Geri Dön

Friedrich rückerts texte im spannungsfeld von philologie, übersetzung und dichtung. am beispiel der koranübersetzung, der übertragung der ghaselen rumis und der gedichtsammlung östliche rosen

Filoloji, çeviri ve şiir ekseninde frıedrıch rückert'ın metinleri kur'an çevirisi, mevlana'nın gazellerinin aktarımı ve şiir derlemesi olan şark gülleri örnekleriyle

  1. Tez No: 730105
  2. Yazar: SİNE DEMİRKIVIRAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. THOMAS WORTMANN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, German Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Almanca
  9. Üniversite: Universität Mannheim
  10. Enstitü: Yurtdışı Enstitü
  11. Ana Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Alman Kültürü ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 289

Özet

“Kim ki, benliğinde hem bir filolog hem de bir şairi birleştirir, o da en fazla zavallı ben gibi tercüme yapabilir.”(Friedrich Rückert) 19. yüzyılın ilk yarısında doğuya karşı duyulan ilgi – daha doğrusu: Alman yazarların“doğu”kavramına ilişkin algı yahut tasavvurlarına karşı duyulan ilgi, o dönem ortaya çıkan pek çok edebî eserde kendini göstermiştir. Bu meraka ortak olan meşhur yazarlardan biri de Friedrich Rückert'tir (1788-1866). Ancak Rückert'i bu noktada“özel bir yerde”konumlandırmak gerekir. Zira onu çağdaşlarından ayıran en büyük özelliği, doğu metinleri üzerindeki çalışmalarına bir filolog, şair ve çevirmen olarak başlaması olmuştur. Yukarıdaki dizelerden kendisinin yalnızca bir“uzman”olduğu neticesine varmak doğru olmayacaktır. Söz konusu dizeler, Rückert'in elinden çıkan metinlerin, yetkinlikleri bakımından diğer yazarların çeviri ve yazın çalışmalarından farklı olduğuna işaret eder. Diğer edebiyatçıların aksine, Rückert'in gayesi –“doğuya ait ruhu”korumak ile doğu dünyasına erişim sağlayacak yeni bir yol oluşturmanın yanı sıra, dini ve kültürlerarası iletişimdeki müşterek unsurları ortaya çıkarmak olmuştur. Bu nedenle, Rückert'in çeviri ve şiirleri arasındaki – kendisinin filolojik yeterliliklerini de kapsayan – dikotomi ile onun dili ve dünyayı algılama biçimi, bu çalışmada detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca, Rückert'in kaynak metinlerde hangi anlamsal ve biçemsel özellikleri nazara aldığı ile bu özellikleri çevirilerde, nazire eserlerde ve şiirlerinde ne şekilde irdelediği de çalışmamızda ele alınmıştır. Bu hususta belirleyici olan sadece Rückert'in kişisel eğilimleri, yetenekleri yahut nitelikleri değil – 19. yüzyıldaki artan tercüme faaliyetleriyle birlikte – romantik dönemdeki çeviri anlayışının yeni bir boyut kazanmasıdır. Filoloji, çeviri ve şiir arasındaki etkileşimin yanı sıra, Rückert'in doğuya ait öncü metinleri ne şekilde irdelediğinin de anlaşılabilmesi maksadıyla üç farklı eserdeki metinlerden faydalanılmıştır. Bunlar, kutsaldan ziyade edebî bir metin yaklaşımıyla çevirdiği Kur'an-ı Kerim; Joseph von Hammer-Purgstall'in çevirilerinden faydalanmak suretiyle aktardığı Mevlâna Celaleddin Rumi gazelleri ve kendisini Hafız-ı Şirazi'nin yerine koymak suretiyle kaleme aldığı bir şiir derlemesi olan Şark Gülleri'dir. Dolayısıyla bu çalışma, Rückert çalışmalarının yeniden yapılandırılabilmesi adına bir edebiyat ve kültür karşılaştırması temeline bina edilmiştir. Mezkûr eserlerin analizinde yazarın biyografisi ile düşünce ve edebiyat tarihleri de göz önünde bulundurulmuş ve bu yolla çift bağlam oluşturmak hedeflenmiştir.

