Geri Dön

The impact of minimalist versus maximalist interior space on human short-term memory

Maksimaliste karşı minimalist iç mekanların insanın kısa-süreli belleğine etkisi

PDF İndir

  1. Tez No: 717385
  2. Yazar: SHAHAD MUSTAFA FADHIL AL SAMARRAIE
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. DİLEK YILDIZ ÖZKAN, DOÇ. DR. GÖKHAN İNCE
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimarlık ve Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 141

Özet

Minimalizm, fiziksel çevre de dahil olmak üzere hayatımızın her alanına uygulanan bir yaşam felsefesi ve yaygın bir harekettir. Buna rağmen mevcut araştırma bulguları incelendiğinde, çevresel psikoloji alanında minimalist tasarımların beyin üzerindeki etkilerini irdeleyen çok az sayıda deneysel çalışma yapıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, maksimalism de üzerinde çok az deneysel çalışma yapılmış bir akım olarak düşünülmektedir. Bir yandan minimalist ortamın psikolojik sağlık ve bazı beyin görevleri (yön bulma gibi) üzerinde etkisi olduğu varsayılmaktadır. Örneğin minimalist yaşam tarzının insanları daha mutlu olmaya yönlendireceğine dair ipuçları vardır. Maksimalist çevrelerin beyin işlevleri üzerindeki etkisi, insanların maksimalist çevrelere benzeyen karmaşık mekanlarda kaybolmuş hissi yaşama eğilimi ile örneklenebilir. Diğer taraftan, minimalist çevrelerin kısa süreli hafıza üzerindeki etkisi günlük yaşamda kullanılan önemli bir beyin fonksiyonu olmasına rağmen yeterince irdelenmemiş bir konudur. Bu nedenle, bu çalışma minimalist ortamın insanın kısa süreli mekansal belleği üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Minimalizm modernizme ait bir harekettir ve yirminci yüzyılın 60'larında başladığı varsayılmaktadır. Maksimalizm ise postmodernizme ait ve son yirmi yılda bir yagınlaşan bir tasarım yaklaşımı olduğu için, maksimalizm üzerinde de yapılmış çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Minimalizm, sadeliğin ön planda tutulduğu, minimum sayıda sadece gerekli nesnelerle istenen etkinin ortaya konulduğu bir akımdır. Öte yandan maksimalizm, minimalizmin tam karşıtı olup, minimalist yaklaşımı sıkıcı olarak görerek, bu sıkıcılıktan kurtulmak için birçok nesneyi ve ayrıntıyı içerme eğilimini ifade etmektedir. Minimalizm ve maksimalizm modern akımlar olmasına rağmen farklı dönemlerde terimlerin ortaya çıkmasından önce de uygulandığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, minimalist ve maksimalist ortamın insanın kısa süreli belleği üzerindeki etkisi, hem mevcut koşullarda önerilen bir deney ortamı ile çalışmak mümkün olduğu, hem de günlük yaşamda kullanıldığı için araştırmanın temel problemi olarak saptanmıştır. Tezin amacı doğrultusunda önceki çalışmalardan yararlanarak sağlam bir temel kurgulayabilmek için, çevre psikolojisinden başlayıp mimarlık ve sinirbilim ile biten, mimarlık ve bellek arasındaki disiplinlerarası literatür derinlemesine taranmıştır. Bellek, içinde saklanan verilerin saklanma sürelerine ve saklanan verilerin türüne göre birkaç bileşen içerir. Ayrıca bulunan teorik ve deneysel çalışmalar ilgili disipline göre yeniden kategorize edilmiş ve bu kesişimde bunulanan ana kavramlar, yön bulma ve mekansal bellek olmuştur. Yön bulma, hafıza da dahil olmak üzere birçok beyin fonksiyonunun katkısını gerektiren davranışsal bir görev olarak kabul edilir. Bu görevin gerçekleştirilmesi, ulaşılmak istenen yerin konumu ve varış noktasına giden yolu kapsamaktadır. Yön bulma çevre içinde yürütüldüğü için açıkça mimariye atıfta bulunulmakta ve davranışsal bir görev olduğu için de kolaylıkla davranışsal yöntemlerle değerlendirilebilmektedir. Mekansal bellek ise insanlar ve nesneler ile nesnelerin kendi aralarındaki yön ve ilişki hakkındaki bilgileri