Determining graduate level university selection criteria weights using interval type-2 fuzzy ahp
Lisansüstü seviyesinde üniversite seçim kriterleri ağırlıklarının aralıklı tip-2 bulanık ahs ile hesaplanması
- Tez No: 771650
- Danışmanlar: PROF. DR. BAŞAR ÖZTAYŞİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
Eğitim bir bireyin temel haklarından olmakla birlikte okul ise bir kişinin hayatının önemli bir çoğunluğunu geçirdiği alandır. Her yıl binlerce öğrenci, birden fazla üniversiteye ve bölümlere, ve farklı eğitim derecelerine başvurmaktadır. Her ülkenin eğitim sistemi farklılık gösterse de, üniversite seçimi önemli bir seçimdir. Başvuru yapan öğrenciler birçok üniversite arasından, yalnızca birini seçerler. Anaokulundan başlayarak liseye kadar alınan eğitimde okul seçim kararını öğrenciler değil aileler verdiği için üniversite seçimi öğrencilerin ilk okul seçimi haline gelmektedir. Okul yönetmelikleri ve başvuru süreci ülkelere göre farklılık gösterebileceğinden, öğrencilerin kendileri için en iyi okulu seçerken kullandıkları kriterleri tanımak yine de önemlidir. Başvuru ve seçim süreçlerinin, dikkate alınan gereksinimler ve kriterler açısından farklılık gösterdiğinden, aynı olmadığını açıklığa kavuşturmak önemlidir. Kişi fikrini değiştirmediği ve gitmek için bir üniversite seçmediği sürece başvuru sürecini çoğu zaman seçim süreci takip eder. Üniversite başvuru süreci bazı sınav puanlarının yanı sıra üniversiteler tarafından belirlenen diğer şartları da içermektedir. Bir kişi bir üniversiteye başvurursa, ancak üniversitenin şartlarını karşılamazsa, o zaman üniversite tarafından kabul edilmeyecektir, bu nedenle bir sonraki adım olan seçim süreci o üniversite için ilerleyemez. Ancak başvuran, başvurmuş ve kabul edilmişse başka bir üniversiteyi tercih edebilir. Bu çalışma, üniversite seçim sürecini incelediği için araştırma, hâlihazırda öğrenim görmekte olan lisansüstü öğrencilerinden oluşan bir çalışma grubuna dayanmaktadır. Dolayısıyla öğrenci zaten o üniversiteye başvurmuş ve kabul edilmiş ve o üniversiteyi seçmiştir. Öğrencilerin puanları, önceki eğitimleri vb. uygunlukları, seçim süreci değil başvuru süreci olduğu için bu çalışmada dikkate alınmaz. Türkiye'deki üniversite başvuru ve seçim süreçlerinin her ikisi de devlet tarafından otomatikleştirildiğinden, başvuru ve seçim sadece başvuran öğrenciye bağlı değildir. Lisans düzeyinde eğitim için lise eğitimi zorunludur. Bir lise mezunu öğrencinin lisans derecesi almaya karar verdiğini varsayalım, birden fazla üniversite ve bölüm arasından seçim yapıyorlar. Türkiye'de bu tercih YKS (Yüksek Öğrenim Kurumları Sınavı) adı verilen iki aşamalı üniversite giriş sınavlarına bağlıdır. YKS sıralaması ve puanları ile lise sıralaması ve lise ortalamasına göre her öğrenci okumak istediği üniversite ve bölümlerin bir tercih listesini hazırlar ve öğrenci yerleştirme web sitesine gönderir ve MEB (MEB), Türkiye Yüksek Öğrenim Kurumu (YÖK) vb. her türlü sınavı yapan kurum olan ÖSYM olarak adlandırılan seçim merkezi. Üniversite giriş sınavlarının adı ve formatı daha önce değişmiş olsa da ve zamanla değişebilir MEB eğitim sisteminde iyileştirmeler yaptığı için üniversite giriş sınavı kalıcıdır. Öğrenciler tercih listesini yükledikten sonra, öğrenciler bir üniversiteye ve aynı zamanda devlet eğitim kurumu tarafından bir ana bilim dalına yerleştirilir. Bu nedenle, son seçim öğrenci tarafından yapılmaz. Dolayısıyla üniversite seçim kriterlerini sadece Türkiye özelinde incelemek mümkün değildir. Lisansüstü eğitim, Yüksek Lisans ve Doktora programlarından oluşmaktadır. Yüksek lisans derecesinin süresi yurtdışında bir ila üç yıl olabilmekle birlikte Türkiye'de minimum iki, maksimum üç yıldır. Doktora derecesi ise yurtdışında 3 ila 7 yıl arasında sürebilirken, Türkiye'de en az dört ila en fazla altı yıl sürer. Türkiye'deki lisansüstü üniversite başvuru ve seçim süreçleri, Türkiye'deki lisans süreçlerinden farklı olarak, diğer ülkelerle daha benzerdir. Hem üniversite başvurusu hem de seçim süreçleri lisans süreçlerinden farklıdır. Öğrenciler, lisans derecesinden farklı olarak bir tercih listesi oluşturup ÖSYM sitesine yüklemezler, ayrıca herhangi bir üniversiteye devletin eğitim-öğretim kurumu tarafından sınav puanları ve sıralamalarına göre atanmazlar. Lisansüstü eğitim için öğrenciler bazı şartları sunarak üniversitelere bireysel olarak başvururlar. