions to these interventions in the language intensified after the 1946 elections. These reactions manifested themselves in an organized manner at the First Language Congress organized by the Teachers' Union on 23-31 October 1948. Therefore, the Sixth Turkish Language Congress organized by the TDK on 19-23 December 1949 was shaped within the framework of breaking the effects of these reactions. With the accumulation of changing processes, the political reactions of the Democrat Party (DP) from the beginning of the 1950s and the change in language debates are the main reasons for this period to be addressed. In the introduction part of the study, a short analysis was made by considering a general course of language discussions. The first two chapters are devoted to the prominent aspects of the discussions in the Tanzimat, Constitutional Monarchy and Early Republic periods and the process until 1950 has been reviewed. In the third, fourth and fifth chapters, based on the minutes of the language congresses, it is tried to interpret how politics and political attitudes bring the language discussions to a point within the framework of the reflections of the debates on the press and occasionally on the Turkish Grand National Assembly, and how and why these debates are transformed towards political benefit rather than scientific benefit.
Benzer Tezler
- İstanbul'daki kentsel dönüşüm projelerine panoramik bir bakış
The panoramic wiev of the urban transformation – istanbul individual
YUSUF ALPEREN AYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiKırıkkale ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAZLI YÜCEL BATMAZ
- Türk şiirinde modernizm
Modernism in Turkish poetry
YALÇIN ARMAĞAN
Doktora
Türkçe
2007
Sosyolojiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LAURENT MİGNON
- Türkçe'nin anadili ve yabancı dil olarak öğretimi üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
SAMİ BALCI