Investigating how users make sense of unused products in domestic space
Kullanıcıların ev ortamında kullanılmayan ürünleri nasıl anlamlandırdığının araştırılması
- Tez No: 740236
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE ÇELİKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Günümüzde, teknolojinin gelişmesi ve sürdürülebilir stratejiler sayesinde ürünlerin karbon ayak izi azaltılsa bile, çevresel etkileri giderek artış göstermektedir. Bunun bir sebebi de, kullanıcı-ürün arasındaki ilişkinin bozulması sebebiyle ürünlerin yaşam sürelerinin kısalması ve ihtiyaç olmayan tüketimin artmasıdır. Sürdürülebilir tasarım yaklaşımları arasında, ürün yaşam döngüsünün iyileştirilmesi için kullanıcı-ürün ilişkisinin uyarılması ve bu bağlamda bu ilişkinin doğasının keşfedilmesi yer almaktadır. Bu doğrultuda, bu tez kapsamında, ürün bağlılığını tetikleyen etkenler üzerinden kullanıcıların ev ortamında kullanılmayan ürünleri nasıl anlamlandırdıkları ve bu ürünlerle ilgili pratikleri ile motivasyonları araştırılmıştır. Literatür araştırmasında ürünlerin anlamlandırılması, ürün bağlılığını tetikleyen olası etkenler ve ürünlerin elden çıkarılması ile ilişkili davranışlar incelenmiştir. Bu incelemeler sonucunda ürün bağlılığını tetikleyebilecek etkenler duyusal zevk, anılar, öz-kimlik, hayat tarzı, yararlık, güvenilirlik ve piyasa fiyatı olarak belirlenmiştir. Kullanıcıların eşyalarına dair planlarını ve niyetlerini yansıtan pratikler, ise tekrar kullanma, tamir etme, başka bir amaçla kullanmak üzere değiştirme, hediye verme, ödünç verme, geri dönüştürme, çöpe atma, depolama ve sergileme olarak listelenmiştir. Bu araştırmanın amacı, kullanılmayan ürünler ve kullanıcıları arasındaki belirleyici etkenler ile tanımlanan bağın, kullanıcıların eşyalarına dair pratikleri ile ilişkisinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu bağlamda yapılan çalışmada, kullanıcılar ev ortamında artık kullanılmayan eşyaları ile ilişkilerini bu etkenler ve pratikler üzerinden değerlendirmiştir. Literatürde kullanıcıların bu ürünler ile kurdukları ilişkinin aşamaları tanımlanmaktadır. Bu araştırmada kullanıcı-ürün ilişkisi ürün artık kullanılmadığı halde elden de çıkarılmadığı için bir kırılma noktasından sonraki evrede olarak tanımlanmaktadır. Ana çalışma iki aşamada yürütülmüştür. Ürün bağlılığını etkileyen faktörler ile kullanıcıların pratikleri arasındaki bağıntının ortaya çıkarılması için anket ve yarı yapılandırılmış görüşme yöntemleri kullanılmış, gözlem yöntemi ise bu yöntemlere eşlik etmiştir. İlk aşamada, kullanılmayan eşyaların ürün bağlılığını etkileyen faktörlerle ve davranışlarla ilişkilendirilmesini içeren, çoktan seçmeli ve açık uçlu sorulardan oluşan çevrimiçi anket uygulanmıştır ve katılımcılardan eşyalarını her bir kavram için değerlendirmeleri istenmiştir. Ankete 134 kullanıcı katılmıştır. Her bir kullanıcı ev ortamında kullanmadığı ve elden çıkarmadığı 1-5 eşya seçerek anketi cevaplamıştır. Toplamda 432 ürün için veri toplanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında, ankete katılım sağlayan 10 katılımcı ile görüşmeler yürütülmüştür ve kullanıcılardan eşyalarına dair daha detaylı ve kapsamlı veriler almak ve anket verileri ile karşılaştırmak amaçlanmıştır. Ankete eklenen fotoğraflar ve görüşmeler aracılığıyla yapılan gözlemler ise bu yöntemlere eşlik etmiş ve ürün-kullanıcı ilişkisinin etraflı olarak kavranmasına yardımcı olmuştur. Anket sonucu toplanan veriler içerik analizi yöntemleri ile analiz edilmiştir ve tezin araştırma soruları kapsamında yorumlanmıştır. Analizler iki aşamada gerçekleşmiştir. İlk aşamada, kullanıcıların her bir kavram için olumlu, olumsuz ve çekimser verilen açık uçlu cevaplarında anlamsal olarak tekrarlanan içerikler olduğu ortaya çıkmıştır. Bu içerikler belirlenirken, öncelikle her bir soru birer birim olarak kabul edilmiştir. Bu birimler literatür çalışması ışığında incelenerek tekrarlanan kodlar tespit edilmiştir. Ardından kodlar birimlerle eşleştirilerek kümelenmelerin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Son aşamada, kümelenmeler üzerinden