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Giriş Sınavı (ALES), lisans not ortalaması, mülakat puanı, fen bilimleri sınavı puanı (isteğe bağlı), profesörlerden referanslar, dil puanı (isteğe bağlı) şeklindedir. Bazı şartlar, haksızlığın önlenmesi için devlet tarafından zorunlu kılınacak şekilde düzenlenmiştir. Ancak başvuru doğrudan üniversitelere yapılmaktadır. Yine lisans probleminden farklı olarak kabul edilen öğrenciler devletin eğitim kurumu tarafından değil, üniversitenin ilgili bölümü tarafından seçilmektedir. Ancak öğrenciler birden fazla üniversiteye başvurabilecekleri ve birden fazla üniversiteden kabul alabilecekleri için lisansüstü üniversite seçimi sorunu ortaya çıkmaktadır. Üniversitenin en çok hangi özelliklerinin öğrencileri cezbettiği konusunda seçim sürecini öğrenmek merak uyandırıcıdır. Endişenin büyük kısmı lisans üniversite seçiminden gelse de, lisansüstü düzeyde üniversite seçim kriterleri hala keşfedilmesi gereken önemli bir problemdir. Benzerliğe rağmen, farklılıkları öğrencilerin lisans seviyesinde üniversiteye katılımlarından kazandıkları deneyimlerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada lisansüstü düzeydeki üniversite kriterleri Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan Tip-2 Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) kullanılarak araştırılmıştır. Tip-2 bulanık AHS, bulanık AHSnin bir uzantısıdır ve kriter ağırlıklarının belirlenmesine yardımcı olan dilsel terimler kullanılarak hesaplanmaktadır. Tip-2 bulanık kümeler, tip-1 bulanık sayıların üyelik derecelerinde kullanılmasının bir sonucu sıradan bulanık kümelere göre gerçek dünya uygulamalarında daha iyi sonuç vermektedir. Ancak, üyeliklerin hesaplama karmaşıklığı kullanımını sınırlamıştır. Tip-2 bulanık kümelerin bir uzantısı olarak, kullanımı kolaylaştırmak ve aynı zamanda kesinliği artırmak için aralıklı tip-2 bulanık kümeler geliştirilmiştir. AHP ile entegre edildiğinden, aralıklı tip-2 bulanık kümeler, gerçek hayat problemlerinde üyelik fonksiyonlarının gösteriminde klasik AHP'den daha güvenilir sonuçlar vermektedir. Analizde öncelikle literatürden yararlanılarak ve Türkiye'deki 6 devlet üniversitesinden 20 endüstri mühendisliği öğrencisi ile ön görüşmeler yapılarak karar kriterleri bulunmuş ve karar modeli oluşturulmuştur. Karar modelinde 5 ana kriter ve toplamda 14 alt kriter bulunaktadır. Ana kriterler: Kampüs Dışı Olanaklar, Kampüs İçi Olanaklar, Popülerlik, Araştırmadır. On dört alt kriter ise şöyledir: Barınma, Ulaşım; Kütüphane, Sosyal Yaşam, Burs; Üniversite Sıralaması, Öneri; Araştırma Alanı, Profesör Seçimi, Ar-Ge İmkanları, Yayın/Konferans İmkanları; Ders İçerikleri, Eğitim Kalitesi ve Profesör Kalitesi. Ön görüşmelerde görüşülen kişilere, onları yönlendirmemek için görüşmeci tarafından herhangi bir kriter verilmemiştir. Karar modeline göre aynı 6 üniversiteden 45 endüstri mühendisliği öğrencisine dilsel bir ölçek kullanılarak anket uygulanmıştır. Aralıklı tip-2 bulanık AHP kullanılarak, her öğrenci için hem ana hem de alt kriterlerin öncelik ağırlıkları ve genel sonuçlar hesaplanmıştır. Eğitimin genel olarak en önemli kriter olduğu bulunmuştur. Profesör kalitesi, eğitim kalitesi ve üniversite sıralaması en önemli ilk üç alt kriterdir. Genel sonuçlar, lisansüstü öğrencilerin başvurdukları üniversitenin eğitim ve araştırma yönlerine yüksek oranda öncelik verdiklerini göstermektedir. Adaylar, öğretim elemanlarının ve eğitimin kalitesini, üniversitenin