temsil etmektedir; ve insanların günlük yaşamdaki pek çok işlevleri yerine getirebilmesinde hayati öneme sahiptir. Literatürde çevresel tasarım alanında göz takip cihazı kullanılarak yapılan çalışmalar oldukça fazladır. Örneğin, geleneksel mahalle tasarımının insan tepkileri üzerindeki etkisinin değerlendirildiği bir çalışmada, insanların pekçok ayrıntı içeren geleneksel mekanlara daha yüksek bir sabit göz hareketi ile baktıkları tespit edilmiştir. Ayrıca, gündüz ve gece, aşinalık ve güvenliği keşfetmek için göz izleme yöntemini kullanan diğer araştırmalarda da mekanların oluşturduğu duygulara veya semantiğe odaklanılmıştır. Bu çalışmalarda çoğunlukla mekanlar görsel malzeme ile temsil edilmiştir. Bir başka grup çalışma da yön bulma davranışını ilgili sinir sistemlerine odaklanarak incelemiştir. Kısacası, çevrenin insan belleği üzerindeki etkisini göz takip cihazı gibi fiziksel araçlar kullanarak inceleyen yeterince çalışma bulunmamaktadır. Son yıllarda rengin hem zihinsel işlevler hem de duygular üzerindeki etkisine artan bir şekilde odaklanıldığı saptanmıştır, bu nedenle de renk unsuru pekçok farklı çevre/mekan türünde incelenmiştir. Bu çalışmada da, renkli maksimalist mekanla (CXS) ilişkili hipotezin temeli olan ortamların renkle ilişkili ayrıntılarını anlamakta bellek kullanımını desteklediği varsayılmaktadır. Bu tezde maksimaliste karşı minimalist iç mekanın insanın kısa süreli belleğine etkisi üç sanal oturma odasının karşılaştırılmasıyla incelenmektedir; bunlardan ilki minimalist ilkelere göre tasarlanmış sade ve az ekipmanlı bir iç mekan (MNS), ikincisi maksimalist ilkelere göre tasarlanmış, gri renkli ve çok sayıda ekipmanı olan karışık bir iç mekan (GXS) ve üçüncüsü ise yine maksimalist ilkelere göre tasarlanmış ve aynı zamanda renk öğesini de içeren, bol ekipmanlı yine karışık bir iç mekandır (CXS). Deney sırasında video görüntüsü tasarlanan oturma odasının sağından soluna doğru izlenebilmektedir. Video kaydı oturma odasının önce sağında, ardından ortasında ve sonra solunda 7 saniye boyunca durmakta, bu görünteler arasında geçiş ise 6 saniye sürmektedir. 18-35 yaş aralığındaki yirmi katılımcıdan göz takip cihazını kullanırken iki video izlemeleri istenmiştir. Bu katılımcılardan on kişi MNS videosunu ve GXS videosunu ve diğer on kişi de MNS ve CXS videosunu izlemiştir. Ayrıca, video izleme sırasının sonuçlara etki edip etmeyeceğini görmek için katılımcılara video izlettirilirken video sırasının rastgele olmasına dikkat edilmiştir. Ardından katılımcılara iç mekanları ve bu mekanlardaki nesneleri ne kadar hatırlayabildiklerini test edebilmek için açık uçlu ve kapalı uçlu sorulardan oluşan bir anket uygulanmıştır. İlk aşamada elde edilen veriler katılımcı bazında ayrı ayrı değerlendirilerek, yirmi katılımcıdan ikisinin hatalı cihaz ölçümünden kaynaklandığı düşünülen aykırı sonuçları verilere dahil edilmemiştir. Yine bu ilk aşamadaki veri analizinde video izleme sırasının sonuçlar üzerinde önemli bir fark oluşturmadığı tespit edilmiştir. Sonuçlar iki farklı veri türü üzerinden yorumlanmış ve analiz edilmiştir. İlki göz izleme cihazınan elde edilen sabit göz hareketi başına düşen ortalama süre (göz takip cihazından) ve ikincisi de anketten elde edilen katılımcıların bireysel/öznel hatırlama performasıdır. Bu performans, katılımcıların hatırladıkları nesne sayısı ve nesnelerin nitelikleri ve yanısıra mekanı ne kadar iyi hatırladıklarını genel olarak değerlendirdikleri likert ölçeğindeki sorulardan oluşmaktadır. Göz takip cihazından elde edilen sonuçlar, MNS ortamın GXS'e göre, katılımcının algısını ve dikkatini ölçen her bir sabit göz hareketi başına düşen daha az ortalama süre (fixation rate) ile etkin bir şekilde hatırlandığını, CXS'in hatırlanmasında ise bu sürenin daha