Geri Dön

Kâdî AbdülCebbar'ın kelâm sisteminde kalbin fiilleri

The acts of the mental in the kalam system of Qādî Abdal-Jabbar

  1. Tez No: 731150
  2. Yazar: BAHTİYAR KADAYIF
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED MÜCAHİD DÜNDAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sakarya Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 119

Özet

Günümüz psikolojisinde insanın davranışlarını açıklayan birden çok etmen üzerinde durulur. Oysa Kelâm disiplininde insanın davranışlarının dinî yönü ve karakteri üzerinde baskın bir biçimde yorumlar yapılır, hükümler verilir. Ancak özellikle ikinci yüzyılın ilk yarısından itibaren kelâm düşünürleri, davranışın ortaya çıkışında belirleyici olan diğer etkenleri de araştırma konusu haline getirip teolojik düşüncenin alanı ve sınırlarını genişletmişlerdir. Söz konusu genişleme esnasında kalbin eylemi doğuran yönü üzerinde durulmuş bu da kalbe biçilen rollerde çeşitliliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Kelâmcılar bu konuda özellikle iç gözlem yöntemine dikkat ederek ve dönemin tıp bilgileriyle mukayeseli bir yorum geliştirmişlerdir. Böylelikle ortaya konulan görüşlerde farklı kültür ve medeniyetlerin dinî düşünce ve kanaatlerine karşı bir savunma dilinin de ötesinde yanıtlar verilmiş aynı zamanda da insan üzerine de güçlü bir felsefe yapılmıştır. Sözü edilen insan felsefesi, insanın davranışları üzerinden yapılınca kalp de bu konuda oldukça hassas ve merkezî bir işlev elde etmiştir. Çünkü genel kanaat, kalbin eylemler üzerindeki güçlü ve sarsılmaz egemenliğiydi. Böyle olunca da kelâmcılar kalbe ve onun davranışlar üzerindeki etkisine yönelik çok fazla eser ya da risale yazmışlardır. Bu kelamcılardan birisi olan ve araştırmamıza da konu olan Kâdî Abdülcebbâr, insan davranışlarını açıklarken birçok defa kalbin fiil ortaya koymasındaki işlevini açıklamış, kendi kelâm düşüncesiyle de bu konuyu genişletmiştir. Özellikle insan davranışlarıyla ilgili geçen hemen her bir konuda güdülere, zihne gelen ani düşüncelere, yine fiilin nesnesi olan dış uyarıcıların idrak gücüne çok defa yer vermiştir. Kâdî Abdülcebbâr'ın ayırt edici özelliği ise bu konuyu kendisinden önceki Mu'tezile ekolüne mensup kelamcılara görece eserlerinde daha geniş ve daha sistematik yer vermiş olmasıdır.

Özet (Çeviri)

Today's psychology studies dwell on several factors explaining human behaviour. However, Kalam discipline focuses mainly on interpreting and drawing conclusions on religious aspect and characteristics of human behaviour. On the other hand, especially with the first half of the 2nd century, Mutakallimun expanded the scope and boundaries of theological thinking by researching other factors determining how behaviour is developed. During the aforementioned expansion, heart's influence over actions was deliberated, which caused variety of roles given to the heart. Mutakallimun developed a comparative interpretation on the subject by paying attention to the introspection method and with the medical knowledge of the time. Thus, the ideas that were put forward provided answers far beyond an apologetic language of religious thoughts and beliefs of different cultures and civilizations, and also made for a strong philosophy on humans. When mentioned human philosophy is based on human behaviour, heart acquired quite the sensitive and central function in this regard. Since consensus was that heart had a strong and unwavering dominance over actions. As such, Mutakalliumun wrote many works and tracts on heart and its influence over actions. Al-Qadı Abd Al-Jabbar, who is one of the Mutakallimun and the subject of our study, while explaining human behaviour, explained heart's function on actions several times and expanded the subject with his own Kalam thinking. In virtually every subject regarding human behaviour, he frequently mentions motives, immediate thoughts (khatir) and cognitive powers of external stimulus, which are the object of action.

Benzer Tezler

  1. Mu'tezile kelam sisteminde ahlakın teolojik temelleri kadı Abdulcebbar örneği

    The foundation of the teolojical morals according to mutezila scholl of kelam systems, a sample of just Al-Qadı Abd Al-Jabbar

    İSMAİL KOÇAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    DinAnkara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MAHMUT AY

  2. Mu'tezile'de insan tasavvuru -Kadı Abdulcebbar örneği-

    Human conception in Mu'tazilah: The case of Kadı Abdulcebbar

    AYŞE İNCE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinAnkara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM ASLAN

  3. Mu'tezile'de Allah-insan ilişkisi: Kâdî Abdülcebbâr örneği

    The Allah-human relationship in Mu'tazilah: Example of Qadi Abd al-Jabbar

    ADEM ERTUNÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FETHİ KERİM KAZANÇ

  4. Kâdî Abdülcebbâr'da akıl ve dil

    Reason and language in Qadi 'abd al-Jabbar's thought

    MESUT ERZİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DilbilimMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜLYA ALPER

  5. Kur'ân'ın anlaşılmasında tenzihî dil: Kâdî Abdülcebbâr örneği

    The announced language in understanding the Qur'ân: The example of Kâdi Abdulcebbar

    MUSTAFA DEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    DinSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖMER FARUK YAVUZ