George Orwell'in 1984 adlı romanındaki metafor çevirilerinin betimleyici karşılaştırması
A descriptive comparison of translations of metaphors in George Orwell's novel 1984
- Tez No: 732322
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE SELMİN SÖYLEMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 292
Özet
Çalışmanın amacı, George Orwell tarafından kaleme alınan 1984 adlı romandaki ontolojik metaforların üç farklı Türkçe çevirisini Toury ile Lefevere'in Çeviri Kuramları çerçevesinde karşılaştırmalı ve betimleyici bir şekilde analiz etmektir. Bu kapsamda çalışma, Orwell'in romanında kullandığı ontolojik metaforların üç farklı Türkçe çevirisindeki dönemsel çeviri farklılıklarının neler olduğunu araştırmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda üç bölümden oluşan romanın her bölümünün başından ve sonundan yirmişer tane olmak üzere sistematik bir şekilde toplamda yüz yirmi adet içerisinde ontolojik metafor bulunan metin birimi seçilmiştir. Türkçe çevirileriyle birlikte de Toury'nin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ile Lefevere'in Yeniden Yazım Kuramı ışığında incelenmiştir. Çalışmada kaynak metin olarak romanın 2008 yılında Penguen Kitapları yayınevi tarafından yayımlanan nüshasından; erek metinler olarak da romanın Türkçedeki ilk çevirisi olan 1958 – V. Turhan ve S. Tonguç çevirisi, 1984 – Nuran Akgören çevirisi ve 75. baskısı yayımlanan ve Türk okuyucularının en çok ilgi gösterdiği 2010 – Celâl Üster çevirisinden yararlanılmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın odak noktası, bilimsel bir çeviri analizi bir başka deyişle çeviri eleştirisi çalışmasının kuramsal bir çerçeveye dayandırılması ve doğru-yanlış boyutunda kesinlikle bir“hata avcılığı”olmaması gerektiğidir. Çalışmanın sonucunda ulaşılan bulgular doğrultusunda erek metin çevirmenlerinin birbirinden farklı çeviri yaklaşımları benimsedikleri görülmektedir. Birinci erek metin çevirmenleri Turhan ve Tonguç'un ontolojik metaforların çevirisinde genel manada kaynak metnin yapısını koruyarak kaynak kültürün normlarına fazlasıyla bağlı kaldıkları anlaşılmaktadır. Böylelikle kaynak metnin normlar dizgesine yakın“yeterli”bir çeviri meydana getirmişlerdir. Bu bağlamda da erek dil ve kültürün uygulamaları ve normlarıyla bazı uyumsuzlukların yaşanabilmesi oldukça mümkündür. İkinci erek metin çevirmeni Akgören de Turhan ve Tonguç'a benzer şekilde kaynak metnin normlarına büyük ölçüde sadık kalarak“yeterli”nitelikte bir çeviri ortaya koymuştur. Fakat onlardan farklı olarak Akgören, daha sade ve anlaşılır bir dil kullanmış; erek metinde çıkarmalara pek fazla yer vermemiştir. Üçüncü ve son erek metin çevirmeni Üster ise ontolojik metaforları Türkçenin ve Türk kültürünün normlarına bir hayli uygun olarak çevirmiştir. Bu açıdan erek dil ve kültürün normlar dizgesinde“kabul edilebilir”bir çeviri kayda geçirdiği savunulabilir. Fakat bu tür çevirilerde de kaynak metinden birtakım sapmalarla karşılaşılması da gayet muhtemeldir. Üster'in bu çeviri yaklaşımını benimseyerek özgün metnin kendi okuyucusunda yarattığı etkinin bir benzerini Türk okuyucusunda da yaratmayı ve metni daha akıcı bir hâle getirmeyi amaçladığı öne sürülebilir. Ayrıca patronaj, ideoloji, yazın tekniği, vb. herhangi bir sebepten ötürü kaynak metinle tüm erek metinler arasında eşdeğerlik açısından ciddi herhangi bir farklılık gözlenmediğinden bu üç erek metnin birer“yeniden yazım”olduğu söylenememektedir. Sonuç itibariyle çevirinin dinamik bir süreç olduğu ve dolayısıyla zaman içerisinde yapılan çevirilerin erek dil ve kültürün normlarına yaklaştığı ve kaynak metinlerin daha iyi bir şekilde anlaşılarak çevrildiği sonucuna varılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The main aim of the study is to analyze three different Turkish translations of ontological metaphors in the novel 1984 by George Orwell in a comparative and descriptive way within the framework of Toury and Lefevere's Translation Theories. In this context, the study aims to investigate the periodic translation differences in three different Turkish translations of ontological metaphors used in Orwell's novel. For this purpose, a total of one hundred and twenty text units containing ontological metaphors, twenty from the beginning and the end of each chapter of the novel, which consists of three parts, have been selected systematically and equally. Along with their Turkish translations, they have been examined in the light of Toury's Target-Oriented Translation Theory and Lefevere's Rewriting Theory. In this study, as the source text, the copy of the source text published by Penguin Books in 2008; as the target texts, the first translation of the