sıralamasını, birlikte araştırma yapmak istedikleri profesörün müsait olup olmadığını ve ayrıca üniversitenin ve bölümün sağladığı Ar-Ge olanaklarına da önem vermektedirler. Her öğrencinin farklı öncelikleri bulunmaktadır. Bu nedenle yapılan analizin sonuçları öğrenci grubunun genel temsilidir. Benzer önceliklere sahip öğrencileri gruplara ayırmak, farklı türden öğrencilerin davranışlarını anlamada yardımcı olabilir. Bu nedenle, bulanık c-ortalama kümeleme analizi uygulanarak“Kampüs Sevenler”,“Araştırma ve Eğitim Sevenler”ve“Popülerlik Sevenler”olmak üzere 3 tip öğrenci tipi tanımlanmıştır.“Kampüs Sevenler”, üniversitelerin sosyal yaşam, burslar ve üniversitenin kütüphanesi gibi kampüs olanaklarını ön planda tutmaktadır.“Araştırma ve Eğitim Severler”, üniversitenin araştırma alanı, profesör/eğitim kalitesi, ders içerikleri, Ar-Ge olanakları gibi araştırma ve eğitim nitelikleri tarafından büyük ilgi görmektedir.“Popülerlik Sevenler”ise üniversite sıralamalarına ve tavsiyelerine göre seçtikleri üniversitenin popülaritesini ön planda tutmaktadır. Bulunan kriterleri kullanarak, üniversiteler öğrencilerinin güçlü ve zayıf yönlerini anlamak ve imajlarını geliştirmek için kendi analizlerini yapabilirler. Üniversiteler başarılarını, kazanımlarını ve öğrencilere sağladıkları fırsatları göstererek kendilerini tanıtabilirler. Üniversite sıralaması her üniversite için gelişme alanı olan önemli bir kriterdir. Burslar, projeler, proje hibeleri, üniversite-sanayi işbirliği, başvuran öğrencilerle derinlemesine görüşmeler üniversiteler için olumlu getiriler sağlayabilir. Eğer bir üniversite veya üniversitenin bir bölümü lisansüstü öğrenci alımı yaparken uygun öğrenciyi bulmakta zorlanıyorsa, bu çalışma farklı öğrenci tiplerini farklı yollarla çekmek için faydalı olabilir. Bazen öğretim görevlileri için çalıştıkları alanda bir öğrenci eşleşmesi bulmak zordur. Bulunan kriterler ve öğrenci grupları kullanılarak üniversitenin ilgisini çekmek, başvuru almak ve kabul etmek isteyeceği bir odak grup belirlemek de fayda sağlayacaktır. Kampüsü göze hoş gelecek şekilde güzelleştirmek ve kampüsün bina, laboratuvar, sosyal donatı gibi özelliklerini sunmak“Kampüs Severlerin”ilgisini çekebilmektedir. Öğretim görevlilerinin aldığı eğitim, yaptıkları çalışmalar, öğrettikleri dersler, aldıkları ödüller okul web sitelerinde gösterilmeli ve ayrıca okul tanıtımlarında kullanılarak“Araştırma ve Eğitim Severler”çekilmelidir. Üniversiteler de profesörleri çalışmalarında desteklemeli ve onları görünür kılmalıdır.“Popülerlik Sevenler”için üniversite-sanayi, üniversite-işyeri, üniversite-üniversite işbirlikleri ve promosyonlar ile üniversitenin tanınırlığı arttırılabilir. Üniversite sıralamasının yükseltilmesi için öğretim elemanlarına öğretim ve araştırmalarında uygun koşulların sağlanması, öğrenci ve idari personelin memnuniyetini artırıcı faaliyetlerin yürütülmesi gerekmektedir. Bu çalışma Türkiye'deki 6 devlet üniversitesi kullanılarak yapıldığından, sonuçlar diğer üniversitelere ve ülkelere genellenemez ancak lisansüstü düzeyde üniversite seçim sürecine ışık tutabilir. Vakıf üniversitelerinin lisansüstü üniversite seçim süreçleri birebir aynı olmakla birlikte, sağlanan imkanlar sonucu etkileyebileceğinden kriter ağırlıkları farklılık gösterebilmektedir. Çünkü devlet üniversiteleri kampüs içi olanaklar açısından daha iyi fırsatlara sahip olma eğilimindedir. Daha ileri bir çalışma, aynı üniversiteleri kullanarak lisans ve lisansüstü düzeydeki kriterleri analiz ederek hem kriterlerde hem de ilgili ağırlıklarda farklılık olup olmadığını inceleyebilir. Yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin üniversite seçim kriterleri arasında da bir ayrım olup olmadığını belirlemek için başka bir çalışma yapılabilir. Ayrıca devlet üniversiteleri üzerinden ayrı bir analiz yapılabilir. Diğer ÇKVV yöntemleri daha ileri analizler için kullanılabilir ve karşılaştırılabilir.
