Taşınmaz kültür varlıklarına yönelik cumhuriyet dönemi politikaları üzerine bir inceleme: İstanbul, 1923-1960
A study on the republican period policies regarding immovable cultural assets: Istanbul, 1923-1960
- Tez No: 669890
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERCAN KARAKOÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk İnkılap Tarihi, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 481
Özet
Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti'nin politikalarında kültür varlıklarına ayrılan yer incelenmektedir. Konunun sınırlandırılması amacıyla 1923-1960 yılları arasında İstanbul'daki taşınmaz kültür varlıklarına yönelik uygulamalara öncelik verilmiştir. Konuya ilişkin devlet politikalarının tespitinde hükümet ve parti programları, dönemin cumhurbaşkanları ile öne çıkan diğer devlet adamlarının söylev ve demeçleri, devlet idaresinin konuya ilişkin aldığı kararlar ve çıkardığı yasalar esas alınmıştır. İncelenen yıllarda kültür varlıklarıyla alakalı karar alma yetkisi bulunan Maarif Vekâleti, Vakıflar Umum Müdürlüğü ve İstanbul Belediyesi gibi kurumların faaliyetlerine bakılarak devlet nezdinde alınan kararların nasıl uygulandığına bakılmıştır. Ayrıca kültür varlıklarına yönelik yaklaşımları ile öne çıkan Türk Tarih Kurumu, Halkevleri, Köy Enstitüleri, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu gibi diğer kültür kurumları ve bazı sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri de dönemin bakış açısını yansıttığı için çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmamıza konu olan yıllara ilişkin yasal düzenlemeler daha önce bazı çalışmalarda detaylı biçimde ele alınmış, ancak arşiv ve basın kaynakları ile yeterince desteklenmemiştir. Bu çalışmada dönemin devlet kurumları arasındaki yazışmalar başta olmak üzere arşiv evrakından, şahıs arşivlerinde bulunup resmî evraka ışık tutabilecek kişisel belgelerden ve döneme ait seçilmiş gazete ve süreli yayınlardan faydalanılmıştır. Erken Cumhuriyet yıllarında alınan kararlar, inkılaplar, değişen laiklik ve milliyetçilik algısı, İkinci Dünya Savaşı, çok partili hayata geçiş gibi kararların kültür varlıklarına tesiri, ayrıca turizm ve imar meselesi gibi kültür varlıklarını doğrudan etkileyen gelişmeler çalışmanın alt başlıklarındandır. Araştırma metodu klasik tarihselcilik (historiszm) olmakla birlikte, devletin merkezi rolünün yanı sıra her dönem sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmeler ışığında eleştirel bir gözle incelenmiştir. Araştırmanın sonunda odaklanılan dönemlerde devletin tarihî eserleri öne çıkaran ve koruyucu nitelikte bir kültür politikası olmadığı, incelenen yıllarda kültür varlıklarının korunmasında mevcut sorunların günümüzde hâlâ var olduğu görülmüştür. Buna rağmen bazı devlet idarecilerinin kişisel merakı ve özverili gayreti, bazı kurumların dikkatli çalışmaları ve genel politikaların değişmesiyle birlikte kültür varlıklarına yönelik ilginin günümüze değin artarak devam ettiği kabul edilmektedir.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines the place of the cultural assets in the policy of the Turkish Republic. In order to limit the subject, immovable cultural assests in İstanbul were given priority starting from 1923 until 1960. For the determination of state policies on the subject, government and party programs, speeches and interviews of presidents and other leading statesmen of the period, laws and regulations related to the cultural assets were scrutinized. It is studied in this dissertation how the decisions made at the state level were applied by examining the activities of institutions such as the Ministry of Education, the General Directorate of Foundations, the Municipality of Istanbul, which have the power to take decisions on historical buildings in the relevant years. Moreover, the activities of other institutions, which came to the fore with their approach to the cultural assets, such as Turkish Historical Society, Community Centers, Village Institutes, Turkish Turing and Automobile Association and some other non-governmental organizations, were also discussed in this study since they reflect the perspective of the period. Even though legislative regulations of this period were investigated in detail in some previous studies, none of them was supported enough with the archival materials and the press archives. The study has made use of the archival documents, particularly the correspondence among the governmental institutions, personal documents that are present in the private archives and can shed light on the official documents, the carefully selected newspapers and periodicals of the era. Influential political events such as the taken decisions and reforms during the establishment years of the Turkish Republic, changing perception of nationalism and secularism (laicism), the Second World War, and the transition to the multi-party system; additionally, the tourism and construction policies, which directly affect the policy of cultural assets were evaluated under different subtitles of this dissertation. As the study adopts historicist method, it has taken a critical approach towards the central role of the state as well as social, cultural and economic developments of each era. As a result of the study, it has been concluded that there was no specific cultural policy that would emphasize and protect the historical buildings and monuments, between 1923 and 1960. In addition, it has been observed that the existing problems in the conservation of cultural assets still exist today as were the years that were under examination. Despite the absence of the official policy, along with the personal interest and devoted effort, careful activities of some government institutions and the change of the general policy, the interest in the cultural assets has continued increasingly up until the present day.
Benzer Tezler
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ait katkı payı fonunun kullanılmasında yaşanan sorunlar, Konya örneği üzerine bir inceleme
The problems of using the fund for conserving the culturel heritage; an analysis on Konya case
MURAT KİTİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Şehircilik ve Bölge PlanlamaSelçuk ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÇAĞLAR MEŞHUR
- Elazığ merkez ilçe ve merkez ilçelere bağlı köylerde bulunan tescilli camiler
Registered mosques located in Elazığ central district and villages of central districts
SEYHAN KARAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sanat TarihiSivas Cumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBUBEKİR SIDDIK YÜCEL
- Kültür varlıklarında risk kavramının Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Harabati Baba Tekkesi yerleşkesi örneği üzerinden incelenmesi
Examination of the notion of risk in cultural heritage through the example of the Harabati Baba Lodge in the Republic of North Macedonia
BÜKE ÖZDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZİHAT KÖŞKLÜK KAYA
- Kamusal yapıların toplumsal bellekteki yeri: Konya kent merkezi örneği (Alaeddin Mevlana aksı)
The social memory in public buildings: Konya city center example
SEDA ÇAĞLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkNecmettin Erbakan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATİH SEMERCİ