To the bodies themselves: E-Nabız at the intersection of bodies, politics and technologies
Bedenlerin kendisine dönüş: Beden, politika ve teknolojilerin kesişiminde E-Nabız
- Tez No: 766571
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE ASLI ÇALKIVİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Felsefe, Sosyoloji, Science and Technology, Philosophy, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim, Teknoloji ve Toplum Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim, Teknoloji ve Toplum Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Beden ve teknolojiler, politika yapmanın iki önemli materyal veçhesine işaret etmektedir. Bu araştırma, beden, teknoloji ve politika arasındaki ilişkilenme biçimlerini veri teknolojileri genelinde, e-Nabız özelinde sorgulamaya açmaktadır. Türkiye'de bedenin e-Nabız dolayımında kurgulanan politik anlamlarını, bedenleşme ve politik özneleşme kavramları üzerinden tartışmaya açmakta, teknoloji, beden ve politikayı, her birinin anlamını birbiriyle ilişki içinde bulduğunu savunarak birbirlerine dolaşık, ilişkisel süreçler olarak ele almaktadır. Bu süreçleri izlemek için, önce bedenle politika, sonra beden ile teknoloji, daha sonra teknoloji ile politika arasındaki ilişkiyi ele almakta, e-Nabız'ı ise bütün bunların kesişiminde bir teknoloji olarak tartışmaya katmaktadır. Kavramsal set olarak Foucault'nun ilişkisel iktidarını, Braidotti'nin bedenli ve ilişkisel öznelliğini, yeni materyalizm ve dolayım teorisinin teknoloji ile ilgili açtığı refleksiyon alanlarını kullanan çalışmada, beden, teknoloji ve politika arasındaki ilişkilenme biçimleri, materyal olan vurgulanarak ve sosyo-teknik bir dolaşıklık ilişkisi içinde konumlandırılarak incelenmektedir. Bu dört yaklaşımın hepsi 'bedenin materyalliği' söz konusu olduğunda diyaloga girilebilecek yaklaşımlardır. Foucault bedeni, ilişkisel bir kavram olarak öne sürdüğü iktidar için bir varoluş koşulu olarak çerçevelendirir. Ona göre herhangi bir iktidar ilişkisi, bedende somutlaşır, bedenin davranışlarını, enerjilerini sarmalar. Braidotti, Foucault'nun bu kavramsallaştırmasını takip ederek, özneleşme süreçlerini ve öznellik biçimlerini cisimleşmiş, bedenli, bedensel dolayımlı kavramlar olarak tartışır. Onun öznellik kavramı, ilişkilerde var olan, bedenli, yaşanmış deneyimi vurgulayan bir özne biçimidir. Yeni materyalizm ve dolayım teorisi, teknoloji ve bedenin birbiriyle olan ilişkisini, materyal olanı vurgulayarak çerçevelemeye izin verir. Bu iki yaklaşımda, bedenin materyalliği -ve bu materyallikle iç içe olan öznelliği- onu çevreleyen dünyayla ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır. Dolayım teorisinde, bir insan-olmayan olarak teknoloji, özneyi bu teknoloji aracılığıyla girdiği ilişkilerde inşa eden bir kavram olarak ele alınırken, yeni materyalizmde beden ve teknoloji arasındaki dolanışıklık ilişki vurgulanmaktadır. İnsan ve insan-olmayanlar, iç-ilişkisel (intra-connected) bir etkileşim biçiminde anlamını bulur. Bunun yanında, bu iki yaklaşım da, bu materyalliklerin bağlamdan bağlama değişen çeşitli görünümleri olduğunu ve bu görünümlerin hatlarını şekillendirenin, o bağlama özgü sosyo-teknik ilişkiler olduğunu vurgular. Bu iki yaklaşım bu çalışmaya, insandan-öte ve bağlama özel bir analiz için gerekli kavramsal setleri vermiştir. Çalışmada bahsedilen materyallik ikili bir ilişkinin (zihin-beden gibi) bir ucu olarak materyallik değildir, bir dolaşıklığa işaret eder. Bu çalışma, zorunlu olarak bir tahakküm ilişkisine işaret eden herhangi bir ikiliği reddetmektedir. Yeni materyalizm çalışmalarını takip ederek, zihin (veya ruh) ve fiziksel beden, birbiriyle