1865 Hocapaşa yangını sonrası Piyer Loti-Peykhane caddeleri ve çevresinin gelişimi ve koruma-sergileme önerisi
The development of the Piyer Loti- Peykhane streets and surroundings after the 1865 Hocapaşa fire and its conservation-presentation proposal
- Tez No: 725691
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 272
Özet
1865 Hocapaşa yangını Tarihi Yarımada'nın büyük bir kısmını harap etmiş, yangın sonrası yeniden düzenlemeler sonucunda kent dokusu değişmiş ve yeni akslar ortaya çıkmıştır. Hocapaşa yangın bölgesinde yer alan çalışma alanı, iki önemli aks olan Piyer Loti-Peykhane Caddelerini ve kesişiminde kalan bölgeyi kapsamaktadır. Günümüzde, konum olarak önemli bir kentsel boşluk olan Sultanahmet Meydanı çeperinde olmasına rağmen tarihsel önemi fark edilmemektedir. Piyer Loti-Peykhane Caddelerinin niteliğinin yansıtılması için yangın sonrası değişen kent dokusu, dönemin modern imar uygulamaları kapsamında incelenerek alanın kültürel değerlerinin topluma sunulmasına yönelik çalışmalar yapılması gerekmektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nda, 19. Yüzyıl'ın ikinci yarısına kadar yangın sonrası yeniden düzenlemelerde yerleşim dokusu ve sokaklar korunmuştur. Ancak Tanzimat Dönemi'nde çeşitli nizamnamelerle kentin sokak örüntüleri Batılı kentlere öykünerek değiştirilmeye çalışılmıştır. 1848-1882 yılları arasında çıkan altı adet Ebniye Nizamnamesi'nde yerleşim dokusu, sokak genişlikleri ve yapı inşa teknikleri belirlenmiştir. Nizamanmelerde, İstanbul'un Avrupa başkentleri gibi birbirini dik kesen geniş ve ferah sokaklara sahip olması amaçlanmaktadır. Harap olan yangın bölgeleri nizamnamelerin uygulanabileceği alanlar olarak görülmüş ve Osmanlı Dönemi modern imar uygulamalarına ev sahipliği yapmıştır. Bu bağlamda Hocapaşa yangını sonrası ilk kapsamlı uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Kentsel dokunun değişimi yangın öncesi ve sonrasına tarihlenen haritalardan görülmektedir. Tez kapsamında, yeniden düzenlemelerin saptanması amacıyla eski haritalar dijital ortamda sayısallaştırılarak karşılaştırılmıştır. Çalışma alanının büyük bir bölümünde çıkmaz sokakların kaldırıldığı, yeni yol akslarının oluştuğu ve sokak genişliklerinin nizamnamelere göre düzenlendiği görülmektedir. Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi'nin batısında ahşap yapıların çoğunlukta olduğu organik yerleşim dokusu, Divanyolu Caddesi'nin güneyinde ise kagir yapıların çoğunlukta olduğu ızgara yerleşim dokusu belirginleşmiştir. Izgara dokuyu kavisli geometrisiyle kesen Piyer Loti Caddesi, nizamnamelere uygun genişliği ile diğer caddelerden ayrışmaktadır. Çevresinde bulunan kagir ve bahçeli yapıların yerine günümüzde modern üslupta inşa edilmiş apartmanlar bulunmaktadır. Caddenin niteliği göz önüne alındığında günümüzde olduğu gibi yeni açıldığı dönemde de önemli bir aks olduğu anlaşılmaktadır. Piyer Loti Caddesi'ni kesen diğer aks olan Peykhane Caddesi, Divanyolu Caddesi ve Sultanahmet Meydanı arasında bağlantı kurmaktadır. Yangın öncesine tarihlenen haritalarda izi görülmektedir. Çevresinde günümüze ulaşmış Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapıları bulunmaktadır. Çalışma alanının yangın sonrası değişen kentsel dokusu içinde tarihsel süreklilik gösteren tek akstır. 20. Yüzyılın ortalarında konut ihtiyacının artması ile kagir ve ahşap yapı stoğu farklılaşmış ve 4-6 katlı betonarme apartmanlar inşa edilmiştir. Bu değişime rağmen çalışma alanının niteliğini tanımlayan yerleşim dokusu 19. Yüzyılın sonundan itibaren değişmemiştir. Aynı zamanda yapı parsel büyüklükleri ve cephe genişlikleri korunarak günümüze ulaşmıştır. Somut öğelerin yanı sıra süreklilik gösteren sokak isimleri, manzarayı içeren bakı noktaları çalışma alanının tarihsel önemini vurgulamaktadır. Kentsel miras değerinin ortaya çıkarılması ve tanımlanması amacıyla 2011 tarihli Valetta İlkeleri incelenmiş, bu bağlamda ilke ve stratejiler belirlenmiştir. Sultanahmet Meydanı'na sınırı olan çalışma alanı, turizm açısından değerlendirildiğinde de merkezi bir konumda yer almaktadır. Yerli, yabancı turistlere ve İstanbullulara alanın miras değerlerinin sunulmasına yönelik öneri geliştirilmiştir. Müdahale ve koruma projeleri, konumunun potansiyeli değerlendirilerek, mevcut bilgiler ışığında bölgenin tarihi öneminin vurgulanmasını amaçlamaktadır. Piyer Loti- Peykhane Caddeleri ve çevresinin tarihi kimliğini yansıtabilmek ve bütüncül şekilde topluma sunulmasına yardımcı olmak ümit edilmektedir.