anlamlı yapılanmalar ortaya çıkarılmış ve kategoriler elde edilmiştir. Böylece, eşyalar ile ilgili pratiklerin ve ürün bağlılığını tetikleyen etkenlerin kullanıcılar tarafından nasıl anlamlandırıldığı bu belirlenen kategoriler üzerinden yorumlanmıştır. İkinci aşamada ise, olumlu, olumsuz ve çekimser verilen cevaplar üzerinden kavramların birlikte varolma durumları incelenmiş ve anlamlı ilişkiler ortaya çıktığı görülmüştür. Bazı kavramlar için verilen olumlu yanıtlar sıklıkla birlikte bulunurken, bazı kavramlar ise bu korelasyonu çok az göstermiştir. Kavramlar arasındaki ilişkilerin irdelenmesinde, kullanıcıların eşyalarını en sıklıkla seçtiği elektronik aletler, müzik aletleri, mutfak aletleri/gereçleri, tekstil ürünleri ve mobilya ürün kategorileri ayrıştırılarak, bu ürün kategorilerine özel sonuçlar elde edilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda, ürün bağlılığını etkileyen faktörler ve kullanıcıların kullanılmayan eşyalarına dair pratiklerinin birbirleriyle ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. Öne çıkan sonuçlara göre, kullanıcılar ev ortamında kullanmadıkları eşyaları elden çıkarma konusunda çoğunlukla gönülsüzlerdir. Ek olarak, öz-kimlik ile hayat tarzı, ve tekrar kullanma ile tamir etme güçlü ilişkili kavramlar olarak ortaya çıkarken, kullanıcılar tarafından anlamlandırılmalarında benzerlikler ve farklılıklar görülmüştür. Öz-kimlikle özdeşleştirme ve hayat tarzına uygunluk ilişkisinde, ürünün enstrümentalitesinin hayat tarzı üzerinde daha etkili olması sebebiyle farklı değerlendirmeler yapıldığı görülmüştür. Tekrar kullanma ve tamir etme kavramlarının ise motivasyonlarının birbirlerini desteklediği ortaya çıkmıştır. Tamir etme sıklıkla ürünün işlevsel özellikleri ile beraber değerlendirilmiştir. Bunun yanında tamir etme kararında duygusal ve maddi sebepler ön plana çıkarken, kullanıcıların tekrar kullanma kararında ürünün aracı olduğu eylemle ilişki etkili olmuştur. Duyusal zevk, öz-kimlik ve yararlık açısından pozitif olarak değerlendirilen eşyaların ise tekrar kullanımının daha sık tercih edildiği ortaya çıkmıştır. Ürünün deneyime yetersiz dahil olunması kavramların tercih edilmesini sıklıkla olumsuz etkileyen bir faktör olarak öne çıkmıştır. Bunların yanında, kavramların ürün kategorilerine göre değişkenlik gösteren bağlantıları ilişkiler ağı şeklinde sunulmuştur. Elektronik aletlerde duyusal zevk, tekrar kullanma ile sıklıkla ilişkilenirken, mobilyalarda duyusal zevk ve öz-kimlik tekrar kullanma ile ilişkilenmiştir. Mutfak aletlerinde ise tekrar kullanma, yararlık ile ilişkili olarak ortaya çıkmıştır. Tamir motivasyonu ise elektronik aletlerde yararlık kavramından etkilenirken, mobilyalarda yararlık ve anı sıklıkla tamir etme kararı ile ilişkilenmiştir. Tekstil ürünlerinde ise anı ve tamir ilişkilenmiştir. Depolama sık tercih edilmeyen pratikler arasında olsa da, tekstil ürünlerinde güvenilirlik ile ilişkilenmiş ve elektronik aletlerde ise yararlık ve öz-kimlik ile ilişkilenmiştir. Sergileme de benzer şekilde az tercih edilmiş, elektronik aletlerde öz-kimlik, müzik aletlerinde yararlık ile az da olsa ilişkili olarak ortaya çıkmıştır. Geri dönüşüm sadece mobilya kategorisinde öz-kimlik, yararlık ve piyasa fiyatı ile ilişkili olarak görülmüştür. Diğer kategorilerde güçlü ilişkiler göstermemiştir. En çok tercih edilen pratikler ise tekrar kullanma ve tamir etme olmuştur. Genel olarak bakıldığında, bu tez araştırması ile, kullanıcıların kullanılmayan eşyaları ile ilişkilerini nasıl anlamlandırdığı ve bu eşyaların geleceği ile ilgili öngörüleri kavramların anlamlı birliktelikleri yoluyla sunulmuştur. Bu sonuçlar, ürün kategorilerine göre özelleştirilerek yorumlanmıştır. Bu araştırmanın sınırlı kaldığı bir alan, bir eşyanın birden fazla kullanıcıya sahip olduğu durumlarda kazandığı farklı anlamları tespit etmekte yetersiz kalması olarak ifade edilebilir. Bu çalışma, kullanıcıların ürün bağlılığının artırılması alanındaki ileriki ürün tasarımı araştırmaları ve uygulamalarında kullanıcının algısına dair daha kapsamlı bir kavrayış edinilmesine yardımcı olabilir.