ilişkileri içinde var olan, iç-ilişkisel mefhumlar olarak ele alınmıştır. Bu dolaşık haliyle beden, aynı zamanda, içinde bulunduğu bağlamla da aynı şekilde dolaşık bir mefhum olarak tartışılmıştır. Bu, özellikle Türkiye'de e-Nabız dolayımında kurgulandığını iddia edeceğim yeni vatandaşlık formları söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Beden, politika ve teknoloji arasındaki ilişki, ilk olarak, politik özneleşme ve bedenleşme bağlamında tartışmaya açılmıştır. Bedenin, ben'in onu sarmalayan dışarıyla (ister insan, ister insan-olmayanlar) her tür ilişkisinde deneyiminin zorunlu merkezi olduğu savından yola çıkarak, her tür iktidar ilişkisinin varoluş koşulunun yine bedenler olduğu savunulmuştur. Bunu takiben, bu bedenin dışarıyla ilişkilenme biçimlerinin, yani özneleşme ve bedenleşme deneyimlerinin gittikçe artan bir biçimde teknoloji dolayımında olmaya başladığı savından yola çıkarak, teknoloji-dolayımlı bir beden, politik ilişkiler içinde konumlandırılmıştır. İktidar ve boyun eğme ilişkisi, birbirine koşut ilişkiler olarak ele alınmış, teknoloji-dolayımında bir bedenin, hem özne için yeni bir varoluş alanı açtığı hem de iktidar için yeni bir manevra alanı ve operasyonel mantık getirdiği tartışılmıştır. E-Nabız, bütün bu süreçlerin kesişiminde bir teknolojidir. E-Nabız'da beden, sağlık verilerinin bir bulutta depolanması sebebiyle, teknoloji-dolayımlı bir beden olarak iktidarın görüş alanına girer. Burada söz konusu olan, sadece geleneksel anlamda bedenin materyalliği değil, aynı zamanda bu bedenin buluttaki uzantıları olarak tahayyül edilebilecek verisidir. Bu, hem devlet için hükmedilecek yeni bir beden kavramına işaret etmekte, hem de vatandaş için yeni boyun eğme biçimlerini getirmektedir. Bu boyun eğme biçimlerini ve yeni iktidar formunu, bizatihi bunu deneyimleyen öznelerin gözünden anlamlandırmayı amaçlayan bu çalışma, yarı-yapılandırılmış mülakat yöntemiyle katılımcıların deneyimleriyle derinlemesine angaje olmayı hedeflemiştir. Bilim, Teknoloji ve Toplum Çalışmaları'nda (STS Studies) sıklıkla hatırlatıldığı gibi, bedenin ve teknolojilerin farklı sitelerdeki anlamlarıyla bizatihi bir araştırma yöntemi olarak ilişkilenmek amaçlanmış, bu bağlamda araştırma kapsamında keşfedilecek siteler öznenin kendi bedeniyle ilişkisi (1), hastanın hekimle ilişkisi (2) ve vatandaşın devletle ilişkisi (3) olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, 20'si hasta/kullanıcı, 10'u hekim toplam 30 kişiyle görüşülmüş, görüşmeler katılımcıların tercihine göre Zoom, Skype veya WhatsApp platformlarında görüntülü aramayla çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın temel sorusu e-Nabız dolayımında bedenin anlamlarının ve öznenin iktidarla ilişkisinin farklı sitelerde nasıl yeniden kurgulandığıdır. Saha çalışmasında, Türkiye'de e-Nabız dolayımında vatandaş ve devlet arasında yeni, daha ziyade dijital bir karşılaşma alanı açıldığı, bu alanda yeni özne konumlarının inşa edildiği, bu yeni karşılaşma alanının hem iktidar için yeni bir versiyona işaret ettiği, hem de özneler için yeni bedenleşme ve özneleşme süreçlerini getirdiği bulgulanmıştır. İktidarın yeni formunda da, bedenleşme ve özneleşme süreçlerinin yeni biçimlerinde de vurgu, teknoloji üzerinden dolayımlanmış varoluş alanlarıyla, yani verinin hem iktidarın operasyonel alanına hem de öznenin varoluş alanına dahil olmasıyla ilgilidir. E-Nabız, bu anlamda, yani, hem bedenin farklı bir mecradaki materyal uzantısı olması hem de bulutun, yani bedeni sarmalayan dışarının -iktidar ilişkilerinin- bir parçası olması sebebiyle, özel alan ve kamusal alanın kesişimindedir. Politik özneleşmenin ve