Özet (Çeviri)
The 1865 Hocapaşa fire devastated a large part of the Historic Peninsula, and as a result of the reorganizations after the fire, the urban texture changed and new axes emerged. The study area is located in the Hocapaşa fire zone and covers the two important axes, Piyer Loti-Peykhane Streets and the area at the intersection. Although it is located on the periphery of Sultanahmet Square, which is an important urban space, its historical importance is not noticed today. In order to reflect the quality of Pierre Loti-Peykhane Streets, changing the urban texture after the fire should be examined within the scope of modern zoning practices of the period and studies should be carried out to present the cultural values of the area to the society. In the Ottoman Empire, the settlement texture and streets were preserved in the post-fire rearrangements until the second half of the 19th century. However, in the Tanzimat Period, the street patterns of the city were tried to be changed by imitating European cities with various regulations. The settlement pattern, street widths and building construction techniques were determined in the six Ebniye Regulations issued between 1848-1882. In the regulations, it is aimed that Istanbul will have wide and spacious streets that intersect each other perpendicularly like European capitals. Areas that destroyed by fire were seen as areas where regulations could be applied and hosted modern zoning practices in the Ottoman Period. In this context, the first comprehensive applications were carried out after the Hocapaşa fire. The change in the urban texture can be seen from the old maps dated before and after the fire. Within the scope of the thesis, old maps were digitized and compared in order to determine the rearrangements. It is seen that dead-end streets have been removed in the large part of the study area, new road axes have been formed and street widths have been arranged according to regulations. In the west of Sokollu Mehmet Paşa Complex, the organic settlement pattern is largely wooden structures, and in the south of Divanyolu Street, the grid settlement pattern is largely masonry structures. Piyer Loti Street, which intersects the grid texture with its curved geometry, differs from other streets with its width in accordance with the regulations. Instead of the masonry and garden structures, there are apartments that built in modern style in the surrounding area today. Considering the characteristics of the street, it is understood that it was an important axis throughout its existence. Peykhane Street, which is the other axis that intersects Piyer Loti Street, connects Divanyolu Street and Sultanahmet Square. Its trace can be seen on old maps dated before the fire. There are Byzantine, Ottoman and Republican Period structures that have survived to the present day. After the fire, Peykhane Street is the only axis that has historical continuity in the urban texture of the study area. With the increase demand for housing in mid 20th century, the masonry and wooden building stock was changed and 4-6 storey, reinforced concrete apartments were started to build. Despite this change, the settlement pattern that defines the characteristics of the study area has not changed since the end of the 19th century. At the same time, the building lot sizes and facade widths has preserved to the present day. In addition to the tangible value, the street names that show historical continuity and the points of view that include the landscape emphasize the historical importance of the study area. In order to reveal and define the urban heritage value, the Valletta Principles of 2011 were examined, and principles and strategies were determined in this context. The study area, which borders Sultanahmet Square, is also in a central location when evaluated in terms of tourism. A proposal has been developed to present the heritage values of the area to local and foreign tourists and Istanbulites. Intervention and conservation projects aim to emphasize the historical importance of the region in the light of available information by evaluating the potential of its location. It is hoped to reflect the historical identity of Piyer Loti-Peykhane Streets and its surroundings and to help present it to the society in a holistic way.
Benzer Tezler
- 1865 Hocapaşa Yangını ve etkileri
1865 Hocapasa Fire and its effects
ESRA ÖCALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu Yönetimiİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKYILDIZ
- Tarihsel kent mekanında süreklilik ve kopukluk öğeleri: Sultanahmet Meydanı çevresinde ve Suriçi Galata bölgesinde analitik inceleme
Başlık çevirisi yok
M.SELİM GEDİKOĞLU