da az olduğunu göstermektedir. Anketlerden elde edilen sonuçlar, MNS mekanda, çevreyi, nesneleri ve nesnelerin özelliklerini hatırlama oranının en yüksek olduğunu göstermiştir. Buna karşılık, GXS mekanda katılımcıların nesneleri ve nesnelerin özelliklerini hatırlama oranının daha düşük olduğu saptanmıştır. Ayrıca, beklenenin aksine, CXS mekanda katılıcımların en düşük hatırlama oranını gösterdikleri tespit edilmiştir Göz hareketi başına düşen ortalama süre (fixation rate) ile ilgili sonuçların istatistiksel olarak anlamlı olmadığını da belirtmek önemlidir. Anket sonuçlarına göre, bu üç mekan içinde MNS mekanın genel olarak hatırlama bağlamında en iyi performansı gösterdiği söylenebilir. GXS mekan beklendiği gibi en kötü performansı ortaya koymuştur. İlk olarak, anketten elde edilen hatırlama performansının sonuçları, en iyi minimalist, ikinci gri maksimalist ve üçüncü olarak da renkli maksimalist mekanın daha iyi hatırlandığını ortaya koymuştur (MNS > GXS > CXS). Bu sonuçlar göz takip cihazından elde edilen sonuçlarla kıyaslandığında gri maksimalist ve renkli maksimalist mekanın sıralamasında farklılık olduğu görülmektedir. Hatırlanan nesne sayılarına ait sonuçlar, üç iç mekan için şu sırayı ortaya koymuştur: MNS > GXS, CXS. GXS ve CXS'de ortalamalar aynı olmasına rağmen, her grubun MNS ile arasındaki hatırlama performansı önemli ölçüde farklıdır. Nesnelerin niteliklerinin hatırlanmasına yönelik performansın değerlendirilmesinde ise katılımcıların en iyi MNS, daha sonra GXS ve ardından da CXS'nin nesnelerini doğru olarak hatırladığı saptanmıştır. İçerik analizinde (content analysis), katılımcılar doğru anahtar kelimeleri doğru boşlukla bağlamışlardır, bu da her bir mekanın anlamını gerçekten anladıklarını göstermektedir. Hem anket hem de göz izleme cihazının sonuçlarına göre, üç mekanın hatırlanma oranlarında farklar olmakla birlikte bu farklar istatistik olarak önemli bir fark oluşturmamaktadır. Ayrıca renk faktörünün, hatırlama sürecini MNS mekandan bile daha kolay hale getirdiği saptanmıştır. MNS mekana ait katılımcıların çizdikleri eskizlerde hatırlanan nesneler analiz edildiğinde, sadece cinsiyet farklılıkları bazında anlamlı farklar tespit edilmiştir; buna göre kadınlar MNS mekanı erkeklerden daha yüksek bir performansla hatırlabilmişlerdir. Renk özelliğinin, katılımcıların daha az ayrıntıyı daha fazla hatırlamasına yardımcı olacağı düşünüldü. Bu, hatırlamaları gereken farklı özelliklerle boğuldukları anlamına gelebilir, ki bunu daha az sabitlenme sürelerinde de görebiliriz. Bu, örneğin farklı sayıda nesneyle iki renkli alanı karşılaştırarak daha fazla incelenmelidir. Gelecekte yapılacak araştırmalarda, minimalist tasarımın/mekana ait parametrelerin hafızanın farklı bileşenlerine etkisinin daha fazla katılımcı ile araştırılması önerilmektedir. Gelecekte video kullanılarak yapılacak çalışmalarda, kamerayı veya görüntüyü bir taraftan diğerine hareket ettirmeden videonun oluşturulması önerilir. Ayrıca sadece iç mekanlar değil, farklı mekan türleri ve yanısıra minimalist ve maksimalist bina formlarının da insanın bellek/hatırlama işlevine etkisi irdelenebilir. Bu farklı ölçeklerdeki mekanların beyin (bellek) aktivitesine etkisini keşfetmek için EEG veya fMRI gibi diğer fizyolojik veri toplama tekniklerinin kullanılması da önerilmektedir. Renk etkisinin daha derinlemesine araştırılması önerilir, çünkü bu yöndeki bulgular tutarlı değildir. Ayrıca, MNS mekandaki renk etkisini irdelemek için renkli MNS mekanlarda da araştırma yapılması önerilir. Son olarak, minimalist tasarıma yönelik elde edilen çıktıların, Alzheimer rehabilitasyon merkezleri, psikolojik klinikler ve derslikler gibi insanın daha az çaba ile hatırlamasının önemli olduğu bina tiplerinde uygulanması beklenmektedir.

