Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satır arası ilk Kur'an tercümesinde fiillerin istem analizi
Analysis of verbs in the first interlined Qur'an translation of the Ancient Anatolian Turkish period
- Tez No: 772125
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KÜRŞAT EFE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Amasya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Bu çalışmada Murat Küçük tarafından Türkiye Türkçesine aktarılan Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur'an Tercümesinde fiillerin istem analizi yapılmıştır. Bazı sözcük türleri kendi içinde istem gücüne sahiptir ancak istem konusunda diğerlerinden üstün yönetme gücüne sahip olan sözcük türü fiillerdir. Fiiller hem durum tamlayıcılarını yönetme gücüne hem de diğer yönetme gücü olan isim, sıfat ve edatları da yönetme gücüne sahip sözcük türleridir. Çalışmamızda fiillerin istem potansiyellerini ele alarak istem çerçevelerini belirlemeye çalıştık. Türkçede tek anlamlı fiiller olduğu gibi çok anlamlı fiiller de vardır. Türkiye Türkçesinin ilk evresini oluşturan Eski Anadolu Türkçesindeki bazı fiiller günümüzde de kullanılmaktadır. Bu fiiller arasında tek anlamlı olan fiiller olduğu kadar çok anlamlı fiiller de vardır. Tek anlamlı fiiller bir istem çerçevesi oluştururken çok anlamlı fiiller birden çok istem çerçevesi oluşturabilir. Çok anlamlı eylemler farklı istem düzeylerinde farklı sayılara ve anlamsal rollere bürünebilir. Çalışmamızda incelememize konu olan tercüme eserdeki fiillerin mantıksal ve söz dizimsel istem düzeylerini tespit etmeye çalıştık. İncelememizde anlamsal istem düzeyine yer vermedik.“Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Satır Arası İlk Kur'an Tercümesi”adlı tercümedeki fiillerin anlamları aynı eserden alınmıştır. Tercümedeki fiillerin anlam değişkelerinin yetersiz kaldığı durumlarda Cem Dilçin'in hazırladığı“Tarama Sözlüğü”ve Suat Ünlü'nün hazırladığı“Doğu ve Batı Türkçesi Kur'an Tercümeler Sözlüğü”eserlerinden yararlanılarak fiillerin anlamları belirlenmiştir. Fiiller tahlil edilirken Nuh Doğan'ın“Türkiye Türkçesi Fiillerinde İsteme Göre Anlam Değişiklikleri”adlı doktora tezinde geliştirdiği yöntem kullanılmıştır. İncelen 354 fiil mantıksal istem düzeyinde bir istemli fiiller, iki istemli fiiller ve üç istemli fiiller olarak sınıflanmıştır. Kur'an tercümesindeki fiillerin mantıksal istem düzeyine uygun biçimde sıralama yaptığımızda en çok kullanılan fiillerin iki istemli fiiller olduğu, ikinci sırada bir istemli fiillerin olduğu ve üçüncü sırada üç istemli fiillerin olduğu görülmüştür. Söz dizimsel istem düzeyinde ise fiillerin 15 söz dizimsel istem yapısı sergilediği tespit edilmiştir. Söz dizimsel istem düzeyinde ortaya çıkan 15 söz dizimsel istem yapısının her birinin kullanım sıklığı değişiklik göstermektedir. Fiillerin sergilediği söz dizimsel istem yapıları kullanım sıklıklarına göre sıralanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the volitional analysis of the verbs in the“First Interlinear Translation of the Qur'an Belonging to the Old Anatolian Turkish Period”, which was transferred to Turkey Turkish by Murat Küçük. Some types of words have the power of will in themselves, but the type of words that have the power to govern above the others are verbs. Verbs are the types of words that have the power to manage both the nouns, adjectives and prepositions, which have the power to manage the case suffixed complements as well as the other governing power. In our study, we tried to determine the volitional frameworks by considering the volitional potentials of verbs. In Turkish, there are polysemous verbs as well as univocal verbs. Monosyndic verbs can create a volitional frame, while polysemous verbs can create multiple volitional frames. Polysemy verbs can take on different numbers and semantic roles at different volition levels. In our study, we tried to determine the logical and syntactic noun levels of the verbs in the translated work, which is the subject of our study. We did not include the semantic demand level in our review The meanings of the verbs in the translation named“The First Interlinear Qur'an Translation of the Old Anatolian Turkish Period”are taken from the same work. In cases where the semantic variants of the verbs in the translation were insufficient, the meanings of the verbs were determined by using the“Scanning Dictionary”prepared by Cem Dilçin and the“Eastern and Western Turkish Qur'an Translation Dictionary”prepared by Suat Ünlü. While analyzing the verbs in the translation, the method developed by Nuh Doğan in her doctoral thesis named“Meaning Changes in Turkey Turkish Verbs”was used. When we sort the verbs in the translation of the Qur'an according to the logical volition level, it is seen that the most used verbs are the two-voluntary verbs, the second voluntary verbs and the third voluntary verbs. At the logical level of the examined 354 verbs, they are classified as one volitional verbs, two volitional verbs and three volitional verbs. At the syntactic volitional level, it has been determined that the verbs exhibit 15 syntactic volitional structures. The frequency of use of each of the 15 syntactic claim structures that emerge at the syntactic claim level varies. The syntactic demand structures exhibited by the verbs are listed according to their frequency of use.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satır arası ilk Kur'an tercümesi (inceleme-metin-dizin)
Interlinear Quran translation written in old Anatolian Turkish (Examination-transcripted text-index)
MURAT KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2001
DilbilimAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA ZÜLFİKAR
- Mecma'ul-Envar, Ravzatu'l-Envar ve Eski Anadolu Türkçesi Dönemine ait satır arası ilk Kur'an Tercümesi'ne göre Eski Anadolu Türkçesinde yapım ekleri ve fonksiyonları
Derivational suffixa and their functions in the old Anatolian Turkish according to Mecma'u?l-Envâr, Rav?atu?l-Envâr and Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satir arasi ilk Kur?an tercümesi
İSMAİL GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DilbilimNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Manisa İl Halk kütüphanesindeki 931 numarada kayıtlı olan eski Anadolu Türkçesine ait satır arası Kur'an tercümesinin grameri
The grammar of an old Anatolian Turkish interline Quran translation in Manisa Public Library which has record in 931
İBRAHİM ZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT ÜNLÜ
- Türkçe ilk Kuran tefsirleri üzerine karşılaştırmalı bir dil incelemesi
A comparative language study on the first comments of the Quran in Turkish
MESUT BİLEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERPİL SOYDAN
- Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satır arası bir Kuran tercümesi üzerine dil incelemesi / Giriş-inceleme-metin-sözlük / 1b-63b
A language analysis on an interlinear translation of the Quran in the old Anatolian Turkish period / Introduction-language analysis-text-index / 1b-63b
EDİBE KÜBRA YILMAZ TÜRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET NAİM ÇİÇEKLER