bedenleşmenin aracısı ve yeni mecrası olarak tahayyül edilebilecek bulut, Türkiye'de iktidar partisi için ve vatandaşlar için farklı bir ilişkilenme biçimine işaret eder. E-Nabız hem içine gömülü olduğu bağlamın özelliklerini cisimleştiren, hem de bu haliyle, içine eklemlendiği bağlamdaki ilişkilenme biçimlerini ve özne pozisyonlarını inşa eden bir teknoloji olarak ele alınmıştır. Yani bir materyalin -bu ister beden, ister teknoloji olsun- onu sarmalayan diğer materyalliklerle ve sosyo-teknik bağlamla ayrılmaz bir biçimde bağlı olduğu, anlamını içine gömülü olduğu bağlamda bulduğu savunulmuştur. Bunu takiben, önce e-Nabız Türkiye bağlamında tarihsel olarak konumlandırılmış, uzantısı olduğu yönetişim desenleri tespit edilmiştir. Bir anlamda, e-Nabız'da tortulaşmış politik repertuarın (ben bunların neoliberalizm, merkezileşme, dijitalleşme ve otoriter eğilimler olduğunu savunuyorum) tarihsel bir okuması yapılmış ve e-Nabız bu tarihsellik içinde konumlandırılmıştır. E-Nabız'ın aktif bir ilişki kurucu olarak inşa ettiği ve çalışmanın üçüncü bölümünde, literatür taramasında detaylıca tartışılan politik koordinatlarla da örtüşen vatandaşlık biçimleri, saha çalışmasında (1) dijital, (2) neoliberal, (3) biyolojik, (4) pasif olarak tespit edilmiştir. E-Nabız'da kurgulanan vatandaş, dijital bir vatandaştır, bu hem gündelik hayatlarında devlet kurumlarıyla dijital bir şekilde etkileşmesi anlamında hem de artık dijital verilerinin de iktidar ilişkilerine dahil olması anlamındadır. E-Nabız, tekil bir teknoloji değil, çok daha büyük bir dijitalleşme sürecinin yalnızca bir ayağıdır ve bu süreç içinde, veri teknolojilerinin iktidarın yönetişim modeline gittikçe artan bir biçimde entegre olmasıyla birlikte, dijital bir vatandaş kurgusu ortaya çıkmaya başlamıştır. E-Nabız'da kurgulanan vatandaş, aynı zamanda neoliberal bir vatandaştır. Bu hem, e-Nabız'ın parçası olduğu SDP (Sağlıkta Dönüşüm Projesi)'nin neoliberal motiflerle sarmalanmış olması ve özel ile işbirliğini teşvik etmesi anlamında, hem de e-Nabız'da kurgulanan vatandaş tipinin 'kendinden sorumlu' (örneğin sağlığını takip etmek, e-Nabız'ı kullanmayı kendisi öğrenmek, vesaire gibi konularda) bir vatandaş olmasıdır. E-Nabız'ın yalnızca bir depolama altyapısı değil, aynı zamanda vatandaşın kişisel sağlık verilerini takip edebileceği bir platform olarak da tasarlanması, vatandaşın, kendi sağlık verileriyle ve dolayısıyla bedeniyle de farklı bir şekilde yeniden ilişkilenmesini beraberinde getirmiş, vatandaş, kendi bedeniyle e-Nabız öncesine göre daha yoğun bir şekilde somatik özellikleri üzerinden ilişki kurmaya başlamıştır. Dolayısıyla e-Nabız'da hatları belirginleşmiş vatandaş, aynı zamanda biyolojik bir vatandaştır da. Son olarak, iktidar partisinin özellikle 2011'den sonra farklı bir döneme girdiğine işaret eden literatürden beslenerek, kamusal alandaki görünürlüğü ve hareketliliği kısıtlamaya dönük bir iktidar deseninin, e-Nabız'da da kendini gösterdiği, bunun, özellikle vatandaşların katılım ve politik irade konularında gösterdiği apati ve benimsedikleri 'alternatif yok' anlatısı üzerinden takip edilebilecek bir pasif vatandaş tipine işaret ettiği bulgulanmıştır. Sonuç olarak, veri teknolojileri, vatandaş olmanın ve politika yapmanın yeni biçimlerine işaret eder ve iki kavram da, bağlamlara özgü özellikler kazanır. Bu çalışma, Türkiye bağlamının bir okumasını yapmıştır. Literatüre referansla, neoliberalizm ve kapitalizmin yeni, bedeni temeline alan, hayatın kendisini sarmalamayı temel işleyiş mantığı olarak benimseyen, bedenden süzülmüş verileri de bir politik-ekonomiye dahil eden, Foucault'nun anladığı anlamda bir