Özet (Çeviri)

Minimalism is a widespread movement applied to every aspect of our lives, including our surrounding physical environment. Nevertheless, few experimental studies have been conducted on minimalist design, especially environmental psychology and its effects on psychology and the brain. Also, maximalism is considered as a new trend that has few experimental studies on. On the other hand, human spatial memory, a significant brain function used in everyday life, is affected by the environment that human experience. For this reason, this study explores the impact of the minimalist and maximalist interior spaces on the human's spatial short-term memory. It is examined by the comparison between three virtual living rooms; one of them is minimalist interior space (MNS) which represents a modern designed room with the least number of objects or stimuli, the second is grey-maximalist interior space (GXS) which represents the modern designed room with lots of objects and details but grey scale colors, and the third is colored-maximalist interior space (CXS) which is the same room like GXS but with color. Twenty participants aged 18-35 years have been asked to watch two videos while using the eye tracker device. Ten of them have watched the MNS video and the GXS video, and the others were asked to watch the MNS and CXS video while the video sequence was randomized. Then, they filled a questionnaire about memorizing the interior spaces and the objects there. It is found that the watching order is not significantly effective on the results so that they would not be biased. Also, the eye tracker's results showed that the MNS demands less fixation rate to be memorized with better efficiency than GXS, while the CXS demands the least degree of fixation. The behavioral results showed that the MNS caused the highest retrieving performance level, in contrary to the CXS which caused the least level. While, the GXS had lower retrieving performance level than MNS and higher than CXS levels. However, the MNS generally had the best behavioral results, but the differences mostly were not significant. Also, the color factor made the memorizing process less effort-demanding according to the eye-tracker results than in MNS. In addition, the significant gender differences were detected only in the remembered sketched objects of MNS while females scored higher performance than males. However, it is recommended to enlarge the studies on the MNS to have more vital evidence by using other methods with more participants. Also, it is recommended to explore the effect of color in the MNS on memory performance.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    481253

    Soyut dışavurumculuğun derin öznelliği yücelten tavrına karşılık minimalizm'in nesnel sessizliği

    The objective silence of minimalism versus the attitude of glorifying the deep subjjectivi̇ty of abstract expression

    BETÜL GÜLEÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Güzel SanatlarAtatürk Üniversitesi

    Resim Ana Sanat Dalı

    YRD. DOÇ. EVREN KAVUKÇU

  2. Tez No

    770555

    Minimalizm akımının ortaya çıkışı ve tüketim kavramı bağlamında incelenmesi

    The emergence of the minimalism movement and its examination in the context of the concept of consumption

    MERVE KÜLTÜR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SALİH SALBACAK

  3. Tez No

    620485

    Afiş tasarımında minimalizm olgusu

    In the case of minimalism poster design

    ZEYNEP KURT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Güzel Sanatlarİstanbul Arel Üniversitesi

    Grafik Ana Sanat Dalı

    PROF. SELAHATTİN GANİZ

  4. Tez No

    759146

    Tracing traditional elements of Japanese architecture through contemporary micro houses in japan

    Geleneksel Japon mimari öğelerinin çağdaş mikro evlerde izini sürmek

    MERVE BAYDAROĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    MimarlıkYeditepe Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BERNA GÖL

  5. Tez No

    421749

    Giyim tasarımında minimalizm

    Minimalism in fashion design

    DENİZ VARDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Giyim EndüstrisiMarmara Üniversitesi

    Tekstil Ana Sanat Dalı

    PROF. ÇİĞDEM ASUMAN ÇİNİ

Geri Dön