Özet (Çeviri)
Education is one of the fundamental rights of an individual and a school of any type is the area where a person spends most of their childhood and adolescence. From kindergarten to high school selection, the choices are done by the parents of the students. As going to a university for getting a higher degree is not mandatory, the choice of going and selection of the university solely depends on the person. University selection is based on several criteria formed by students' prioritization of schools' characteristics. And as school regulations and application processes may differ in countries, it is still important to recognize the criteria students use while selecting the best school for themselves. While the majority of concerns come from undergraduate university selection, graduate level university selection criteria is still an important concern to discover. Despite the similarity, their distinction comes from the students' prior university participation and the experience they gained also their purpose of getting a higher degree. In this study graduate level university selection criteria are explored by using one of the Multiple Criteria Decision Making (MCDM) methods: Interval Type-2 Fuzzy Analytical Hierarchy Process (AHP). Interval type-2 fuzzy AHP is an extension of fuzzy AHP that is improved to be more reliable in the representation of real-life problems. Fuzzy AHP helps with the use of linguistic terms which in this case help in the determination of criteria weights. A preliminary interview is done with 20 Industrial Engineering students from 6 public universities to determine the criteria and a questionnaire is constructed and performed on 45 graduate level students to calculate criteria weights. The decision model is formed in two levels as 5 main and 14 sub-criteria in total. The priorities of main criteria from highest to lowest are as follows: education, research, popularity, in-campus opportunities and off-campus opportunities. Professor quality, education quality, and university ranking are found to be the highest-ranking sub-criteria globally for graduate-level selections. After determining the criteria and their respected weights, 3 types of students are defined using fuzzy c-means clustering as“Campus Lovers”,“Research and Education Lovers”and“Popularity Lovers”. The results provide insight through the students' view, which would help universities and departments on the improvements that can be done while attracting the right match of students to their university or department with rights measures that give them the ability to accept the best ones to the program.
Benzer Tezler
- Yenidoğan yoğun bakımda bebeği yatan annelerin emzirme tutumu ve emzirme başarılarının belirlenmesi
Determining the breastfeeding attitudes and breastfeeding success of mothers whose babies are in newborn care unit
KÜBRA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikBursa Uludağ ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURCAN ÖZYAZICIOĞLU
- Gelişimsel kalça displazinde tübingen ortezi ile pavlik bandajının konservatif tedavideki etkinliğinin karşılaştırılması
Comparison of the effectiveness of the tübingen orthosis and the pavlik harness in conservative treatment of developmental hip dysplasia
HASAN MEHMET TIRAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Ortopedi ve TravmatolojiHarran ÜniversitesiOrtopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET YİĞİT KAPTAN
- Veri ambarı ve veri madenciliği teknikleri kullanılarak öğrenci karar destek sistemi oluşturma
Developing decision support system for student information system by using data warehouse and data mining technics
GÜRLER GÜLÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolPamukkale ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜRHAN GÜNDÜZ
- Öğretmen adayları ve akademisyenlerin memnuniyet düzeylerini etkileyen faktörler: Sınıf öğretmenliği ana bilim dalının sorunlarının incelenmesi
Factors affecting the satisfaction levels of prospective teachers and academicians: Investigation of classroom teaching department's problems
KAMİL ERSİN ARAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZELİHA NURDAN BAYSAL