Enflasyon hesaplamasında kartlı ödeme sistemlerinin kullanılması: Türkiye örneğinde bir yöntem denemesi
Using card payment systems in the calculation of inflation: A methodology in the case of Turkey
- Tez No: 769840
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEMİL CEYLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 71
Özet
nflasyon kelimesi ilk kullanıldığı zaman olan 1800'lerden, günümüze kadar geçen zaman içerisinde genel geçer olarak mal ve hizmetlerin fiyatlarının sürekli artışı olarak tanımlanmaktadır. Ancak, Klasik, Keynesyen, Monetarist, Yapısalcı gibi farklı iktisadi ekoller tarafından hem enflasyonun tanımı hem de enflasyona dair görüşler farklılık göstermektedir. Ülkelerin gelişmik düzeyleri ile yakından ilişkili olan enflasyon; gelir dağılımı, istihdam, yatırım, kaynakların verimsiz kullanımı gibi makro ve mikro ölçekte pek çok alanda ekonomik ve sosyal olumsuzluklara neden olabileceğinden oldukça önemlidir. Enflasyon, devletlerin kurumları tarafından hesaplanır ve kamuoyuna her ayın ilk haftalarında ilan edilir. Enflasyon hesaplaması fiyat endeksleri üzerinden aylık, yıllık, kümülatif şekilde yapılır. Enflasyon hesaplayan kurumların genelde kullandıkları yöntem ise ülkedeki hanehalkının yaşamı için harcadığı gider dağılımını tespit etmek, giderler için alışveriş yapılan yerleri geneli yansıtacak şekilde örneklem metodu ile fiyat toplamak, bu fiyatları aylık olarak inceleyerek fiyat artışlarını tespit ederek genel enflasyonu hesaplamaya çalışmaktır. Kullanılan tüm bu enflasyon hesabı yöntemlarinde, fiyat toplamanın çok kıstılı bir örneklem üzerinden yapılmasından dolayı, elde edilen sonuçların genel çerçeveyi net olarak yansıtamadığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, ekonominin nasıl gittiğine dair önemli bir gösterge olan enflasyonun hesaplanmasında, siyasi ve politik nedenlerle manipüle edilebilir bir hesaplama sisteminin kullanılmaktadır. Ayrıca, enflasyon hesaplanırken kullanılan bireylerin harcama alışkanlıklarının ölçümünde, gerçek harcama rakamları yerine sezgisel ve hatırlamaya dayalı anket yönteminin kullanıldığı bilinmektedir. Geleneksel enflasyon hesaplamasında yaşanılan temel sorunların ilki fiyat toplamanın örneklem üzerinden yapılmasından dolayı genel fiyat artışının yansıtılıp yansıtmaması üzerine şüphelerin oluşmasıdır. İkincisi ise devlet tarafından yayımlanan enflasyonun, siyasi bazı politikalardan dolayı olması gereken oran olarak yayımlanmama durumudur. Üçüncü ve son olarak ise insanların harcama alışkanlıkları geneneksel enflasyon hesabında anket ile belirlenmemesi ve insanlar aylık harcamalarını düzenli bir şekilde raporlayıp akıllarında tutmadıkları için harcama dağılımın düzgün tespit edilememesidir. Kartlı ödeme sistemleri nakit taşıma sorununu azaltması, önce alıp sonradan ödeme imkanı, harcamaların nereye yapıldığı ile ilgili bilgilendirmeyi sunabilmesi, bir sadakat programı sunması, hızlı ve hijyen bir ödeme yöntemi olmasından dolayı oldukça fazla kabullenir olmuştur. Kartlı ödeme sistemleri insanlar tarafından oldukça fazla benimsenmiş ve hanehalkının yaptığı harcamaların \%42'si kartlı ödemelerden geçmeye başlamıştır. Geri kalan %48'ın ise çoğunluğu kartlı ödeme imkanın olmadığı barınma gibi ihtiyaçlar olmuştur. Pandemi ile birlikte kartlı ödemelerin kullanım ivmesinde oldukça fazla artış olmuştur. İnsanların e-ticaret üzerinden alışveriş yapma zorunluluğunda kalmaları ve hijyen bir ödeme yöntemi olarak kartların temassız özelliğini kullanması kullanım ağını daha da genişleterek hanehalklarının toplam harcamalar içindeki payını artmasını sağlamıştır. Tespit edilen enflasyon hesaplama problemleri doğrultusunda çalışmanın ana amacı bireylerin aylık kartlı ödeme tutarları verisini kullanılarak enflasyon oranını gerçek veriler üzerinden hesaplayabilmek veya geleneksel enflasyon hesabının daha doğru ölçülmesi sağlayabilmektir. Çünkü enflasyon, ekonomideki tüm öngörülerin en önemli anahtarı iken ekonomi içerisindeki tüm fiyatların belirlenmesini sağlayandır. Enflasyonun doğru hesaplanamaması ekonomi içindeki tüm fiyatlama akışlarının bozulmasına sebebiyet verirken bu durum ekonomideki gelir dağılımda ciddi bozulmalara ve ülke para birimlerinin diğer ülke para birimlerine göre fiyatlamasının da bozulmasına sebebiyet verecektir. Bu bağlamda tez çalışmasında yöntem olarak niceliksel araştırma modeli kullanılmıştır.Araştırma'da veri seti olarak; 2014 yılının başından 2022 yılının Nisan ayına kadar 25 ayrı harcama kategorisinde aylık olarak kartlı