Çankırı-Şabanözü çevresinde jeolojik kirlenmeye neden olan minerallerinin kökenleri, çevreye etkileri ve riskleri
Origin, environmental impact and risk of the potentially hazardous minerals in the vicinity of Çankırı-Şabanözü
- Tez No: 66154
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MERAL DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Çankırı - Şabanözü, Hazardous minerals, Product of alteration and metamorphism minerals
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
TV ÖZET Çankırı Şabanözü ve yalan çevresindeki yerleşim birimleri ofiyolitli melanj olarak adlandırılan temel üzerine kurulmuştur. Bu bölgede çok sayıda üst solunum yolu hastalıkları görülmüştür. Sağlık bilimciler hastalıkların doğal çevre ile ilişkili olduğunu düşünmüş buna karşı konu ile ilgili çalışma, yerbilimciler tararından ayrıntılı olarak yapılmamıştır. Bu amaca yönelik olarak Orta Anadolu'da Çankırı-Şabanözü ilçesi ile Gümerdiğin ve Gürpınar (Eregez) köylerini içine alan yaklaşık 46 km21ik bir alanda çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışma, arazi çalışmaları, laboratuvar çalışmaları ve çalışmaların yorumlanması olmak üzere üç aşamada yürütülmüştür. Arazi çalışmalarıyla, Şabanözü ve yakın çevresinde daha önce yapılmış olan 1: 25 000 ölçekli jeoloji haritası ele alınarak çalışma konusu ile ilgili kayaç toplulukları belirlenmiştir. Laboratuvar çalışmalarında optik mikroskop, XRD, XRF ve SEM görüntü analiz metodları kullanılmıştır. Yapılan laboratuvar çalışmalarıyla, insan sağlığım olumsuz yönde etkileyen, ofiyolitik bölgelerdeki mevcut kayaç topluluklarının yüzey ve okyanus tabam alterasyonu ve metamorfizması sonucu oluşan ayrışım ve metamorfizma ürünü mineraller olanaklar dahilinde saptanmaya çalışılmıştır. İnceleme alanında yüzeylenen mafik ve ultramafik kayaçlardaki mineral ve mineral topluluklarından, bölgenin yeşilşist fasiyesinden amfibolit fasiyesinin başlangıç koşullarına kadar düşük-orta derecede metamorfizmadan etkilendiği saptanmıştır. Metamorfizma ve alterasyon, kayaçları serpantinleştimıiş ve ilksel dokunun kaybolmasına neden olmuştur. Kalıntı minerallerin (olivin, piroksen ve amfibol) bileşiminden, serpantinirlerin dünit ve harzburjit türü kayaçlardan türediği saptanmıştır. Ayrışım ürünü, mineraller piroksen ve olivin çanaklarında yapraksı yapısıyla antigorit (?) ve lizardit, lifsi yapısıyla krizotil, bunun yanısıra tremolit- aktinolit, klorrt, talk ve kalsit mineralleridir. Laboratuvar çalışmaları ve kimyasal analiz verilerinden hesaplanan CIA değerlen ile A-CN-K ve A-CNK- FM diagramlarından bölge kayaçlarının başlangıç ile ortaç derecede kimyasal bozunmaya uğradığı saptanmıştır. İnceleme alanındaki alterasyon etkisinin elde edilen bulgularla batıdan doğuya doğru arttığı gözlenmiştir.Kimyasal analiz verileri, bölgede geniş yayılıma sahip olan, serpantinitlerin aberasyonuna bağlı olarak Si, Fe ve Mg miktarında belirgin bir azalma olduğunu göstermektedir. Açığa çıkan söz konusu element farkı yöre insanının kullandığı suya ve toprağa karışabilecek çokluktadır. SEM analizleriyle krizotil Merinin 8-15 mikrometre boyunda olduğu saptanmıştır. Bu değerler mesothelioma ve akciğer kanserine neden olabilecek kritik lif boyudur. ANAHTAR KELİMELER: Çankırı-Şabanözü, Sağlığa zararlı mineraller, Ayrışma ve metamorfizme ürünü mineraller
Özet (Çeviri)
VI ABSTRACT Many of the towns and villages near by Çankırı-Şabanözü have been located on the basement of ophiolitic melange. The number ol pulmonary disease case in the area is very high. Health scientist pointed out that the diseases- have been related to the environment. However, geological studies have been limited. This study includes Çankırı- Şabanözü towns anxL Gûmerdiğin-Gûrpınar (Eregez) villages, Central Anatolia, with 46 km2 of the area. This study consist of three steps as ; field studies^ laboratory studies and general interpretations. 1:25.000 scaled geological map of Şabanözü area and its vicinity that has been studied by the previous investigators. Potentially hazardous minerals which are product of alteration and metamorphic processes have been analyzed by using optic microscope, X- Ray Diffraction (XRD), X-Ray Flouresence (XRF) and Scanning Electron Microscope (SEM). Mineral assemblages- ol mafic and ultramafic rocks indicate that these rocks have been subjected to green schist facies to lower limit of amphiboliie facies metamorphism. The original textures oi the rocks have been lost during metamorphism and alteration. The -composition of relict minerals (olivine, pyroxene^ amphiboleX showed that serpantimtes have been produced from dunites and harzburgites. Secondary alteration minerals^ mostly placed in the micra fractures oi pyroxene and olivine which are platy antigorite (?) and lizardite, fibrous chrysotile and also tremoBteaetinoMte; chlorite, talc andcalcite. A-CN-K, A-CNK-FM diagrams and CIA values indicate that rocks have been subjected ta low - medium grade chemical weathering. Effects oi alteration increases from west to east. Chemical analyses showed that the amount oi Sv Ee and Mg. ions have been decreased depending on weathering or serpantinization. Delibrated elementsc&ntammcrtethesoiLand waterirequently used by villagers. Chrysotiles of 8- 15 micrometers length were measured by SEM analyses. These values represent critical fiber sizes,, which cause- mesothelioma and lung, cancer..
Benzer Tezler
- Çapar köyü (Şabanözü, Çankırı) dolayındaki kireçtaşlarının agrega kaynağı olarak kullanılmasının araştırılması
Investigation of using limestones as aggregate source around Capar village (Şabanözü, Çankiri)
HOUSSEIN HASSAN WABERI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İnşaat MühendisliğiÇankırı Karatekin Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENDER SARIFAKIOĞLU
- Çankırı/Şabanözü/Karaören köyünde kente göçün etkisiyle aile ve ekonomi ile ilgili değer ve tutumlardaki değişmelerin halk bilimi açısından incelenmesi
The Values and attitudes concerning with household and economical relation of the people of Çankırı/Şabanözü/Karaören village those changed by immigration from the viewpoint of folcloric
ÇİĞDEM KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Halk Bilimi (Folklor)Ankara ÜniversitesiYaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATTİLA ERDEN
- Çaparkayı (Çankırı) köyü ağaçlandırma sahalarında tür seçimine yönelik toprak özelliklerinin belirlenmesi
Determination of soil characteristics for species selection in Çaparkayı (Çankırı) village afforestation
KORAY DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Ormancılık ve Orman MühendisliğiÇankırı Karatekin ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EBRU GÜL
- Âşık Edna Murat'ın hayatı-edebî şahsiyeti-eserleri
The life of bard Edna Murat-his literary personality-his works
METİN KADEROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. PAKİZE AYTAÇ
- Âşık Aşur Uygur'un hayatı - sanatı ve eserleri
Lover Aşur Uygur's life - arts and works
ÖMER ÖZBEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN