A practice-based research on musical improvisation: Collaborative improvisation as a play
Müzikal doğaçlama üzerine uygulama temelli araştırma: İşbirlikçi doğaçlamanın oyun hali
- Tez No: 747355
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YELDA ÖZGEN ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Müzik, Education and Training, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Bu çalışma, kolektif doğaçlama pratiklerinde kullanılabilecek doğaçlama oyunları önermektedir. Sunulan doğaçlama oyunları (Improvisational Plays) işbirlikleriyle oluşturulmuş, grup çalışmalarının ihtiyaçlarına göre adapte edilebilecek bir yöntem önerilmiştir. Önerilen oyunlar müzik doğaçlama sınıflarında deneyimlenmiş ve yedi oyunun yönergelerinin aktarıldığı bir model sunulmuştur (Tool Box). Oyunların tasarımında, var olan literatüre katkıda bulunmak amacıyla, müzik gruplarının üretimlerine çeşitlilik, varyasyon ve disiplinlerarası perspektifleri katabilecek yöntemler göz önünde bulundurulmuştur. Yaratıcılığı tetikleyecek, duyusal farkındalığını arttırabilecek, grup üyelerinin etkileşimine ve bireysel ifadeye katkı sağlayabilecek çalışmalar müzisyenlerle birlikte uygulanmıştır. Grup çalışmalarında yaratıcı üretimleri destekleyecek uygulamalar sıralanan unsurlar göz önünde bulundurularak düşünülmüştür: Tez sürecinde doğaçlamacı müzisyenlerle yapılan görüşmeler (Sumru Ağıryürüyen, Şevket Akıncı, Anıl Eraslan, Öyküm Elif Erdoğan, Gökçe Gürçay, Serkan Şener), oyun uzmanı Yeşim Kunter'le gerçekleştirilen işbirliği, Juniper Hill'in Becoming Creative adlı çalışmasında önermiş olduğu yaratıcılığı geliştirmek için sağlanması gereken koşullar ve bireysel deneyimler göz önünde bulundurulmuştur. Çalışmanın ilk aşaması, işbirlikçi müzikal doğaçlamalarda, işleyişin içinde barınan unsurları göz önünde bulunduran ve alanda sunulan yöntemleri araştırarak başlamıştır. Grup doğaçlama çalışmalarında 'oyun' kavramı, sadece müzik alanında değil tiyatro, drama ve oyunculuk alanlarında da kullanılan bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle uzun süreli müzik doğaçlama grupları, küçük ölçekli birer sosyal topluluk olarak düşünülebilmektedir. Kolektif doğaçlama çalışmalarında, üyeler bireysel ifadelerini müzik yoluyla anlık olarak aktarırken, sezgisel olarak hareket etmeyi ve insiyatif almayı deneyimlemektedirler. Bu topluluklarda, ortak estetik kararların uygulanması ve/veya farklı bakış açılarıyla birlikte ortak bir üretim gerçekleştirmenin yolları aranmaktadır. Çeşitli kolektif doğaçlama toplulukları, performanslarına özgü bir müzikal dil oluşturmak ve müzikal çeşitlilik yaratmak için oyuncu yöntemler uygulayabilmektedir. Bu çalışmada da, ağırlıklı olarak eğitimsel amaçlarda kullanılmak üzere, yaratıcı çalışmalarda rehberlik edebilecek, yardımcı bir araç olarak kullanılabilecek bir dizi doğaçlama oyunu sunulmuştur. Oyun kelimesi, TDK sözlükte geçtiği gibi 'yetenek ve zeka geliştirici, belli kuralları olan, iyi vakit geçirmeye yarayan eğlence' anlamı yanı sıra, bu çalışmada, müzikal grup doğaçlamalarında kullanılmak üzere yeni bir önermeyle ele alınmaktadır: işbirlikçi doğaçlamayı tetikleyecek yaratıcı bir araç. Giriş bölümde yukarı da da bahsedilen, çalışma yönteminin aşamaları detaylı olarak aktarılmış, çalışmanın amacı, oyun ve doğaçlama aktivitelerinin ortak özellikleri tartışılmış, çalışma sürecinde oyun geliştirmek için kullanılan yöntem açıklanmıştır. İkinci bölümde, müzik ve doğaçlama pratiklerinde oyun kavramının nasıl ele alındığı, literatürde yer alan kültürel ve yaratıcılık çerçevesi üzerinden görüşler sunulmuş, çalışma süresinde yapılan görüşmelerle müzisyenlerin perspektifleri aktarılmıştır. Çalışmada ağırlık olarak Avrupa kökenli müzik pratiklerinden verilen örneklerle, oyuncu yaklaşımların tarihsel boyutu gözlemlenmeye çalışılmıştır. Bir yandan da, çoğunlukla İstanbul'da yaratıcı üretimlerini sürdüren ve doğaçlama müzik alanında, farklı türsel biçimlerle üretimler gerçekleştiren, doğaçlama eğitimi veren müzisyenlerle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler yanı sıra kişisel deneyimlerin de aktarıldığı çalışmada, gözlemci-araştırmacı perspektifinden sunulan değerlendirmelere de yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, çalışma kapsamında geliştirilen, doğaçlama oyunlarının (Improvisational Plays) oluşum süreci, işbirliği yöntemleri ve uygulamalar sonrasında yapılan değerlendirmeler, kavramsal çerçeveleriyle birlikte aktarılmıştır. Birinci Oyun, Emotion Play, Endüstriyel Tasarım son sınıf öğrencisi Gülen Mine Demiralp ile işbirliğiyle geliştirilmiştir, duyguların farkındalığı ve grup dinamiğine katkısı, duyguların doğaçlama yoluyla ifade edilmesine odaklanılmıştır. İkinci Oyun, Re- Thinking Objects, oyun uzmanı ve fütürist Yeşim Kunter'le işbirliği içinde hazırlanmıştır. Katılımcıların yaratıcı düşünme, problem çözme ve soyut düşünme yöntemlenlerini çeşitlendirmeye ve nesneleri doğaçlama yaratım süreci için yola çıkış noktası ve/veya ses çıkarma aracı olarak kullanmaya yönelik olarak tasarlanmıştır. Üçüncü oyun, Listen Before Play, doğaçlama sırasında dinleme eylemlerini desteklemeye odaklanmaktadır. Pek çok kapsamlı dinleme alıştırmasının da sunduğu gibi, bu oyunda da, icracının neden olduğu sesi dinlemenin yanı sıra diğer müzisyenleri dinlemeye odaklanması üzerine kurgulanmıştır ve empatik bir dinleme biçimine hazırlık çalışması olarak düşünülmüştür. Dördüncü Oyun, Graphic Notation'da anlık grup üyelerinin yaratıcı çözümlerle yorumlama becerilerini desteklenmesi üzerine odaklanılmıştır. Oyunda, Zaman-Makam Analiz Modeli'nin bir grafik notasyon olarak kullanılması önerilmiştir. Sunulan notasyonla makamsal yapıların araştırmasına yönelik bir çalışma alanı sunulmuştur. Dördüncü Oyun, Maintain Balance beden enerjileri ve denge hareketleriyle çalışmayı önermektedir. Dövüş sanatları ustası Çağlayan Ceylan' la ortaklaşa geliştirilmiş, bedensel hareket sonucu hissedilen enerjilerin doğaçlamaya aktarılması denenmiştir. Çalışmada yer alan son iki oyun, Voicing A Letter ve Upside-Down, ses farkınladığını geliştirmeye, enstrüman çalmaya deneysel bakış açısı kazandırma, alışkanlıkları kırma gibi çalışmalar içermektedir. Dördüncü bölümde, doğaçlama sınıflarında gerçekleştirilen çalışmalar üzerinden gözlemler ve değerlendirmeler aktarılmış. Oyunların amacı, uygulama öncesi planlanan çalışma biçimi ve uygulama sonrasında ortaya çıkan unsurlar değerlendirilmiştir. Ekler bölümündeyse sunulan oyunlar araç kutusu formatında sunulmuş ve yapılan görüşmelerin transkripsiyonu eklenmiştir. Araştırma süresince, doğaçlama ve oyunun birlikteliği, doğaçlamacı müzisyenlerin performanslarına kattığı disiplinlerarası yaklaşımlar olarak, müzisyenlerin doğaçlama anında uyguladığı yaratıcı çözümler olarak ve deneyim kazanmak, sanatsal bakış açısını genişletmek ve bunları doğaçlama grup dinamiğine katmayı araştırmaya yönelik eğitim odaklı egzersizler olacak biçimde yorumlanmıştır. Çalışmada sunulan oyunlar, müzik ve müzik dışı yaratıcı eğitim odaklı çalışmalara yardımcı olabilecek yöntemler olarak önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study seeks to connect play and collective improvisation, and propose play as a creative tool for improvisation to contribute to the field. The thesis offers newly designed improvisatory collaborative plays and provides a methodology to create improvisatory plays, workshop techniques, and a tool-box for collective practices. For the purpose of this thesis, several plays that focus on different sensorial effects were developed, applied and documented. Emotion Play, collaborated with an industrial designer, Gülen Mine Demiralp, aimed to increase emotional awareness and practice it with tactile, auditory and visual components. In Re-Thinking Objects, collaborated with play expert and futurist Yeşim Kunter, transforming everyday objects into sound sources were used to create improvisation. The Listen Before Play focuses mainly on the importance of supporting the listening acts during improvisation. As many extensive listening exercises focus on, this play is an attempt to focus on listening to the sound which the performer produces, as well as listening to the collaborators. In Graphic Notation, group members' creative interpretation processes aimed to be increased and the practice offers visual and auditory projection. For the workshop, a specific type of notation was offered to observe different interpretations of a single script. The play Maintain Balance focuses on body movements, and by making body movements active within a group dynamic, it aims to investigate an embodied practice, which was developed in collaboration with martial arts expert Çağlayan Ceylan. The last two plays, namely Voicing A Letter and Upside-Down, experiment with the idea of exploring new approaches and performance techniques. These two plays aimed to increase awareness of the members by using their own voices, and by rethinking and experimenting with their instruments, it aimed to explore new performance capabilities. Musical analysis of the improvisation sessions are left outside the scope of this work as the main focus is on developing group dynamics and improving improvisation. To investigate the musical and intellectual preferences of selected Turkish improvising musicians, oral interviews were conducted and transcribed in the appendix section that contains various insights and personal views on improvisation and the concept of play. Finally, a set of play instructions as a toolbox has been provided to would present guidance and help in creative works and education scenarios have been proposed as the main outcome of the work.
Benzer Tezler
- Conceptualizing a contemporary music performance with meditative musical features through influences of Shakuhachi music (Honkyoku) and Sufi music
Meditatif etkileri olan çağdaş bir müzik performansının Şakuhaçi müziği (Honkyoku) ve Sufi müziği etkileri ile kavramsallaştırılması
CANDAŞ UYGUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERAY ALTINBÜKEN
- Keman eğitiminde doğaçlamaya yönelik bir model önerisi ve uygulamadaki görünümü
A model proposal for improvisation in violin education and its view in practice
AYŞE ÇAĞLAK
- The Forgotten Art of Classical ImprovisationThe Connection between the Roots of Classical Improvisation and Jazz IMprovisation through an Analysis on the Adagio from The Violin Sonata Noç1 in G-moll by J.S. Bach, and the Educational Benefits of Classical Improvisation
Unutulmuş klasik doğaçlama sanatı:J.S. Bach'ın 1 no'lu Sol minör Keman Sonatı'ndan Adagio Bölümü üzerindeki analize dayanarak klasik doğaçlamanın kökleri ve caz doğaçlama arasındaki bağlantı, klasik doğaçlamanın eğitim açısından faydaları
MELODİ KAYIŞ
- Türk müziğinde perde/çeşni dönüşümlerini keşfetmek: 15. yüzyıldan 20. yüzyıla örnek çalışmalar
Exploring perde/çeşni transformations in Turkish music: Case studies from 15th to 20th century
MUHAMMED ZÜLFÜ YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN BAYSAL
- Tanburi Cemil Bey viyolonsel taksimlerinde zaman
Time in the violoncello taksims of Tanburi Cemil Bey
ZEYNEP AYŞE HATİPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN BAYSAL