ödeme işlem adetleri ve kart harcama tutarları kullanıldı. Bu çalışmada kullanılan veri seti, BKM'nin 2014-2022 yılları arasında aylık olarak toplarladığı, 'kartlı harcamalar pazar verileri'nin işlenmesi ile elde edilmiştir. Oluşturulan bu veri setinin, araştırma özelinde geliştirilen enflasyon endeks formülü çerçevesinde 4 ana adımda analizi yapılmıştır. (1) Araştırma kapsamında belirlenen 25 ana harcama kategorisine göre, 2014-2022 yılları arasındaki her ayın işlem tutarı, işlem adedine bölünmüştür.Bu işlem sonraında 2014-2022 yılları arasında aylık olarak, 25 harcama kategorisinin her biri için birim fiyat belirlenmiştir. (2) Araştırma kapsamında incelenen sekiz yıllık periyotta, her ay için belirlenen birim fiyatların yıllık ortalamaları alınmıştır. (3) Her bir harcama kategorisinin, yıllık toplam harcama içerisindeki ağırlığı bulunmuştur. (4) Son olarak, enflasyonun hesaplanması istenen yıl için, her harcama kategorisinin bulunan ağırlıklığı (enflasyon hesaplanması istenen yıl ) ile harcama kategorisi bazlı yıllık birim fiyat değişimleri çarpılmış ve elde edilen tüm sonuçlar toplanarak genel enflasyon elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde; çalışma kapsamında geliştirilen endeks hesaplamasının gerçekleşen enflasyon arasındaki 6 aylık hareketli ortalamalı korelasyon katsayısının için %75 oranında yüksek ilişkili olduğu tespit edilmiştir. 2022 yılının Nisan ayı enflasyonu ile kartlı harcamalar üzerinden hesaplanan enflasyon oranı arasındaki ilişkide bozulmalar başlamış ve 2022 Nisan enflasyonunun daha düşük hesaplanmış olabileceği çıkarılmıştır. Çalışmanın sonucunda hanehalkının harcamalarınının nerdeyse %50'sinin geçtiği kartlı harcamalar ülke ekonomisindeki en önemli göstergelerden olan enflasyonu tahmin edebilir olduğu veya enflasyon hesabı için bir girdi olarak kullanılabileceği ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
Inflation, which is closely related to the developed levels of the countries; It is very important as it can cause economic and social negativities in many areas at macro and micro scale such as income distribution, employment, investment, inefficient use of resources. Inflation is calculated by the institutions of the states and announced to the public in the first weeks of each month. Inflation is calculated monthly, annually and cumulatively over price indices. The method generally used by the institutions that calculate inflation is to determine the distribution of expenses spent by the household in the country, to collect prices with the sampling method to reflect the shopping places for expenses in general, to examine these prices on a monthly basis and to try to calculate the general inflation by determining the price increases. In all these inflation calculation methods used, it was observed that the results obtained could not clearly reflect the general framework, since price collection was carried out on a very limited sample. In addition, a calculation system that can be manipulated for political and political reasons is used in the calculation of inflation, which is an important indicator of how the economy is doing. In addition, it is known that an intuitive and recall-based survey method is used instead of actual expenditure figures in measuring the spending habits of individuals used in calculating inflation. Card payment systems have become highly accepted because they reduce the problem of carrying cash, receive and pay later, provide information about where the expenses are made, offer a loyalty program, and are a fast and hygienic payment method. Card payment systems have been widely adopted by people and %42 of household expenditures have started to pass through card payments. The remaining %48 had needs such as accommodation, the majority of which did not have the opportunity to pay by card. With the pandemic, there has been a significant increase in the acceleration of the use of card payments. The fact that people are obliged to shop via e-commerce and the use of the contactless feature of cards as a hygienic payment method has further expanded the usage network and increased the share of households in total expenditures. The first of the main problems experienced in the traditional inflation calculation is the formation of doubts about whether the general price increase is reflected or not, since price collection is done over the sample. The second is the situation where the inflation published by the state is not published as the required