Özet (Çeviri)
Today, the environmental impact of products is increasing day by day. One of the reasons for this is the shortening of the life span of the products and the increase in unnecessary consumption due to the breakdown of the relationship between the user and the product. Sustainable design approaches include stimulating the user-product relationship in order to improve the product life cycle and, in this context, exploring the nature of this relationship. In this direction, within the scope of this thesis, how users make sense of unused products in domestic spaces through the factors that trigger product attachment, and the practices and motivations of users about these products are investigated. In the literature research, the meaning of products, the possible determinants that trigger product attachment and the behaviors related to the disposal of the products were examined. As a result of these examinations, the determinants that can trigger product attachment were determined as sensory pleasure, memory, self-identity, lifestyle, utility, reliability and market price. In addition, practices reflecting the plans and intentions of the users regarding the product are listed as reuse, repair, repurpose, gift-giving, lending, recycling, throw-away, storage and display. The aim of this research is to reveal the relationship of the bond between the user and the unused product, which is defined by determinants, with the user's practices regarding their belongings. In this study, the users evaluated their relations with their possessions that are no longer used in the home environment through these factors and practices. In the literature, the stages of the relationship that users establish with these products are defined. In this research, the user-product relationship is at a stage after a breakdown point, thus, the product is not disposed of even though it is no longer used. The main study was carried out in two stages. Survey and semi-structured interview methods were used to reveal the correlation between the determinants of product attachment and the practices of the users, and the observation method accompanied these methods. In the first stage, an online survey consisting of multiple choice and open-ended questions was conducted, which included associating unused possessions with determinants of product attachment and practices, and participants were asked to evaluate their possessions for each concept. In the second stage, interviews were conducted with 10 participants who participated in the survey and it was aimed to get more detailed and comprehensive data from users about their possessions. The observations made through photographs added to the survey and the interviews accompanied these methods and helped to understand the product-user relationship in detail. The data collected as a result of the survey were analyzed by content analysis methods and interpreted within the scope of the research questions of the thesis. The analyzes were carried out in two stages. At the first stage, it was revealed that there were meaningly repeated contents in the open-ended answers of the users, which were given positive, negative and abstention for each concept. How the practices related to the disposal of the possession and the factors that effect product attachment make sense by the users are interpreted with these repeated meanings. In the second stage, the co-occurrence of the concepts was examined based on the positive, negative and neutral answers and it was seen that meaningful relationships emerged. In the analysis of the relationships between the concepts, the electronic devices, musical instruments, kitchen appliances and equipment, textile products and furniture product categories that the users choose the most frequently, were separated and results specific to these product categories were obtained. As a result of this research, it has been revealed that the factors affecting product attachment and the users' practices regarding their unused possessions are related to each other. According to the prominent results, users are mostly reluctant to discard of possessions which they do not use at home. In addition, while self-identity and lifestyle, and reuse and repair emerged as strongly related concepts, similarities and differences were observed in their interpretation by users. Moreover, it has been revealed that the possessions that are evaluated positively in terms of sensory pleasure, self-identity and utility are preferred more frequently for reuse. Besides of these, the correlations of the concepts, which vary according to the product categories, are presented in the form of a network of relations. In general, with this thesis research, how users make sense of their relations with their unused possessions and their predictions about the future of these possessions are presented through meaningful associations of concepts. One area where this research is limited can be expressed as its inability to identify the different meanings a possession gains in cases where it has more than one user. In future product design research and practice in the area of stimulating product attachment, this study can help gain a more comprehensive understanding of user perception.
Benzer Tezler
- Mimari tasarım sürecinin erken aşamasında kullanılacak artırılmış gerçeklik uygulamalarının geliştirilmesi için bir yöntem önerisi
A new approach for development of a mobile augmented reality application to be used in the early phases of the architectural design process
MAHMUT ÇAĞDAŞ DURMAZOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEMAN FİGEN GÜL
- Learners' reflections on experiencing augmented reality in the English classroom at tertiary level
Yükseköğrenim düzeyinde İngilizce sınıfında artırılmış gerçeklik deneyimlerine yönelik öğrenci yansıtmaları
OZAN VARLI
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ETUŞ
- Design thinking in technology startups, an explorative study on design thinking implementations at ITU seed incubation center
Teknoloji girişimlerinde tasarım odaklı düşünce, İTÜ çekirdek kuluçka merkezinde keşfedici bir çalışma
SEYMAN ÇAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLNAME TURAN
- Mahalle ölçeğinde yaş dostu olma: Tasarım ve değerlendirmeye yönelik yöntem önerisi
Being age-friendly at the neighbourhood scale: A proposal for the design and evaluation method
ELİF OR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN SERDAR KAYA
- Sosyetelizme neden olan faktörlerin yapısal eşitlik modeli kullanılarak incelenmesi
Understandig factors affecting phubbing with structural equation modelling
CİHAT İLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇİĞDEM ALTIN GÜMÜŞSOY