Özet (Çeviri)

„Wer Philolog und Poet ist in Einer Person, wie ich Armer, Kann nichts besseres tun, als übersetzen wie ich“ (Friedrich Rückert) In der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts zeichnet sich das Interesse am Orient – oder noch genauer: das Interesse an dem, was deutsche Autorinnen und Autoren unter dem ‚Orient' verstanden oder imaginiert haben, durch zahlreiche literarische Schreibprojekte aus. Zu den prominenten Autoren, der sich an diesem Interesse beteiligt, gehört Friedrich Rückert (1788-1866). Ihm ist aber eine ‚Sonderstellung' zuzuweisen. Er unterscheidet sich von seinen Zeitgenossen insofern, als er orientalische Texte in seiner Person als Philologe, Dichter und Übersetzer bearbeitet. Seine obigen Verse sind nicht nur als eine Stellungnahme zu seiner Person als ‚Experte' zu verstehen, sondern liefern ebenfalls einen Hinweis darauf, dass seine Texte, aufgrund seinen Kompetenzen, wesentliche Unterschiede zu Übersetzungen und literarischen Schreibprojekten anderer Autoren aufweisen. Rückerts Intentionen sind – im Vergleich zu anderen Literaten – der Erhalt des „orientalischen Geistes”, das Schaffen eines neuen Zugangs zur Welt des Orients und das Aufdecken von Gemeinsamkeiten im interkulturellen und -religiösen Dialog. In der Arbeit wird demnach die Dichotomie zwischen seinen Übersetzungen und Dichtungen unter Einbezug seiner philologischen Kompetenzen, sowie seiner Sprach- und Weltauffassung näher analysiert. Es wird der Frage nachgegangen, welche Sinn- und Stilintentionen Rückert aus dem Ausgangstext erfasst und wie er sie in Übersetzungen, Nachdichtungen oder in eigenen Dichtungen einflicht. Richtungsweisend sind hierbei nicht nur Rückerts persönliche Vorlieben, Talente oder Qualifikationen, sondern auch das Übersetzungsdenken der Romantik, das mit der regen Übersetzungstätigkeit im 19. Jahrhundert neue Dimensionen erreicht. Zur Veranschaulichung des reziproken Verhältnisses zwischen Philologie. Übersetzung und Dichtung sowie der Auseinandersetzung Rückerts mit orientalischen Prätexten sind Textbeispiele aus drei verschiedenen Werken ausgewählt: Die Koranübersetzung, die er weniger als heiligen Text und umso mehr als literarischen Text behandelt; die Übertragung der Ghaselen Rumis, bei der Rückert des Öfteren auf die Übersetzung von Joseph von Hammer-Purgstall zurückgreift; und die Gedichtsammlung „Östliche Rosen" als Eigenproduktion Rückerts, die er in der Rolle des Mystikers Mohammed Schemsed-din Hafis dichtet. Die Arbeit setzt somit auf eine literatur- und kulturvergleichende Perspektive, um somit die Agenda des Rückert'schen Schreibens zu rekonstruieren. Außerdem zielt sie auf eine doppelte Kontextualisierung der Texte Rückerts, indem sowohl biographische als auch ideengeschichtliche bzw. literarhistorische Aspekte in die Analyse eingebunden werden.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    210618

    Çevirinin kültür transferindeki rolü - (Friedrich Rückert ve Cemil Meriç örneğinde)

    The role of the translation during the culture transmission ? by Friedrich Rückert and Cemil Meriç -

    HALİL İRFAN MERCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Alman Dili ve EdebiyatıSakarya Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. İLYAS ÖZTÜRK

  2. Tez No

    145041

    Friedrich Rückert'in «Freimund» adı altında yazdığı gazellerdeki doğu edebiyatı unsurları

    Başlık çevirisi yok

    İLYAS ÖZTÜRK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1984

    Alman Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

  3. Tez No

    73062

    Friedrich Schiller'in Die Rauber (Haydutlar) dramına sosyo-kültürel bir yaklaşım

    Socio-cultural approachto 'Die Rauber' drama by friedrich Schiller

    İBRAHİM HALİL DEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Alman Dili ve EdebiyatıDicle Üniversitesi

    Alman Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SABRİ EYİGÜN

  4. Tez No

    692572

    Anerkennung und Intersubjektivität bei Hegel

    Başlık çevirisi yok

    ELİF DÜZGÜN

    Yüksek Lisans

    Almanca

    Almanca

    2017

    FelsefeFriedrich-Schiller-Universität Jena

    PROF. DR. KLAUS VİEWEG

    DR. FOLKO ZANDER

  5. Tez No

    340489

    Friedrich List'in toplumsal, siyasal ve iktisadi görüşleri

    Social, economical and political views of Friedrich List

    EMRAH YILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Ekonomiİstanbul Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ENES KABAKCI

Geri Dön