source text in Turkish, 1958 – V. Turhan and S. Tonguç's translation, 1984 – Nuran Akgören's translation, and 2010 – Celâl Üster's translation, whose 75th edition has been published and thus which has attracted Turkish readers' attention most, have been used. The study has been performed through the document analysis method, one of the qualitative research methods. The focus of the current study is that the study of a scientific translation analysis, in other words, translation criticism should be based on a theoretical framework and there should be no“error hunting”in the dimension of true-false. In line with the findings obtained as a result of the study, it is seen that the translators of the target texts have adopted different translation approaches from each other. It is understood that the first target text translators, Turhan and Tonguç, have adhered to the norms of the source culture by preserving the structure of the source text in general terms in the translation of ontological metaphors. Thus, they have created an“adequate”translation close to the norms system of the source text. In this sense, it is quite possible to experience some inconsistencies with the practices and norms of the target language and culture. The second translator of the target text, Akgören, similar to Turhan and Tonguç, has remained largely faithful to the norms of the source text and produced an“adequate”translation. But unlike them, Akgören has used a simpler and more understandable language and has not included so much omission in her target text. The third and final translator of the target text, Üster, has translated ontological metaphors in accordance with the norms of Turkish language and culture. From this point of view, it can be argued that he has presented an“acceptable”translation in the norms system of the target language and culture. However, it is quite possible to encounter some deviations from the source text in such translations. It can be claimed that by adopting this translation approach, Üster has aimed to create a similar effect on Turkish readers as the original text does on its own readers, and to make the text more fluent. In addition, since no significant difference has been observed in terms of equivalence between the source text and all the target texts for any reason such as patronage, ideology, poetics, and so on, these three target texts cannot be said to be“rewritings”. As a result, it is concluded that translation is a dynamic process, and therefore, translations made over time approach the norms of the target language and culture, and the source texts are translated with a better understanding in time.
Benzer Tezler
- A new historical reading of two postmodern novels: Lord of the Flies and 1984
Postmodern iki romanın yeni tarihselciliğe göre okunması: Sineklerin Tanrısı ve 1984
EMRE CAN ŞENEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İngiliz Dili ve EdebiyatıKarabük Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAVGAH GHULAM SAEED
- Representation of ethical notions in never let me go by kazuo Ishiguro & 1984 by George Orwell
Etik temsil Beni Asla Bırakmadaki kavramlar Kazuo Ishiguro Beni Asla Bırakma ve George Orwell'in 1984 adlı yapıtlarındaki kavramlar
GHUSOON SADEQ MAHDI AL-SULTANI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Batı Dilleri ve Edebiyatıİstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesiİngiliz Edebiyatı ve Kültür İncelemeleri Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. ERENDIZ ÖZBAYOĞLU
- The role of media in manifesting the meaning of sci-fi spaces
Bilimkurgu mekanların anlamının belirginleştirilmesinde medyanın rolü
HOSNA MORSHEDZADEH
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİP ÖMER EREM
- George Orwell'ın 'Bin Dokuz Yüz Seksen Dört' romanı ile Gâde es-Semmân'ın 'Kevâbisu Beyrut' adlı romanında yabancılaşma olgusu
The phenomenon of alienation in the novel of Nineteen Eighty-Four by George Orwell and Kevâbisu Beyrut (Beirut Nightmares) by Gâde es-Semmân
AYŞEGÜL SAVAŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Batı Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YAVUZ
- The suppression of the self and subjectivation of the individual in the Twentieth century dystopian fiction: George Orwell's Nineteen Eighty-Four, Ray Bradbury's Fahrenheit 451, and Margaret Atwood's The Handmaid's Tale
Yirminci yüzyıl distopyan romanında benliğin bastırılması ve bireyin özneleştirilmesi: George Orwell'in 1984, Ray Bradbury'nin Fahrenheit 451, ve Margaret Atwood'un Damızlık Kızın Öyküsü adlı eserleri
FATİH ÖZTÜRK
Doktora
İngilizce
2021
İngiliz Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELİH KARAKUZU