rate due to some political policies. Third and lastly, the spending habits of people are not determined by surveys in the traditional inflation calculation and the distribution of expenditures cannot be determined properly because people do not regularly report their monthly expenditures and keep them in mind. In line with these identified problems, the main purpose of the study is to calculate the inflation rate by using the monthly card payment amounts of the individuals or to provide this data as an input for more accurate measurement of the traditional inflation account. Because while inflation is the most important key of all predictions in the economy, it is the one that determines all prices in the economy. Failure to calculate inflation correctly will cause deterioration in all pricing flows in the economy, while this will cause serious deterioration in income distribution in the economy and the pricing of country currencies relative to other country currencies. In this context, quantitative research model was used as a method in the thesis study. As a data set in the research; From the beginning of 2014 until April 2022, monthly card payment transaction numbers and card expenditure amounts were used in 25 different expenditure categories. The data set used in this study was obtained by processing the 'card expenditures market data' that BKM collected monthly between 2014-2022. This data set was analyzed in 4 main steps within the framework of the inflation index formula developed specifically for the research. (1) According to the 25 main expenditure categories determined within the scope of the research, the transaction amount of each month between the years 2014-2022 is divided by the number of transactions. (2) The annual averages of the unit prices determined for each month in the eight-year period examined within the scope of the research were taken. (3) The weight of each expenditure category in the annual total expenditure has been found. (4) Finally, for the year for which inflation is to be calculated, the weight of each expenditure category (the year for which inflation is requested) is multiplied by the annual unit price changes based on the expenditure category, and overall inflation is obtained by summing up all the results. When the results obtained are examined; It has been determined that the correlation coefficient between the actual inflation and the index calculation developed within the scope of the study is highly correlated at the rate of \%75. The relationship between April 2022 inflation and the inflation rate calculated over card expenditures began to deteriorate, and it was concluded that April 2022 inflation may have been calculated lower. As a result, card expenditures, of which almost \%50 of household expenditures are spent, can predict inflation, which is one of the most important indicators in the country's economy, or can be used as an input for the inflation calculation.
Benzer Tezler
- Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde yürütülen EYTEPE yüksek lisans programının e-öğrenme açısından değerlendirilmesi ve ekonomik analizi
An Evaluation with respect to e-learning and economic analysis of the graduate program offered in Anadolu University's Institute of Educational Sciences
EREN KESİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
EkonomiAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. COŞKUN BAYRAK
- Ülkemizde üretilentarım makinalarının 1994 yılı için yapım ve kullanım masraflarının belirlenmesi üzerine bir araştırma
A Study on the calculation of manufacturing and operating costs of agricultural machines for 1994, those are produced in Türkey
SERCAN SAYIN
- Emeklilik planlarında faiz oranının belirlenmesi
Determining interest rate for pension plans
NAZLI MULUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
İstatistikHacettepe Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ESENSOY
- İstanbul şehir hatları vapurları ana tahrik sisteminin hidrojen yakıt hücresine dönüşümünün tekno-ekonomik incelenmesi
Techno-economic investigation of hydrogen fuel cell propulsion system transformation of Istanbul city lines ferry
MURAT ÖZGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN AZMİ ÖZSOYSAL
- Enflasyon hedeflemesi stratejisinin enflasyon oynaklığı ve enflasyonun kalıcılığı üzerindeki etkileri: Türkiye örneği
Effects of the strategy of inflation targeting on the inflation volatility and inflation persistence: Turkey sample
AHMET GÜNEY