yönetimselliğe işaret eden formu, bütün bu söz konusu dönüşümlerin nihai koşulu olarak kavramsallaştırılmıştır ve teknolojilerin, git gide bu yönetimselliği dolayımlandıran ve bu yönetimselliğe yeni bir mantık kazandıran aktif bir ilişki yapıcı olarak konumlandığı tartışılmıştır. Dolayısıyla çalışma boyunca tartışılan her şey, bütün bir ilişkisel matrisin dönüşmesiyle birlikte düşünülmelidir. Araştırmanın temel iddiası, Türkiye'de iktidar ve politik öznelliğin, yeni ilişkilenme biçimleri üzerinden yeniden tanımlandığı, ve bu yeni ilişkilenme biçimlerinin kurucusunun, e-Nabız'ın da bir parçası olduğu veri teknolojileri olduğu ve bu yeni ilişkilenme biçimlerinde bedenin -asla önemini kaybetmemekle birlikte- anlamının dönüşmekte olduğudur. Beden -teknoloji dolayımındaki versiyonu- bütün bu süreçlerin nihai konumu olarak konumlandırılmış, araştırmanın sonunda bedenli ve teknoloji-dolayımında bir direnişin olanakları tartılışmıştır. Bu, özellikle bunun pratik olanaklarının tartışılması, aynı zamanda gelecekteki araştırmalar için bir başlangıç noktası olarak önerilmiştir. Çalışmanın önemi, (1) dünyada veri teknolojileriyle ilgili ve teknoloji-beden-politika ilişkisi üzerine literatürde özellikle Türkiye gibi ülkelerin bağlamsal özelliklerinin dikkate alınmaması, (2) Türkiye'deki literatürde ise e-Nabız'ın epistemolojik-ontolojik olarak konumlandırılmasıyla ilgili bir çalışma olmamasıdır. Araştırma literatürdeki bu boşlukları doldurarak ve e-Nabız'ı bir araştırma nesnesi olarak da yeniden kurgulayarak Türkiye'de beden, teknoloji ve politika ile ilgili literatürde yeni düşünüm alanları açmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
The body and technologies point to two important material sides of politics. This research is about the political meanings of the body constructed in the mediation of a technology, e-Nabız in Turkey. It investigates the forms of embodiment and political subjectification through the e-Nabız case, which is an example of data technologies in Turkey. Using Foucault's relational power description, Braidotti's embodied and relational subjectivity, and the reflection fields opened by new materialism and mediation theory on technology as a conceptual tool and emphasizing materialities, sociotechnical entanglements and the constitutive role of technology, this study examines the ways in which the body, technology, and politics are interrelated. Following the perspective of Science and Technology Studies (STS), it is aimed to enact the meanings of the body and technologies in different sites as a research method in itself, and in this context, the sites to be explored within the scope of the research were determined as the relationship of the subject with his/her own body (1), the relationship of the patient with the physician (2) and the relationship of the citizen with the state (3). The research has investigated the processes of embodiment and political subjectification on different sites through e-Nabız, by deeply engaging with the experiences of the subjects who are experiencing these processes themselves. Accordingly, the field study was conducted with a semi-structured in-depth interview method. During the field study, a total of 30 people, 20 of whom were patients/users and 10 of whom were physicians, were interviewed and the interviews were conducted online. The main question of the research is how the meanings of the body and the relationship of the subject with power are reconstructed in different sites through e-Nabız. Based on the findings of the field, it was argued that in Turkey, through the mediation of e-Nabız, a new, rather