Türkiye'de cari transferlerin bütçe açıkları üzerindeki etkisi: Dönem analizi (1990-2021)
The effect of current transfers on the budget deficit in Turkey: A period analysis (1990-2021)
- Tez No: 773115
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HASAN TÜRKAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Maliye Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Transfer harcamaları devletin mal ve hizmet satın almadan, diğer bir ifadeyle, milli gelir üzerinde doğrudan etki yapmayan, karşılıksız olarak yaptığı harcamalardır. Bu harcamalar ülkelerin bütçe yapılarında farklı isimlerle yer almaktadır. Genel olarak bu harcamaların taşıdığı anlam ve işlev bakımından değerlendirildiğinde; aynı nitelikteki harcamalar transfer harcaması olarak adlandırılmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrası ülkelerin çoğunda kamu harcamaları içinde transfer harcamalarının payı artmıştır. Bu durum kamu harcamalarını finanse edecek ölçüde kamu geliri elde edemeyen ülkelerde bütçe açıklarına neden olmuştur. Refah düzeyi daha yüksek olan gelişmiş ülkelerde transfer harcamaları içinde esas olarak sosyal harcamaların payı artmışken, Türkiye'nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde ise çoğunlukla ülke ekonomisini toparlamaya çalışan ve ekonomik büyümeyi destekleyen harcamalar artış göstermiştir. Türkiye'de planlı kalkınma dönemine geçilmesiyle, kamu harcamalarının sınıflandırılmasında transfer harcamaları ilk kez yer almıştır. 2006 yılında analitik bütçe sınıflandırmasının tam olarak uygulanmasıyla transfer harcamalarını yıllık bazda görebilme imkânı sağlayan cari transferler, harcama kalemleri içine dahil edilmiştir. Transfer harcamalarının cari dönemi kapsayan kısmı cari transferler; sermaye teşkili oluşturmak amacıyla yapılan transferler sermaye transferleri ve borç faiz ödemelerine yapılan transferler faiz harcamaları kalemleri altında kaydedilmeye başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; Türkiye'de 1990-2021 yılları arasında kamu harcamaları içindeki payı yaklaşık %40'lara ulaşan cari transferler ile makroekonomik dengeler üzerinde önemli etkileri olan bütçe açıkları ilişkisinin ortaya konulmasıdır. Çalışmada 1990-2021 yılları arası cari transferler ile bütçe açıkları arasındaki ilişki üzerinde yoğunlaşılmış; 2006-2021 yılları arası cari transferlerin alt harcama kalemleri ile bütçe açıkları arasındaki ilişki ekonometrik analiz ile desteklenmiştir. Literatürde cari transferler-bütçe açıkları ilişkisini ortaya koyan ekonometrik çalışmalar kısıtlıdır. Bu nedenle çalışmanın literatüre katkı sağlaması amacıyla, Türkiye'de 1990-2021 yılları arasında cari transferler ile bütçe açıkları arasındaki ilişkinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada cari transfer-bütçe açıkları ilişkisi Türkiye Ekonomisinde önemli bir yeri olan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı esas alınarak 1990-1999 ekonomik program öncesi dönem, 2000-2005 ekonomik program dönemi ve 2006-2021 ekonomik program ve kriz sonrası dönem olarak üç dönemde incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre; 1990-1999 ve 2006-2021 yılları arasında cari transferler ile bütçe açıkları arasında paralel ilişki olduğu, cari transferlerdeki artışın bütçe açıklarını arttırdığı; 2000-2005 yılları arasında ise cari transferler ile bütçe açıkları arasında ters yönlü ilişki olduğu, cari transferler artarken bütçe açıklarında azalmalar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Transfer expenditures are the ones made by the government without the purchase of goods and services, in other words, they do not have a direct effect on the national income. These expenditures take place under different names in the budget structures of the countries. When evaluated in terms of the meaning and function of these expenditures in general; expenditures of the same nature are called transfer expenditures. After the Second World War, the share of transfer expenditures in public ones increased in most countries. This situation has caused budget deficits in countries that cannot obtain enough public revenue to finance public expenditures. While the share of social expenditures in transfer expenditures has increased in developed countries with a higher level of welfare, expenditures that mostly try to recover the country's economy and support economic growth have increased in developing countries, including Turkey. With the transition to the planned development period in Turkey, transfer expenditures took place for the first time in the classification of public ones. With the full implementation of the analytical budget classification in 2006, current transfers, which provide the opportunity to see the transfer expenditures on an annual basis, are included in the expenditure items. The part of the transfer expenditures covering the current period called current transfers; transfers made to create capital formation called capital transfers, and transfers to debt interest payments have started to be recorded under interest expenditure items. The aim of this study; is to reveal the relationship between current transfers, whose share in public expenditures reached approximately 40% between 1990-2021 in Turkey, and budget deficits, which have significant effects on macroeconomic balances. The study focused on the relationship between current transfers and budget deficits between 1990-2021, and the relationship between the sub-expenditure items of current transfers and budget deficits between 2006-2021 was supported by econometric analysis. Econometric studies revealing the relationship between current transfers and budget deficits are limited in the literature. For this reason, to contribute to the literature, it is aimed to reveal the relationship between current transfers and budget deficits in Turkey between 1990-2021. In the study, the relationship between current transfer and budget deficits has been examined in three periods as the 1990-1999 economic program period, the 2000-2005 economic program period, the 2006-2021 economic program, and the post-crisis period, based on the Transition to a Strong Economy Program, which has an important place in the Turkish Economy. According to the findings obtained from the study; it has been concluded that there is a parallel relationship between current transfers and budget deficits between 1990-1999 and 2006-2021 and that the increase in current transfers raises budget deficits. Between 2000 and 2005, it was concluded that there was an inverse relationship between current transfers and budget deficits, and while current transfers increased, there was a decrease in budget deficits.
Benzer Tezler
- Күндөлүк эсеп тартыштыгы көйгөйү жана анын туруктуулугу: кыргызстан мисалында
Cari açık problemi ve sürdürülebilirlik: Kırgızistan örneği
UUBOLSUN NURKAMİLOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ZAMİRA ÖSKÖNBAEVA
- Sosyal güvenlik kurumlarında finansman fon yönetimi ve erken yaşta emeklilik
Fund management social security and retriment at early age
HAKAN ERGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BankacılıkGazi Üniversitesiİşletme Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAŞİM ÖZÜDOĞRU
- İkiz açık ve Türkiye uygulaması: 1995-2010
Twin deficits and experience of Turkey: 1995-2010
ESRA SOYU