digital, encounter area was opened up between the citizen and the state, that new subject positions corresponding to this new form of engagement are constructed in this new encounter area, therefore, this new encounter field both points to a new version for power and also points to new embodiment and subjectification processes for subjects. By emphasizing the intra-connectedness between the materialities and sociopolitical sphere, e-Nabız has been framed as an artifact that both embodies the relationalities of the context in which it is embedded, and constructs new forms of relationalities and subject positions in the context in which it is articulated. In this context, first of all, e-Nabız has been historically positioned in the context of Turkey, and the political repertoire of the ruling party, to which e-Nabız is an extension, has been investigated. New forms of citizenship, which e-Nabız constructs as an active relationship mediator and correspond to these governance patterns, have been identified in the field study as (1) digital, (2) neoliberal, (3) biological, and (4) passive. The main claim of the research is that power and political subjectivity are redefined in Turkey through new ways of relationalities between humans and non-humans, that the founder of these new forms of association is data technologies, of which e-Nabız is a part, and that the meaning of the body –while it never loses its importance- is transforming in these new ways of relationalities. The body -its technology-mediated version- is positioned as the ultimate location of all these processes, and the possibilities of an embodied and technologically-mediated resistance are discussed at the end of the research. The importance of the study is that (1) the contextual particularities of countries such as Turkey are not taken into account in the literature on data technologies and on the technology-body-politics relationship in the world, and (2) there is no study on the epistemological-ontological positioning of e-Nabız in the literature in Turkey. Aiming to fill this gap in the literature and by reconstructing e-Nabız as a research object, the research aims to open new fields of reflection in the literature on the body, technology, and politics in Turkey.
Benzer Tezler
- Dijital kültürde beden ve benliğin idaresi: Öztakip pratiği örneği
Body and self management in digital culture: Case of self-tracking practices
MERVE SEFA YILMAZ
- السخرية في القصص القصيرة جدا عند احمد جار الله
Ahmed Car Yasin'e ait 'el-Kasa el-Kasire Cidden' adlı çalışmasında ironi
OSAMAH FALAH HASAN AL GHAFUR
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM HANEK
- Türkiye'deki belediye internet sitelerinin nicelik ve nitelik bakımından incelenmesi
The research of municipal websites in terms of quality and quantity in Turkey
AHMET KAMİL KABAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
İşletmeAtatürk Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH NARALAN
- E-devlet uygulamaları ve e-belediye: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi örneği
E-government applications and e- municipality: The case of Gaziantep Metropolitian Municipality
REŞİT FISTIKÇIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
EkonomiGaziantep Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BERNA BALCI İZGİ
- Another story of the daily circulation of Özgür Gündem: Affective materiality
Özgür Gündem?in gündelik dolaşımının başka bir hikayesi: Duygulanımsal materyalite
SİDAR BAYRAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
GazetecilikBoğaziçi ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÜKHET SİRMAN